ठण्याचेर दवरलो. थंयच्यान आग्वाद बंदखणींत व्हरचे आदींच ११ जानेवारी १९५८ ह्या दिसा तो बंदखणींतल्यान पळून गेलो. १५ जानेवारी दिसा ताणें दोडामार्ग शीम हुंपली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
सरदेसाय, शंकर पांडुरंग नायक प्रतापराव :(जल्म : ८ जुलय १९१९, वाडी दुर्भाट- फोंडा ; मरण : १५ एप्रिल १९८१).
सुटकेझुजारी. इश्कोला नॉर्मलची सदन ताणें घेतिल्ली. १९५३ सावन तो नॅशमल काँग्रेस गोवा संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. बसकांनी वांटो घेवप, त्यो आयोजित करप, तातूंत उलोवप आनीक लोकांमदीं सुटकेझुजाविशीं जागृताय हाडप हीं कामां तो करतालो. २९ जून १९५४ ह्या दिसा सांग्यार ताका अटक केली. प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून २९ जुलय १९५५ दिसी आठ वर्सांखातीर ताका खर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. दिसाक २० इश्कूद ह्याप्रमाण दोन वर्सांखातीर दंड भरूंक लायलो. तशेंच पंदरा वर्सांखातीर ताचो राजकीय हक्क काडून घेतलो. ताका आग्वाद बंदखणींत दवरिल्लो. १९ मे १९५९ दिसा बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. सुटके उपरांत तो परत राजकीय वावर करूंक लागलो.
१९७२ वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
सरदेसाय, शांबाराव कृष्णाजी सूर्यराव: ( जल्म: १८८२, सावयवेरें- गोंय ; मरण: १९६७, सावयवेरें- गोंय).
नामनेचो लेखक. ताचें मुळावें मराठी शिक्षण घरचेघराच जालें. फुडें पुर्तुगेज मुळावें आनी माध्यमिक शिक्षण ताणें म्हापशां वचून पुराय केलें. फुडलीं लिसेंवाचीं तीन ते पांच वर्सां ताणें पणजे पुराय केलीं. सावयवेऱ्या आसताना ल्हानपणासावनूच ताका 'बालबोध' ह्या मासिकान वाचपाची आवड निर्माण जाल्ली. म्हापशां वतकच ताका बरीं बरीं पुस्तकां वाचूंक मेळ्ळीं. त्याच वेळार म्हापशांत रामचंद्र दत्तात्रय कुळकर्णी. काका दणायत, कृष्णाजी सांखोळकर, श्रीराम गणेश आजरेकर, लेपोल्दु द गामा हांणी मेळून गोवा पंच नांवाचें सातोळें काडिल्ले. गोवा पंच ह्या नांवा वयल्यान तें चलयतल्या लोकांक पंच मंडळी म्हणटाले. पिरायेच्या सोळाव्या वर्सा शांबारावाचो ह्या मंचऴीकडेन संबंद आयलो. पंच मंडळींत आस्पाव जातकच शांबारावाक विचारप्रर्वतक अशें साहित्य वाचूंक मेळ्ळें. गोवा पंच हातूंत आसतना ताणें जायतें वैचारीक साहित्य बरयलें. पूण शांबाराव सुमार एक वर्सभरच तातूंत उरलो. मागीर 'पंच' बंद पडलें. फुडें १९०१ वर्सा गोंयांत 'सत्संग' हे मराठी नेमाळें सुरू जालें. १९०६ वर्सा दत्ताराम जगन्नाथ बोरकार हाच्या सत्संगातल्यान एका लेखक जाप म्हूण शांबारावान 'शेख महंमदाच्या अनुयायी' हो लेख सत्संगांत बरयलो आनी तेन्नासावन लेखक म्हूण शांबाराव सत्संगाकडे संबंद आयलो. मदल्या काळांत शांबारावाचो ' गोवा हिंदू कल्ब ' हे संस्थेकडे कांय तेंप संबंध आयिल्लो. पणजेचें सरस्वती वाचनमंदिर हातुंतय ताणें कांय तेंप काम केलें.
फुडें डॉ. शिरगांवकर हाणें सुरू केल्ल्या ' प्रभात ' ह्या सातोळ्यांत ताचो सहकारी म्हूण ताणें कांय तेंप काम केलें. पूण थंय तो चड वेळ तिगलो ना. फुडें ताणें आनी हेगडे देसाई हाणें मेळून ' भारत ' हें नवें सातोळें सुरू केलें. हातूंत ताणें भरपूर लिखाण केलें. उपरांत कांय वर्सांनी आयिल्ल्या ' कला ' मासिकांत आनी दैनिक गोमन्तकांत पिरायेच्या निमाणे मेरेन ताणें जायते वैचारीक लिखाण केलें.
ह्याच काळांत ' गडबडरावांची बडबड ' ह्या नांवाखाला हातीपत्रिका छापून तेवरवीं निंदात्मक, मर्मभेदक पूण विनोदी लिखाण लोकांमुखार मांडपाचो एक कंपू निर्माण जाल्लो. शांबारावन १९९२ च्या सुमाराक एकी बेकी चळवळीच्या निमतान दोन ल्हान पुस्तिका आनी हासबरपां उजवाडावन मुद्देसून टीका प्रतिटीकांचें नवें पर्व सुरू केलें आनी गडबरावाक विदायक टुकेचो आदर्श घालून दिलो. उपरांतच्या काळांत अशेतरेन वेगवेगळ्या निमतान शांबारावान पुस्तिका - पत्रिका बरयल्यो. हिंदूधर्माचेर घेवपांत येवपी आक्षेपांचें खंडन करपी 'ठिणग्यो' ह्यो मराठींत आनी Faiscas ह्यो पुर्तुगेजींत ताणें हरयल्यो. ' मिशनऱ्यांची मुलाखत ', ' आपला धर्म ' ह्यो ताच्यो उल्लेख करपासारक्यो पुस्तिका.
१९३० वर्सा जाल्ल्या मराठी साहित्य संमेलनाचो तशेंच गोमंतक साहित्य संमेलनाच्या पयल्या अधिवेशनाचो तो स्वागताध्यक्ष जालो.
ताच्या लिखणाचो कला वैचारीक आशिल्लो तेभायर ह्या काळांतल्या गोंयांतल्या हेर लेखकांवरी समाजसुदारणेची आनी शिक्षण प्रचाराची ताची प्रवृती आशिल्ली. त्या काळांतल्या हिंदू गोमंतकीयांवरीच शांबारावान मातृभाशेंतल्यान शिक्षणाचेर भर दिल्लो.
सरकारी जमीन मेजणी खात्यांत तो अधिकारी आशिल्लो. १९४९ वर्सा तो सेवानिवृत्त जालो. शांबारावाची प्रवृत्ती विचारप्रधान आशिल्ली. सरस्वती- (१): एक पुरविल्ली न्हंय. वैदिक आर्यांनी सप्तसिंधू वाठारां म्हळ्यार पंजाबांत वसणूक केल्ली तेन्ना त्या वाठारांतल्यान व्हांवपी न्हंयांतली ही एक म्हत्वाची न्हंय. ऋगवेदांत ६. ६१ ,७.९५ आनी ७.९३ हीं तीन सरस्वती सुक्तां आसून हेर कांय सुक्तांतय
