ही कंपनी फुडल्या वर्सा न्यूयॉर्क आनी विल्यम्सबर्ग हांगा वचून आयली. हॅलम ही इंग्लंडांतल्यान आयिल्ली नाटककंपनी १७५२ वर्सा व्हर्जिनियांत पावली. सुमार वीस वर्सां तिणें बऱ्याचशा गांवांनी दौरे केले, पूण १७७४ वर्सा ही कंपनी बंद जाली. अमेरिकन स्वातंत्र्यझुजाच्या काळांत, म्हळ्यार झूज सोंपतकच हे कंपनीन नाटकांचो परतून नेट धरलो. १७६६ वर्सा डेव्हिड डग्लस हाणें ‘साउथवार्क’ ह्या नांवाचें नाटकघर सुरू केलें. थंय वेवसायीक नटांनी उबें केल्लें ‘द प्रिन्स ऑफ पार्थिया’ हें पयलें अमेरिकन नाटक. उपरांत डग्लस हाणें न्यूयॉर्कांत ‘जॉन स्ट्रीट’ नांवाचें नाटकघर बांदलें. तें १७६७ वर्सा सुरू जालें. अठराव्या शेंकडयाच्या निमाण्याच्या दशकांत आनीक चार नाटकघरां अमेरिकेंत उबीं जालीं.
एकुणिसाव्या शेंकडयांत इंग्लंड आनी अमेरिका हांच्यांत नट, नाटकमंडळां, नाटकां हातूंत खूब व्हड प्रमाणांत देव-घेव चलिल्ली. ह्या काळांत दोनूय देशांनी नाटकांचें आव्हान समाजाच्या सगळ्या थरांक आशिल्लें. १८०६ वर्सासावन बऱ्योचशो कंपन्यो अमेरिकेंत कार्यरत आशिल्ल्यो. ह्या शेंकडयांत न्यूयॉर्कांत चाळीसांपरस चड नाटकघरां बांदप जालीं. नाटकांविशीं अमेरिकाय इंग्लंडाइतलीच युरोपांतल्यान येवपी नाटकांचेर आदारून आशिल्ली. चमत्कारीक कथानकाचेर आदारिल्लो नाटयप्रकार (रोमान्स) थंय बरो चलतालो. अमेरिकेंत ह्या नाटयप्रकारान रेड इंडियन लोकांचे फाटभूंयेचेर बरयल्ल्या नाटकांचें रूप घेतलें. तशेंच इतिहासीक फाटभुंयेचेर आदारिल्लीं नवलायेन भरिल्लीं नाटकां अमेरिकन रंगभूमिचेर चालूच आशिल्लीं. एडविन फॉरेस्ट नांवाचो नट द ग्लॅडिएटर ह्या नांवाच्या अशा प्रकारच्या नाटकांत खूब गाजलो. ह्या नाटयप्रकारा उपरांत कुटुंबिक स्वरुपाचीं नाटकां जावंक लागलीं. ह्या काळांत अमेरिकन रंगमाचयेर विनोदी नाटकांचे विंगड विंगड प्रकार चलताले. तातुंतलें सगळ्यांत खाशेले म्हळ्यार विडंबननाटय (बर्लेस्क). इंग्लंडांतल्यान येवन अमेकरिकेंत स्थायिक जाल्यो नाटककार, जॉन ब्रूम हाणें वाङ्मयीन, राजकीय आनी समाजीक विशयांचेर उपहासप्रधान अशीं विडंबननाटकां रंगमाचयेर हाडलीं.
१८१६ वर्सा अमेरिकन नाटकघरांत पयलेच खेप गॅसाचे दिवे आयले. १८७९ वर्सा एडिसनान विजेच्या दिव्यांचो सोद लायलो आनी त्याच वर्सा अमेरिकन नाटकघरांतल्यान हे विजेचे दिवे वापरपाक सुरवात जाली. रंगमाचयेचे फुडले वटेन उजवाड येवजण करपाचो पयलो प्रयोग डेव्हिड बेलास्को हाणें १८७९ वर्सा सॅन फ्रॅन्सिस्को हांगाच्या ग्रँड ऑपेरा ह्या नाटकघरांत केलो. त्यावेळार ताणें एका रेल्वे इंजिनाचो दिवो खर उजवाड घालपाखातीर वापरलो.
एडवर्ड फॉरेस्ट हाचेउपरांत एकुणिसाव्या शेंकडयांतलो एडविन बूथ हो सगळ्यांत श्रेश्ठ अमेरिकन नट रंगमाचयेर आयलो. १८६४ वर्सा ताणें हॅम्लेटचे शंबर प्रयोग केले. ह्याच काळांत इंग्लंडांतल्यान बरेचशे नट-नटयो अमेरिकन नाटकघरांतल्यान गाजिल्ल्या नाटकांचे प्रयोग करपाखातीर येताले. डेव्हिड बेलास्कोइतकोच कर्तुत्ववान आशिल्लो दुसरो एक अमेरिकन निर्मातो म्हळ्यार ऑगस्टीन डेली. ऑक्टोबर १९३५ वर्सा ‘वकर्स प्रोग्रेस अॅडमिनिस्ट्रेशन’ च्या शेकातळा राशट्रध्यक्ष फ्रँकलिन डेलनो रुझवेल्ट हाणें ‘द फेडरल थिएटर प्रोजेक्ट सुरू केलो. तेन्ना तातूंत धा हजार लोक नोकरेक आशिल्ले आनी चाळीस संस्थानांनी ताचेवतीन नाटकघरां चलतालीं. ही येवजण जुलय १९३९ मेरेन चालू आशिल्ली. ‘समर-स्टॉक’ नांवाची एक परंपरा अमेरिकन रंगमाचयेर प्रचलित आसा. १९२९-३० ह्या दरम्यान बरे बरे नाटककार उदयाक आयले. यूजीन ओनील ह्या नाटककारान आपल्या द एम्परर जोन्स, डिझायर अंडर द एल्मस, मोर्निंग बिकम्स इलेक्ट्रा ह्या नाटकांतल्यान आपली अभिजात खाशेलपणां प्रस्थापित केलीं. ताच्या मरणाउपरांत तीन वर्सांनी १९५६ वर्सा रंगमाचयेर आयिल्ली ताची श्रेश्ठ शोकात्मिका ‘लाँग डेज जर्नी इंटू नाइट’ ही आत्मचरित्रात्मक आसा. ओनीलच्याच काळांत गाजिल्लो मॅक्सवेल अँडरसन हो दुसरो नाटककार. व्हॉट प्राइस ग्लोरी? हें ताचें झुजाआड बरयल्लें नाटक १९२४ वर्सा खूब गाजलें. इलिझाबेथ द क्वीन (१९३०0, मेरी ऑफ स्कॉटलंड (१९३३) हीं दर्जेदार इतिहासीक नाटकांय ताणें बरयलीं. इन्ग्रिड बर्गमन हे संवसारीक नामनेचे नटयेखातीर ताणें ‘जोन ऑफ लॉरेन’ हें आभिनव नाटक बरयलें. एल्मर राइस हो आनीक एक आधुनिक नाटककार. ताच्या नाटकांभितर द अॅडिंग मशीन (१९२३) हें नाटक खूब गाजलें. स्ट्रीट सीन (१९२९0 हें ताचें आनीक एक श्रेश्ठ नाटक. ह्या काळांतले सिडनी हॉवर्ड, जॉर्ज केली, फिलीप बॅरी आनी एस्.एन्.बेर्मन ह्या नाटककारांच्या नांवांचो उल्लेख करूंक जाय. रॉबर्ट शेरवूड ह्या नाटककाराचें ‘एब लिंकन इन इलिनॉइस’ हें आनी हेर कांय नाटकां चित्रपट निर्मितीखातीर वापरलीं. ‘ग्रुप थिएटर’ नांवाची संस्था चड काळ तिगली ना पूण तिणें बरेचशे नवे नाटककार न्यूयॉर्कचे रंगमाचयेर हाडले. क्लिफर्ड ओडेट्स ह्या नाटककाराचें ‘वेटिंग फॉर लेफ्टी’ हें नाटक खूब गाजलें. लिलियन हेल्मन हिचे दावे राजकीय विचारसरणेक लागून ‘द लिटल फॉक्सेस’, ‘द चिल्ड्रेन्स अवर’ ह्या नाटकांक खूब नामना मेळ्ळी. तेचभाशेन थॉर्नटन वाइल्डर ह्या नाटककाराक ताच्या ‘अवर टाऊन’ आनी ‘द स्किन ऑफ अवर टीथ’ ह्या नाटकांकलागून रसिक वळखतात. दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांतच्या काळांत दोन व्हड गाजले ते म्हळ्यार ऑर्थर मिलर आनी टेनसी विल्यम्स. ब्रॉडवेचेर गाजिल्ल्या नाटककारांभितर एडवर्ड अॅल्बी हाचो उल्लेख मुजरत करूंक जाय. ताचीं द झू स्टोरी, हू इज अफ्रेड ऑफ व्हर्जिनिया वुल्फ हीं ताचीं नाटकां खूब गाजलीं. सद्याचे अमेरिकन रंगमाचयेर नाटकांचे जोडयेक संगीतिका आनी संगीत नाटक हे प्रकार चड चलतात.
