सुत्ताचें वर्गीकरण एका सामान्या नांवाखाला करपांत आयलां. अगुत्तरांत कांय विनयाचे विशय आयल्यात. त्याकाळांत लेखनकला तितलीशी विकसित जावंक नाशिल्ली. देखून बुध्दाचीं वचनां ताचे शिश्या पाठ करताले आनी फुडें तीं वचनां तांच्या हेर शिश्यांक शिकयतालो. ह्या बैध्द शिश्यांचे चड करून दोन पंथ आसुंये, ते आपलो विभेद स्पश्ट करपाखातीर स्वताक दीघभाणक आनी माज्झिम भाणक म्हणटाले. ह्या निकायांचें विवरण अशें-
(१)दीघ निकाय: हो लांबलचक सुत्तांचो संग्रह आसा. बुध्दाचे जे उपदेश आकारान व्हड आशिल्ले ते ह्या निकायांत एकठांय केल्यात हातिंतलें पयलें सुत्त ब्रह्मजाल हें म्हत्वाचें सुत्त आसा. हातूंत बुध्दाआदीं भारतांतले सामाजीक आनी धार्मीक परिस्थितींचें चित्र पळोवंक मेळटा. ह्या सुत्ताच्या पयल्या भागांत त्या काळांतलो लोकांचो कुड्डो विश्वास, लोकप्रिय खेळ आनी मनोरंजनाचे प्रकार हांचें वर्णन मेळटा. दुसऱ्या भागांत दर्शनीक सिध्दांत आनी विश्वास हांचे दर्शन घडटा. ह्या निकायाच्या दुसऱ्या खंडांत आशिल्ल्या पयल्या सुत्ताचें नांव महाप्रदान आसून तातूंत गौतम बुध्दाआदींच्या सात बुध्दांची चरित्रांविशीं म्हायती आसा. महापरिनिव्वण सुत्तांत गौतमबुध्दाच्या निमण्या दिसाचें वर्णन मेळटा. तिसऱ्या खंडांत इकरा सुत्तां आसून तातूंत चडकरून बौध्दंतर मतां आनी तांचे आचार हांचे वर्णन केल्लें आसा.
(२) मज्झिम निकाय: हातूंत मध्यम आकाराच्या सुत्तांचो संग्रह आसा. हातुंतलीं कांय उपदेश वचनां अशीं-(१)हांव ना, म्हजें ना, म्हाका आत्मो ना हो अनात्मवाद आनी अनास्तीकवाद हें सगळें धर्माचें मबळ आसा. (२)भिक्षुनो तुमी म्हज्या धर्माचें वारस जायात. धनादी भोगाचे न्हय. तुमचेर म्हजी कृपा आसा.(३)भिक्षुनो शीलसंपन्न जावन विहार करात प्रतिमोक्षरूपी संयमान संयत जावन विहार करात.(४)लोळिल्ल्या वस्त्राचेर रंग चडना. पूण निवळ वस्त्राचेर तो चडटा. चित निर्मळ जातकच सुगती आपशींच मेळटा.(५) हे ब्राह्मण, तूं जर फट उलयना, प्राणिहिंसा करिना; दिल्या बगर घेना, जाल्यार तुका गयेक वचपाचें कारण ना.
(३)संयुक्त निकाय: हातूंत ल्हान व्हड सगळ्या तरेच्या सुत्तांचो संग्रह आसून, तातूंत वट्ट २८८९ सुत्तां आसात. हातूंत बुध्द काळांतले गांवगिरें चित्र पळोवंक मेळटा. हातूंत खंय खंय लोककथाय दिसून येता. हाच्या.महावग्ग ह्या भआगांत बुध्ददर्शित आर्य अस्टांगिक मार्गांचे पुराय विवरण मेळटा.परमज्ञान म्हळ्यार बोधी हाटी स्मृती, धर्मगवेषणा, वीर्य, मोग, समाधी, उपेक्षा आनी प्रश्रब्धी अशीं सात आंगां आसात.
(४)अंगुत्तर निकाय:हातूंत पयल्या तीन निकायकांतलेच विशय आयल्यात. हाचें खाशेलपण म्हळ्यार हातुंतली संख्याबध्द शैली.हाचे एककनिपात, दुकनिपात, तिकनिपात अशे इकरा निपात आसात. शैली आनी विशयाच नदरेन हो निकाय म्हत्वाचो आसा. (५)खुद्दक निकाय:हातूंत ल्हान ल्हान ग्रंथाचो संग्रह मेळटा. हातुंतलो कांय भाग विशध्द पद्दात्मक जाल्यार कांयभाग, गध्य-पध्य अशा स्वरूपांत आसा. ह्या निकायांत जे विशय आयल्यात ते अशे-
(१)जातक(२)निद्देस(३)पेटिसम्भिदामग्ग(४)सुत्तनिपात(५)धम्मपद(६)उदाय(७)इतिवुत्तक(८)विमानवत्थू(९)पेतवत्थू(१०) थेरगाथा(११ थेरीगाथा
सुदर्शन चक्र: पुराणकाळांतले एक अस्त्र. त्रिपुरासुर वधाच्या वेळार महादेवान सगळे देव, तीर्थां, पंचमहाभूतां, दिव्यखदां,आदींचे शक्तीपसून तांची निर्मणी केली अशी काणी पुराणांत आसा. महादेव
हें चक्र आपल्या माथ्यार दवरतालो. फुडें हे चक्र आपल्याक मेळचें, अशे विष्णुक दिसपाक लागलें. ताणे तेखातीर शिवाची आराधना केली. ताणे दिसपटीं शिवाक एक हजार सुर्यकमळां ओंपपाक सुरवात केली. पूण एकदां एक सुर्यकमळ कमी पडलें. विष्णुन तेन्ना रोखडोच आपलो एक दोळो कोंचून काडलो आनी ' नेत्रकमळ ' ओॆपून पुजेची पूर्तताय केली. विष्णुची ही व्हड भक्ती पळोवन शिव संतुश्ट जालो आनी ताणें प्रकट जावन विष्णुक जाय तो वर मागपाक सांगलें. तेन्ना विष्णुन सुदर्शन चक्र मागलें आनी शिवानतें त्या खीणाक ताका दुलें. त्या दिसी पासून सुदर्शन चक्र हे विश्णुचें आनी फुडाराक विष्णु कृष्णावतार घेतलेंउपरांत श्री कृष्णाचें एक प्रभावी अशें अस्त्र थारलें. सुदर्शनाक स आरे आसून ताची नाभी वज्रायीच आसा. ह्या दरएका आऱ्याचेर ' सहस्त्रार हुं फट' ही उतरां कोरांतल्यांत अशें मानतात. तशें हे चक्र एकदा मोखून मारल्या उपरांत दुस्मानांचो नाश करून मोखून मारतल्याच्या हातांत परत येता, अशीय आख्यायिका आसा.
श्री कृष्माक हे चक्र अग्नीन वरूणाकडल्यान हाडून दिलें, अशें वरणन महाभारातांत आसा. जरासंध मथुरेचेर चाल करून आयलो तेन्ना हें पयले खेप श्रीकृष्माक मेळ्ळें तर शतधन्व्याच्या वधाखातीर कृष्मान तें पयलें खेप वापरलें. इंद्र, बाणासुर, पौंडूक हांचेवांगडा जाल्ल्या झुजांत कृष्णांन ताचो उपेग केल्लो. शिशुपालाचो वध कृष्णांन एकदां राहूचो हल्लो आडावपाखातीर चंद्र- सुर्याकच हें चक्र दिलें, अशीय अक कथा पुराणांत आसा. अश्वथामानय ब्रम्बास्त्राच्या बदला कूष्णाकडे हें चक्र मागिल्ल्याची अक काणी आसा.
