जैत मेळयलें. उपरांत ताणीं पुराय सुदानाचेर जैत मेळयलें. 1889 त मुहम्मद अहमद ह्या सुदानी मुस्लीम धर्मगुरून आपल्याकच सुदानचो माहदी नेमून, ताणें इजिप्त लोकांआड बंड उबारलें. सुदानी मुसलमानांनी ताका आपलो पुराय तेंको दिल्लो. 1898 ओमडूरमनच्या झुजांत ब्रिटन आनी इजिप्तीयांनी जोड मोहिम काडून सुदानींचो पराभव केलो. ब्रिटन आनी इजिप्तान एकठांय येवन सुदानाचेर राज्य करपाची कबलात केल्ली. पूण जैत मेळ्ळ्या उपरांत थंय ब्रिटीशांनी आपलोच गव्हरनर जनरल आनी हेर वरिश्ठ अधिकारी नेमले.
विसाव्या शेंकड्याच्या सुरवेकसावन सुदानी लोकांनी ब्रिटीश सरकाराक विरोध करपाक सुरवात केली. कांय लोकांनी इजिप्त राडवटिक तेंको दिल्लो. पूण हेरांनी पराय स्वातंत्र्याची मागणी केल्ली. 1924त सुदानी सैन्यान इजिप्ती फुडारपणाखाला ब्रिटीशांआड उठाव केलो.पूण ब्रिटीशांनी तो मोडून उडोवन चडशा इजिप्ती अधिकाऱ्यांक सुदानांतल्यान धांवडावन घालो. 1936 त इजिप्त आनी ब्रिटीशांभीतर कबलात जावन परतून एकठांय येवन ते सुदानाचेर शेक गाजोवपाक लागले. 1940 ते 1950 ह्या काळांत सुदानी स्वातंत्र चळवळीक नेट आयलो. 1953त ब्रिटीश आनी इजिप्तान सुदानाक स्वराज्य दिवपाचें मान्य कलें. 1955 सुदनी संसदेंत स्वराज्य दिवचें म्हूण भौमतान मान्य जालें. 1 जानेवारी 1956 दिसा सुदानाक स्वतंत्र्य मेळ्ळें.
स्वातंत्र्या उपरांत सुदानाच्या दक्षिण आनी उत्तर फुडाऱ्यांभितर शासकीय अधिकाऱ्यावयल्यान, तशेंच भाशावाद वांशीक आनी धर्मीक भेदांवयल्यान झगडीं सुरू जालीं, दक्षिण फुड्याऱ्यांनी अरबी राज्यभास करपाक विरोध केल्लो. अशे रितीन सुदानाच्या पयल्या स्वतंत्र सरकाराक दोनूय विभागांक एकठांय हाडपाक अपेश आयलें. हाचो परिणाम म्हळ्यार जनरल इब्राहीम आबुद ह्या लश्करी अधीकाऱ्यान सगळीं सरकारी सुत्रां आपल्या हातांत घेतलीं. ताणें साबार राजकीय फुडाऱ्यांक बंदखणींत दवरून, सगळ्या राजकीय पक्षांचेर बंदी घाली. आबुद हाणें दक्षिणेच्या फुडाऱ्यांक एकठांय येवन वावूरपाचे खूब यत्न केले. पूण ताकाय यश आयलें ना. 1964 त शिक्षक, विद्यार्थी, वकील आनी हेर साबार संघटनानी देशव्यापी संप घडोवन हाडून आबुदाक सत्तेवयल्यान देवयलो. उपरांत नव्यान स्थापीत केल्ल्या सरकाराकय सुदानचे मुळावे प्रस्न सोडोवपाक अपेश आयलें. 1969त कॉलेनोल गाफर निमेरी ह्या लश्करी अधीकाऱ्यान सत्ता आपल्या हातांत घेतली. ताणेंय राजकीय पक्षांचेर बंदी घालू साबार वरीश्ठ अधिकाऱ्यांक बंदखणींत दवरले. ऑक्टोबर 1971 त निमेरी सुदानचो राश्ट्राध्यक्ष जालो. ताणें दक्षिणेत सरकाराआड जावपी सगळीं बंडां मोडून उडोवन 1972 त थळाव्या लोकांच्या हातांत सत्ता दिली. 1973 त सुदानान नवें संविधान आपणायलें. नव्या संविधानाप्रमाण राश्ट्राध्यक्षाक चड अधिकार दिल्यात, तशेंच सुदानी भौशिक संख्या ह्या एकाच पक्षाक मान्यताय दिवन , निमेरी ताचो मुखेली म्हूण वावूरतालो.
निमेरीन 1983 त सबंद सुदानांत इस्लामीक कायदो लागू केलो. तशेच दक्षिण विभागांतलें थळावें शासनूय काडून घेतलें. दक्षिणेंतल्या गनिमी झुजारी पंगडान सरकारी इमारतींचेर घुरयो घालपाक सुरवात केली. ह्याच काळांत देशाची अर्थीक स्थितीय साप्प इबाडिल्ली. हाका लागून देशव्यापी संप आनी बंडां जावपाक लागलीं. 1985 त जनरल अब्दुल रहेमान सुवार एल् दहाब हाच्या फुडारपणाखाल लश्करी उठाव जावन , तांणी निमेरीक सत्तेभायरो केलो. अब्दुलान सुदानचें विधिमंडळ बरखास्त करुन सुदानी भौशिक संस्थेचेर बंदी घाली. पूण हेर राजकीय पक्षांवयली बंदी काडून ताणें नागरी प्रशासनाखातीर वेंचणूक घेवपाची घोशणा केली. एप्रिल 1986 त नव्या विधिमंडळाखातीर वेंचणूक जाली आनी संमिश्र सरकार सदीक आल् माहदी हाच्या फुडारपणाखाला सत्तेर आयलें. पूण 1989 त ब्रिगेडिअर जनरल ओमर हसन अहमन अल् बशीर हाच्या फुडारपणाखाल लश्करी उठाव जावन , ताणें प्रधानमंत्री सदीक् हाका सत्तेभायरो केलो. उपरांत अल् बशीर हाणें राश्ट्रीय विधिमंडळ बरखास्त करुन ताचे सुवातेर 15 वांगड्यांचे लश्करी काउन्सिल उबारलें. ताणें देशाचें संविधानूय बरखास्त करुन सगळ्या राजकीय पक्षाचेंर कायद्यान बंदी घाली. नव्या सरकारान दक्षिणेंतल्या विद्रोही पंगडाकडेन बरे संबंद दवरपाचे खूब यत्न केले. पूण विद्रोही पंगडांनी झगडीं चालूच दवरलीं. हाचो परिणाम म्हळ्यार दक्षिणेक अन्न - धान्न्याची पुरवण जायना जाली. लोक उपासमारीन मरपाक लागले. साबार सुदानी लोक अपलो गांव सोडून उत्तरेक वा परदेशांत रिगले. उत्तरेक निर्वासितांची संख्या वाडत रावली. खूब संख्येन आशिल्ल्या निर्वासितांक नेमान अन्न आनी वखदांची पुरवण करपाक सरकाराक अपेश आयलें. हाका लागून निर्वासितांखातीर उबारिल्ल्या रावतिकांनी रोगांच्यो धामी पातळावन खूब लोकांक मरण आयलें.
अर्थिक स्थिती : अर्थवेवस्थेचे नदरेन सुदान हो मागाशिल्लो देश. देशाची अर्थवेवस्था मुखेलपणान शेतवडीचेरुय आदारल्या. उद्येग- धंदे , व्हड शेतां, येरादारी आनी संचारणाचेर सरकारी ताबो आसा.
देशांतले 70% कामगार शेतवडींत वावूरतात . वट्ट राशट्रीय उत्पादनांत शेतवडीचो सुमार 40% वाटों आसता. कापुस हें देशांतलें मुखेल पीक. हेर पिकावळींत गमाचीं फळां , कड्डणां ,भिकणां ,तिळयो ,सोरघम ,मको ,गंव , एरंडेल , आनी उंसाचो आस्पाव जाता. सद्या चडशी जमीन शिंपणावळीखाला हाडल्या. पशुपालन होय सद्या गांवगि वाठारांतलो म्हत्वाचो वेवसाय जावन आसा. पशुधनांत गोरवां , मेंढरां , बोकडां , आनी उंटांचो आस्पाव जाता. खाजूर , आंबे, पेरां , संत्रां , आनी केळीं हीं देशांत जावपी मुखेल फळां . रानांसावनय देशाक बरी येणावळ मेळटा. नायल न्हंय आनी तांबड्या दर्यांत
