भागवतांतले दुर्वास अंबरीष कथेंतय सुदर्शनाचें व्हडपण वर्णीलां. भागवताचें 9 व्या स्कंधांतलें 3 ते 11 श्लोक ह्या सुदर्शनाचें महात्म्य सांगपी आसात तेंच पुराणांत सुदर्शनचक्र हें विष्णुचें वक्रस्वरुपी मन आशिल्ल्याचें म्हळां.
वामन पुराणांत सुदर्शन चक्राचो एक नवो आशय उक्तो केला. सुदर्शनचक्र हें काळचक्र जावन आसा. तें बारा आऱ्यांचें आनी स नाभींचें आसा, हीं बारा आरीं म्हळ्यार बारा म्हयने आसून ते वीज, अग्नी, सोम, मित्र, वरुण, इंद्र, इंद्राग्नी, वायू, विश्वदेव, प्रजापती धन्वंतरी आदी बारा दैवतांचें फुडारपण करतात, तर स नाभी ह्यो ऋतूंचें प्रतिक अशें मानतात.
सुदान : आफ्रिकेंतलो सगळ्यांत व्हडलो देश. आफ्रिका खंडांत ताचो उत्तरेकडेन आस्पाव जाता. पिकाळ देग आशिल्ली नायल न्हंयेची देणगी सुदानाक मेळ्ळ्या. देशाचे उत्तरेक इजिप्त, उदेंतेक तांबडो दर्या आनी ईथिओपिया, दक्षिण केनिया, युगांडा आनी झायरे, अस्तंतेक मध्य आफ्रिका आनी च्याड, जाल्यार वायव्येक लिबिया आसा. क्षेत्रफळ 2,505,813 चौ.किमी. उत्तर-दक्षिण चडांत चड लांबाय 2,050 किमी, आनी उदेंत-अस्तंत रुंदाय 1,850 किमी. लोकसंख्या- 28,900,000(1991). खारटूम हें देशाचें राजपाटण.
भूंयवर्णन : भूंयरचणुकेचे नदरेन देशाचे उत्तर, मध्य आनी दक्षिण सुदान अशे तीन वांटे केल्ले आसात. देशाचो उत्तरेकडचो भाग हो मुखेलपणान रेंवट आसून, सहारा वाळवंटाचो आस्पाव तातूंत जाता. तांबड्या दर्याची देग ही मुखेलपणान दोंगरीच आसा. जबाल अबयाद आनी बादी होवार ह्या पठारी प्रदेशांचो आस्पाव ह्या भागांत जाता. जबाल पठाराची दर्याथळासावन उंचाय 900 ते 3000 मी. इतली आसा. जाल्यार वादी होवार पठाराची उंचाय 1,400 मी. मेरेन वाडल्या.
देशाचो मदलो प्रदेश हो मुखेलपणान सपाट चरोव मळांचो भाग. अल् जझिरा हो पिकाळ भाग तातूंत येता. न्युबा पर्वतीय प्रदेशाचो आस्पाव तातूंत जाता. जबाल माटरा हो दोंगरी प्रदेश देशाचे अस्तंतेक आसा.
सुदानाचो दक्षिणेकडचो चडसो भाग रानाखाल आसा. नायल न्हंयेक येवपी हुंवारांक लागून तयार जाल्ले सपाट भूंयेचोय आस्पाव तातूंत जाता. दक्षिणेकडेन देशाचे शिमेर पर्वतांवळी पातळ्ळ्या. ह्या दोंगरावळींत आशिल्लें माऊंट किन्येटी हें देशांतलें उंचेलें तेमूक. नायल ही देशांतली मुखेल न्हंय.
हवामानः सुदानचें हवामा विंगड विंगड प्रकारचें आसा. उत्तरेक रेंवट प्रदेशांतनी वर्सुकी पावसाचें प्रमाण फकत 10 सेंमी. आसा. गिमाच्या दिसांनी ह्या प्रदेशांतलें सरासरी तापमान 43सॅ. उरता. केन्ना केन्नाय तें 52सॅ मेरेन वाडटा. पूण शिंयांच्या दिसांनी तें 16 सॅ मेरेन देंवता. देशाच्या मध्य भागांत वर्सुकी पावस 10 ते 80 सेंमी इतलो पडटा. जाल्यार तापमान 23 सॅ. ते 32 सॅ हांचेमदीं उरता. देशाचे साप्प दक्षिणेक वर्सुकी पावस 80 ते 140 सेंमी. इतलो पडटा. देशाच्या हेर भागांपरस जक्षिणेक तापमान उणें उरता.
वनस्पत आनी मोनजातः भूंयरचणूके प्रमाण वनस्पतीचे प्रकार मेळटा. उत्तरेक मुखेलपणान रेंवाट प्रदेशांनी जावपी वनस्पत सांपडटा. मध्य भागांतल्या सपाट प्रदेशांनी दाट रानां आसात. हांगाच्या रानांनी शींव,बिबटो, चितो, हत्ती, जिराफ, झेब्रा, रान गाढव, रान रेडो, गेंडो, हिप्पोपोटॅमस, रान बोकडो, वेगवेगळ्यो माकडाच्यो जाती मोळटात. हांगा सांपडपी सवण्यांनी बुशटार्ड, रान कोंबो, साबार तरेचे तितर, हांयस, बळार, ईजिप्ती गिधाड,पाणकोळी, खारीक सवणें, शेरूक, तशेच साबार तरेच्या दर्या सुकण्यांटोय आस्पाव जाता. सरपटपी मोनजातींत मानगें, साबार तरेचो शेड्डे आनी विखयाळे तशेंच बिनविखयाळ्या सोरपांचो आस्पाव जाता.
इतिहासः पुर्विल्ल्या काळा सावन म्हळ्यार इसवी सना पयलीं 7000 आदीं सावन म्हळ्यार सुदान देशांतलेनायल न्हंयच्या देगेर लोक रावताले हाचे पुरावे मेळ्ळ्यात. फुडें इकवी सम पयलीं 4000च्या सुमाराक ते खोंपी बांदून रावपाक लागले. तशेंच शेचवड वेवसायावांगडा ते गोरवांय पोसपाक लागले, उपरांत मुखेलपणान तांचो राबितो देशाच्या उत्तरेकडच्या न्युबिया प्रदेशांत आशिल्लो.मुखार इ.स. पयलीं 2600च्या सुमाराक इजिप्त लोकांनी न्युबियेचेर आपलो शेक बसयलो. उपरांत इजिप्ती लोकांची नवी नागरी संस्कृती न्युबियेंत नांदपाक लागली इजिप्तीयांनी तिका कुश संस्कृती अशें नांव दिलें. फुडें कुशाचें स्वतंत्र राज्य अस्तितवांत आयलें. पूण इ.ल. 350त कुशांचो अस्त जालो. उपरांत 500त इजिप्ती मिशनरीन दक्षिण इजिप्त आनी उत्तर सुदानच्या लोकांक बाटोवन तांका किरिस्तांव केले. फुडें इ.स. 600 च्या मध्याक अरबांनी इजिप्ताचेर आपलो शेक बसोवन न्युबियेचेरूय घुरयो घालपाक सुरवात केलीं. त्याच काळांत अरबांनी न्युबियेच्या लोकांकडेन वेपारी कबलत केली. उपरांत अरहांचें वेगवेगळें पंगड न्युबियेंत येवन ते थळ्याव्या बायलांकडेन लग्न जाले. फुडें अरबी वेपारी आनी धर्मगुरू सुदानांत रिगले. पंदराव्या शेंकड्याच्या सुरवेक सुदानाचे उत्तरेकडेन किरिस्तांव राज्य मुसलमानांच्या शेकातळा गेलें फुंज ह्या काळ्या कातीच्या मुसलमानांनी 1500त पुराय सुदानाचेर आपलो शेक बसयलो. तांच्या वांगडा दिन्का, शिल्लूक, न्युएर आनी आझान्दे हे आफ्रिकी खापरी थंय रावपाक लागले.
एकुणिसाव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत इजिप्तीयांनी फुंजांचेर
