शेक गाजयलो. ह्या प्रदेशाचेर आपलें प्रभुत्व दवरपाखातीर तांकां भुतान, नेपाळ आनी हेर शेजारी राज्यांच्यो साबार घुरयो परतून लावच्यो पडल्यो. पूण 1814त सिक्किमान ब्रिटीशांकडेन इश्टागतीचे संबंद प्रस्थापित करून ब्रिटीश सैन्य आपल्या प्रदेशांत दवरपाक मान्यताय दिली. उपरांत नेपाळच्यो सिक्किमावयल्यो घुरयो बंद जाल्यो. 1817त सिक्किम आनी नेपाळ हांच्यांत कबलात जावन तांणी एकामेकांचे स्वातंत्र्य मानून घेतलें.
1835त लॉर्ड बेटिंगच्या तेंपार सिक्किमाच्या राजांन ब्रिटीशांकडेन इश्टागतीचे संबंद आनीक घट करपाखातीर ताणें दार्जिलींगाच्यो कांय दोंगुरल्ल्यो ब्रिटीशांक इनाम म्हूण दिल्यो. उपरांत रंगीत न्हंयेचे दक्षिणेकडलो सगळो भाग ब्रिटीशांचे मालकेचो जाल्ल्यान टिबेट आनी सिक्किमाभित्तले संबंद इबाडले. 1890त चीन आनी ब्रिटीशांभितर कबलात जावन चिनीन सिक्किमावयलें ब्रिटीशाचें सार्वभौमत मान्य केलें. 1947त भारताक स्वातंत्र्य मेळ्ळ्याउपरांत भारत आनी सिक्किमाभितर कबलात जावन सिक्किमाचे परकी संबंद, येरादारी- संचारण आनी राखणे वेवस्थेची जापसालदारकी भारतान आपलेकडेन घेतली.
सिक्वेरा, जोसेफ व्हालरीयसः बर्मा हांगचो एक गोंयकार धर्मगुरू. ताचो घराबो बारदेसांतल्या सालीगांव वाठारांत रावतालो. ताचो दल्म झांझीबार हांगा जालो आनी उपरांत ताचो घराबो बर्मा हांगा स्थायिक जालो. 1939 वर्सा धार्मीक शिक्षण घेतल्याउपरांत तो पाद्री जालो. 1982 वर्सासावन तो बेसान (Bassein) डायोसीजीचो प्रशासक आशिल्लो. उपरांत 1985 वर्सा तो तिचो धर्मगुरू जालो.
सिद्दीः एक जात. सिद्दी लोकांक हबशी अशेंय म्हण्टात. हांची वसती गुजरात, पयलींचें जंजिर संस्था आनी कारवार, मंगळूर जिल्हो हातूंत सापडटा. 1901 वर्सा हांची लोकसंख्या सुमार एक हजार आशिल्ली. हे लोक मुसलमान आनी हिंदू अशे दोनय धर्मांचे ऐसैत. कांय लोकांनी ख्रिस्ती धर्मय आपणायला.
मुसलमान सिद्दी लोकांत विलायती आनी गावठी अशे दोन भेद आसात. हे सगळे सुन्नी आसून बाब घोर ह्या अॅबिसिनियन संताक भजतात. बाब घोर हो व्हड वेपारी आशिल्लो. अस्तंत राजपिपलामदल्या रतनपूरलागच्या एका दोंगुल्लेचेर ताची कबर आसा. सुरवेक हांगचे खाणींत काम करपाखातीर खुबश्या सिद्दी लोकांक हाडिल्ले. जंजिक आनी सचिन हांगाय ताणें राज्य केलां.
हिंदू सिद्दी, कारवार, सुपें, येल्लापूर आनी अंकोला ह्या भागांत चडकरून रावता. 17व्या शेंकड्यांत पुर्तुगेज लोकांनी हांका आफ्रिकेंतल्यान गुलाम म्हणून गोंयांत हाडले. उपरांत थंयच्यान हे लोक ह्या भागांत पळून आयले. पळून वतना तांणी आपल्यो बायलो गोंयांत सोडल्यो आनी हांगा येवन हांगच्या बायलांकडेन लग्न केलें अशें सांरतात. कर्नाटकांतलें सिद्दी कोंकणी, कन्नड आनी मराठी उलयतात.
शरीरान हे लोक दणकट आसून सभावान आडांगी आसतात. ताकालागू हेर लोकांक तांचो भंय दिसता. ते निग्रोभाशेन दिसता. गायचें मांस सोडून ते सगळ्या तरांचें मांस खातात. सोरोय पियेता. हेलोक बरे शिकारीय आसता.
हिंदू सिद्दींचो मंत्रतंत्र आनी भुतांखेतांचेर विश्वास आसा. ते एका सोडणाच्या नाल्लाची पुजा करतात. तातूंत पितरांचो आत्मो रावता अशी तांची समजूत आसा. ते ग्रामदेवतांक भजतात. वर्सांतल्यान एक फावट ते भुतांखेतांक पशुबली दिवन संतुश्ट करतात.
हिंदू सिद्दी चल्यांचे आवय- बापूय चलयेक मागणी घालतात. एकाद्रे चलयेक मागणी घालचे पयवीं हें लग्न सुखी जायत काय ना ह्याखतीर हविग ब्राह्मणाचो सल्लो घेतात. बरी जाप मेळ्ळी जाल्यारच चल्याचे आवय- बापूय आपल्या कांय लोकांवांगडा चसयेच्या घरा वतात. थंय चलयेच्या आवय- बापायच्या हातांत पानांत दोन सुपाऱ्यो गुठलावन दवरतात. तांणी जर ह्या पान- सुपाऱ्या घेततल्यो जाल्यार तांकां हो संबंद पसंत आसा अशें समजतात. मागीर वधुमूल्य थारायतात. तें सोळा रुपयांपासून चाळीस रुपयांमेरेन आसता. मागीर चल्याची आवय चलयेक फुलांची फाती माळटा आनी जमिल्ल्यो लोकांक केळीं आनी पान सुपारी दिता. चलयेचे आवय- बापूय सगळ्यांक खिरीचें जेवण वाडटा. त्यावेळार सोरोय दितात. उपरांत एक दीस हविग ज्योतिशाकडेन वचून लग्नाचो म्हूर्त थारायता.
लग्नाच्या पयलीं दोन दीस न्हवरो- व्हंकलेक आपआपल्या घरा हळद लावन न्हाण घालतात. त्या वेळा बायलो पदां म्हण्टात. लग्नाच्या दिसा सांजचो न्हवरो हातांत चाकू, नाल्ल आनी दोन विडे घेवन व्हंकलेच्या घरा वता. थंय न्हवऱ्याचो बापूय व्हंकलेच्या बापायक व्हंकलेचे कपडे, देजारी रक्कम, एखादी भांगराची वस्त आनी फुलां दिता. मागीर व्हंकल ते कपडे न्हेसून आनी फुलां माळून माटवांत येता. व्हंकल- न्हवरो एकामेकांफुडें उबे रावतात. तांच्या मदी अंतरपाट धरतात. जातिमुखेल्यान सावधान म्हटल्या उपरांत अंतरपाट कुशीक काडटा.
न्हवरो- व्हंकलेचे आवय- बापूय तांचे हात जूळयतात आनी तांचेर उदक ओततात. मागीर जमिल्ल्या लोकांक जेवण घालतात. दुसऱ्या दिसा सांजची व्हंकल- पावणी न्हवऱ्याच्या घरा वता. एक दीस घरा रावल्या उपरांत परतो न्हवरो- व्हंकल व्हंकलेच्या घरा येतात. थंय न्हवरो पांच दीस रावून एकटोच आपल्या घरा परतता. ताचे उपरांत येवपी सणा दिसा तो व्हंकलेक घरा घेवन येता.
