हायड्रोमॅग्नेटिक स्टॅबिलिटी (1961) आनी एलिप्सॉयडल फिगर्स ऑफ इक्विलिब्रियम (1969).
सुमात्राः इंडोनेशिया द्वीपकल्पांतलो कालिमंतनाफाटलो दुसरो व्हड जुंवो. आंवाठच्या मानान संवसारांत जुंव्याभितर ताचो दुसरो क्रम लागता. क्षेत्रफळ 481,784 चौ. किमी. ताची चडांत चड लांबाय 1,777 किमी . जाल्यार रुंदाय 400 किमी . जुंव्याच्या मध्यभागा लागच्यान विषुववृत्त पासार जाल्या . सुमात्रा भोंवतणी आशिल्ल्या ल्हान ल्हान जुंव्यांची आठ प्रांतांनी विभागणी केल्या . हे आठ प्रांत अशे - आसे , बेंगकुलू , जाम्बी , लाम्पंग , रिआउ , उत्तर लुमात्रा . दक्षिण सुमात्रा आनी अस्तंत सुमात्रा.
सुमात्राचे अस्तंत दर्यादेगेर बुकीट बरिसान ही ज्वालामुखी पर्वतांची सांखळी पातळ्ळ्या. हे साखळेंत 93 तेमकां आसात. देशाच्या अस्तंत भागांत पर्वतांची खर देंवती आसून , ते हिन्द महासागरांत देंवल्यात. ह्यो पर्वतांच्यो वळी एकामेकांक समान्तर आसून , तांकां खोल देगणांनी वेगळायल्यात. माउन्ट केरिन्सी 3,806 मी. हें जुंव्यावयलें सगळ्यांत उंचेले तेमूक. आयज लेगीत ह्या तेमकाचेर ज्वालामुखिच्यो हालचाली जातात . बुकती बरिसान ह्या पर्वतवळिंचेर अस्तंत आनी उदेंत देंवत्यांचेर दाट रानां पातळ्ळ्यांत. उदेंतेकडच्या सपाट भागांतल्या रानांनी वेगवेगळ्या उपजातींचे रुख खूब. जुव्यांच्या उदेंत भागांनी साबार रुंद न्हंयो आसात. पर्वतांमदल्या देगणांनी खूब तळीं आसात . तातुंतलें तोबा हें तळें सगळ्यांत व्हड . उत्तर सुमात्रांत आस्पाव जावपी ह्या तळ्याची लांबाय 80 किमी . जाल्यार रुंदाय 25 किमी. ह्या तळ्या मदीं सामोसीर नांवाचो व्हड जुंवो आसून ताचेर ल्हान ल्हान गांव आसात.
जुंव्यावयलें हवामान चड उश्ण आनी दमट . सखल भागांनी सरासरी तापमान 27% सॅ . इतलें उरता . जाल्यार चड उंचायेच्या भागांनी ते 21% सॅ . इतलें आसता. जानेवारी आनी फेब्रुवारी ह्या म्हयन्यांनी खूब पावस पडटा.
इतिहास : अस्तंतेकसावन उदेंतेक येवपी दर्यामार्गाचेर सुमात्राचो आस्पाव जाल्ल्यान ताका आदीम काळासावन म्हत्व प्राप्त जाला. सुमात्रा जुंव्याच्या वेगवेगळ्या भागांचो विकास वेगवेगळ्या तेंपार जाल्ल्यान , सुमात्राक एकूच एतिहास आसा अशें ना. सगळ्यांत पोरनें पाशाण बरप दक्षिण सुमात्रा जुंव्याचेर सांपडलां. तें इंडोनेशिया भाशेंत आसा. तातूंत इ.स 682 तेंपावयली म्हायती दिल्या.
पुर्विल्ल्या मलाया साम्राज्यांतल्यान राज्यकर्त्यान पोरने मलायी भाशेंत पाशाण बरप केलां. ताच्या वयल्यानय जुंव्याची थोडीभोव म्हायती मेळटा . 1282 त आसे जुंव्यावयलो चिनी सम्राटाक भेट दिवपी दूत मुसलमान आशिल्लो. इंडोनेशियेंतल्या मुसलमानांविशी म्हायती दिवपी हो पयलो पुरावो. राश्ट्रीय वस्तू संग्रहालयांत दवरिल्ल्या घुमटाच्या फातराचेर अरबी बरप आसा. तातुंत इंडोनेशियेंतल्या पयल्या मुसलमान राजाच्या मरणाची नोंद केल्या. ताचें नांव मालिक-अल-सालीह, ताणें पासाय म्हळ्यार उत्तर सुमात्रांत राज्य केलें. ताका 1297 त मरण आयलें. आसे ह्या जुंव्यावयल्यान आदल्या काळासावन परकी वेपार चलतालो . आसे हो मुसलमानाचो सुमात्रा जुंव्यावयलो सगळ्यांत पयलो बळिश्ट प्रदेश. सोळाव्या शेंकड्यासावन तें एक बळिश्ट मुसलमान राज्य जालें. 1593 त सुमात्रा जुंव्याचेर डच पावले. सुरवेक ते आसे जुंव्यावयल्या लोकांकडेन वेपार करपाक लागले. ल्हव ल्हव तांणी आपलो वेपार थंयच्या हेर भागांनीय पातळ्ळो. उपरांत 1685 त ब्रिटीश र्इस्ट इंडिया कंपनीन अस्तंत सुमात्राचे दर्यादेगेर आपली वसणूक केली.
सुरिनाम: दक्षिण अमेरिका खंडांतलो आग्नेय दर्यादेगेर आशिल्लो देश. सुरिनाम हो दक्षिण अमेरिकेंतलो एक सगळ्यांत ल्हान देश. ह्या देशाचें क्षेत्रफळ 1,63,000 चौ. किमी. आसून लोकसंख्या 4,09,000 (1991). देशाचे उत्तरेक उत्तर अॅटलांटीक महासागर, अस्तंतेक गियाना , दक्षिणेक ब्राझील आनी उदेंतेक फ्रँच गियाना हे देश आसात. हो देश नेदरलँड्साच्या शेकातळा आशिल्लो तेन्ना ताका डच गियाना म्हूण वळखताले. पारामारिबो हें देशाचें राजपाटण.
भूंयवर्णन आनी हवामान : सुरिनामाचो उत्तरेकडचो भाग सपाट आसुन , ताचो मुखेलपणान शेतवडीखातीर उपेग करता. हो भाग दर्यादेगेसावन भितर 16 ते 80 किमी. रेंवटी उंचवट्या मेरेन पातळ्ळा. रेंवटी उंच सपाट भागा उपरांत देशाचो पर्वतीय भाग मोडटा. ह्या पर्वतीय भागांत दाट रानां आसून तातूंत सुमार 2000 जातिंचे रुख मेळटात. देशाचो ईशान्य भाग सवाना प्रकारचो आसुन थंय उंच तण वाडटा.
देशाचें हवामान उश्ण आनी दमट. देशांतलें सरासरी तापमान 27 सॅ . देशाच्या अस्तंत प्रदेशांनी वर्सुकी सरासरी पावस 195 सेंमी. जाल्यार पारामारिबो शारांत तो 240 सेंमी. इतलो पडटा.
इतिहास : 1498 क्रिस्तोफर कोलंबस जेन्ना दक्षिण अमेरिकेंत पावलो तेन्ना , ताणें ह्या प्रदेशाची पळोवणी केल्ली अशें सांगतात. उपरांत सोळाव्या शेंकड्यांत स्पॅनिश आनी पुर्तुगेज लोक ह्या प्रदेशांतल्या वेगवेगळ्या वाठारांचो सोद घेत भितरमेरेन पावले. 1651 त ब्रिटीश भोंवडेकारांनी थंय आपलो राबितो केलो. तांणी थंय कापूस आनी उंसाचे व्हड मळे उबारले. उपरांत शेतवडींत राबोवपाखातीर ते आफ्रिकेंतल्यान खांप्री लोकांक हांगा गुलाम म्हूण हाडपाक लागले. 1667 त डच लोकांनी ह्या प्रदेशाचेर ताबो मेळोवन,
