Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/839

From Wikisource
This page has not been proofread.

अकादमीचो शारदा पुरस्कार गोंय, संस्कृतिक पुरस्कार आनी राश्ट्रीय अकादमीचो सातवाहन पुरस्कार फाव जाल्यात.

ताणें रचिल्लो इंग्लीश- कोंकणी शब्दकोश उजवाडाक येवपाचे वाटेर आसा.

सरदेसाय, डॉ. मलबाराव: (जल्म :३१ डिसेंबर, १९११, सावय- वेरें, गोंय). एक नामनेचो संगीतकार. ताचें पुराय नांव डॉ.मलबराव माधव सुर्यराव सरदेसाय. ताचें सावयवेरेचें सरकारी शाळेंत मुळावें शिकप जालं फुडें लिसेवाचें शिक्षण पणजा हांगा जालें. गोंयच्या संगीत इतिहीसांत ताचें कार्य व्हड जावन आसा. गळ्यापरस बोटांचेर तांचो चड मोग आशिल्ल्यान ताणें संगीत वादनांचे धडे गिरयले. मलहरावाचो हावेस व्हड आनी ताची घरची परिस्थिती गिरेस्त जाल्ल्यान मनातले हावेस ताणें पुराय केले. व्हड व्हड वस्ताद कलाकारांकडल्यान ताणें शिक्षण घेतलें. उपरांत लयभास्कर खाप्रुजी पर्वतकार हाणें ताच्या घरा वचून ताका १४ वर्सांमेरेन तबल्याचें शिक्षण दिलें. फाकिवंत हार्मोनियम वाजोवपी मधुकर हाचेकडे ६ वर्सा ताणें पेटी वाजोवपाचें शिकप घेतलें, तो बरेपैकी पखवाज वाजयता, मुरली बेसबरी वाजयता. आता मेरेन संगीत मळावयल्या व्हड व्डह दिग्गजांक ताणें सातसंगत केल्या. गंधर्व, कासीकरबुवा हांकां लेगीत ताथ करपाचे भाग्य ताका लाबलां.

ल्हानपणासावन देवळांतलो चौधुडो, पंचवाध्यवादन, घाटींचो मंजुळ नाद, मृदंगाची थाप, भयन, किर्तन, पालखे मुखावयले पेणे हें सगळे ताणें पळयल्लें, ताची श्रवण, ग्रहण, धारण आनी अनुकरणशक्त खापी आशिल्ल्यान हे सगळ्यांचे संस्कार ताचेर जाले आनी हातूंतल्यान ताका संगीत, गायन, वादन, नर्तनाचें पिशें लागलें.फुडाराक शिक्षण घेतना चिंतन आनी मननाचेर ताणें चड भर दिलो. संगितामुखार ताणें कसलीच पर्वा केलीना, देखून ताची ही तपश्चर्या फळागतीक आयली आनी ताची कीर्त सगळ्याक फाकली. आकाशवाणी पणजे केंद्राचेर संगीत कलाकार वेंचपाचेंय काम ताणे केलें. धोलकेंवादन, शिमग्यांतले मेळ- खेळ, रोमाट तळी, तालगडी, घोडेमोडणी तेंचपरी धालो, जागर, कालो, चंद्रावळ, दस्तक, जखणी हातूंत ताची जबर तयारी दिसून येता, घुमटाचेर तची नितांत श्रध्दा. घुमटाचेर संशोधन करून ताणें 'खांब धुमटाच्या सावलीत'हें पुस्तक बरयलें. दी गोवा हिंदु अॅसेसिएशन हें पुस्तक उजवाडायलां. ताका गोंय सरकाराचो पुरस्कार लाबला.'सुलभ स्वर परिचय' आनी 'चक्रपराधी' हींय ताचीं दोन संगितावयलीं पुस्तकां उजवाडाक आयल्यात.

१९८० वर्सा खैरागड युनिव्हर्सिटीन संगितांतल्यान डॉक्टरेट पदवी दिवन ताचो भोवमान केला. मडगावचो स्वरमंच संगीत शाळेचें अध्यक्ष म्हूण ताणें वावर पळयला.

सरदेसाय, यशवंत सूर्यराव (भाई):(जल्म :२४ डिसेंबर १८८८, विर्डी; मरण:७ सप्टेंबर १९५३).

नामनेचो लेखक. विर्डी हांगा ताणें मराठीचें चार यत्ता मेरेन शिक्षण घेतलें. फुडें १८९९ वर्सा पुर्तुगेज शिक्षण घेवंक तो पणजे गेलो. थंय सेंग्रुद ग्राव आनी लिसेवाचें एक वर्स पुराय करीन खासगी तरेन ताणें थोडें इंग्लिशीचेंय गिन्यान मेळयलें. पणजे ताणें डॉ शिरगांवकराच्या हाताखाला रावन भौशिक वावराचो पयलो धडो घेतले.

१९१८त तो मडगांवां आयलो आनी थंय स्थायिक जालो. थंय अके परदेशी विमा कंपनीची ताणें एजन्सी घेतली आनी तो विमा एजंट म्हूण काम तरूंक लागलो.

भाईक मुळांतूच गोड वाणीची देण मेळिल्ली. म्होंवाळ आनी गोड शब्दांनी लोकांचीं मनां जिखपाची कला ताका अवगता आशिल्ली. पूण वेळ पडल्यार तो जिबेक घार काडून विरोधकांक नाकापुरो करून सोडटालो. १९२८ वर्सा गोंयांत गावड्यांचें शुध्दिप्रकरण जालें. तातूंत मसूरक महाराजाआड जाल्ले चळवळींत तशेंच अस्पृश्यता निवारण ह्या विशयाचेर भाईन जीं भाशणां दिल्लीं तातूंत ताच्या वक्तृत्वाचो खूब उपेग जालो.

महाराष्ट्र-गोमंतक मदलो संबंद वाडोवंक भाईन मोलादीक वावर केलो. सारस्वत ब्राह्नण समाजावतीन ज्या वर्सुकी व्याख्यानमाळाचो जाताल्यो तातूंत भाई वांटो घेतलो. १९१५ वर्सा ताणें गोंयांभायर पुण्याच्या गायकवाड वाड्यांत पयलें व्याख्यान दिलें.

तरणे पिरायेचेररच भाईन बरोवपाक सुरवात केली. सुरवेक 'भारत' ह्या गोंयच्या सातोळ्यांत ताणें बरोवपाक सुरवात केली. १९२४ वर्सा सावन 'हिंदू'पत्र उजवाडा योवंक लायलें आनी तातूंतल्यान भाईन जायत्या विशयांचेर आपले खाशेले शैलीन लेख आनी अग्रलेख बरोवंक सुरवात केली. ताचे आदी मनोरंजन,नवयुग मासिक, विवधज्ञान विस्तार, चित्रमयजगत, महाराष्ट्र सारस्वत, विविधकृत मासिकां आनी साप्ताहिकांतल्यान ताणें जायतीं वर्सां लिखाण केलें. पुस्तक रूपान ताणें जें लिखाण केले तातूंत 'रूमेला जुमेला'नांवाच्या एके दीर्घकथेचो आस्पाव जाता. डॉ. शिरगांवकारचेर एक ल्हानशें चरित्रय ताणें बरयलें. तशेंच तुकाराम आनी नामदेव हांची लधुचरित्रांय बरयलीं. हाचेभायर चित्रपटाखातीर ताणें संत चोखामेळ्याची कथआ बरयली. हातूंत ताची म्हत्वाची पुस्तिका म्हळ्यार 'आळंदी ते पंढरपूर'.

१९३८ च्या सुमाराक तो भक्तिनार्गांत रिगलो. त्या उपरांतची पिराय ताणें संत साहित्याचेर आनी चडकरून ज्ञानेश्वराचेर प्रवचनां