आयतार हो सुर्याचो वार मानतात. श्रावणांत सौभाग्यवती बायलो आयतरा सुर्याची पुजा करून उपास धरतात. सुर्याच्या बळग्याविशीं वेगवेगळ्या लोकांक समजूती आसतात त्यो अशो- काठियावाडांत मांडवराज नांवाचो देव आसा तो सूर्यच. प्ररमार राजपूत आनी काठी ह्या लोकांक लग्नावेळार व्हंकल न्हवऱ्याक ताच्या दर्शनाक व्हरता. राजपूत लोकांक चल्यांचे जावळ ह्या देवामुखार करता. कर्नाटकांत चलयेंक पयलें न्हाण येतकच ती सुर्याचे किरण आंगार घेता. काठिवाडांत चातुर्मासांत सूर्यव्रत करतात आनी ज्या दिसा सुरियाचें दर्शन जायनात्या दिसा उपास करतात. दक्षिणेंत बाळंटीक चाळिसाव्या दिसा लागसल्ल्या व्हाळार व्हरतात. थंय ती सुर्याक पाया पडटा आनी घागर भरून घेतना सात सुपाऱ्यो हातांत घेता. उपरांत त्यो सुपाऱ्यो वांझ बायलांक वांट्टत. सूर्यमूख हें वायट निवारण आशिल्ल्यान ते देवळाचेर आनी मिरवणूकेंतल्या पातकांचेर रेखाटपाची चाल आसा. महाराष्ट्रांत श्रावणांतल्या आयताराक आदित्य- राणूबाई हांच्यो प्रतीमा काडून पुजतात. राजस्थानांत सूर्य देवाचें खाशेलें महात्म आसा.
पूरक नोंदः सूर्योपासना
सूर्यफूलः शास्त्रीय नांव Helianthus Annus. हॅलियस म्हणजे सूर्य आनी अॅन्थस म्हणजे फूल असो ग्रीक भाशेंत अर्थ जाता. सूर्यफुलाचो आकार सूर्यासारको वांटकुळो आशिल्ल्यान आनी ताचें तोंड सदाच सूर्यावाटेन राविल्ल्यान ताका सूर्यफूल हें नांव पडप स्वभावीक जाता. हें सूर्यफूलाचें झाड मुळचें अमेरिकेंत आशिल्लें म्हणपाचो उल्लेख मेळटा. वर्सभर जगपी हें झाड सुमार 1-2 मी. ऊंच वाडटा आनी झाडाचे तेंगशेर फकत एकच हळदुवें फूल फुलता. कांय जातीच्या झाडांक मदीं कांडाचेर फुलां फुलता. बदाम आकाराची आनी पांचव्या रंगाचीं 10 ते 30 सेंमी. लांबायेचीं पानां ह्या झाडाक येतात. पानाचेर बारीक केंस आसतात. पळोवपाक सूर्यफूल एकच दिसलें तरी फालोत्द्यान शास्त्राप्रमाण तें एक फूल नासून खूब ल्हान ल्हान
फुलांचो तो एक समूह आसता. आनी तांतूंत नर आनी मादी फुलांचो आस्पाव जाता. सुमार 0.1 ग्रॅ. वजनाची दाण्यासारकीं काळीं बीयां सूर्यफुलांत तयार जातात. सूर्यफुलाची लागवड वर्साच्या तिनय हंगामानीं करूं येता. बरी निचऱ्याची जमीन उबी तशी आडवी नांगरून घेतात. गुंगुल्ल्यापासून उपद्रव जावपाचो न्ही म्हणून दर हॅक्टराक सुमार 40 किलो अॅनोसल्फन हें वखद मारतात. 60 लेंमी. अंतराचेर दोन चरी मारून 20 सेंमी. अंतराचेर रोपयो लायतात. ह्या पिकाक दर धा दिसांनी उदक दिवप जाता आनी हॅक्टर 60 किलो नत्र, 69 किलो स्फूरद, 40 किलो पलाशा मारतात.
पर- परगीकरणाच्यो दोन तरा आसता.फुलातेर हात भोंवडावपाची कृत्रीम तरा आनी म्होंव मुसांनरवीं जावपी दुसरी तरा.80- 100 दिसांच्या अंतरांत सूर्यफुलाचें पीक जातीनुसार तयार जाता. पानां हळदुवीं जावपाक लागलीं म्हणटकच दाणे टणक जातात. ते तशे जातकच फुलांतल्यान सुटूंक पळयतात. अश्यावेळार दाण्यांसयत फुलाची कापणी करून एक दोन दीस सुकयतात. उपरांत हडोवणेन फुलापासुन दाणे वेगळे करतात. एक हॅक्टरापासून सुमार 8-10 क्विंटल उत्पन्न मेळटा. सूर्यफुलाक उपद्रव करपी मावा आनी तुडतुडे ह्या किडींपासून संरक्षण करपाखातीर मॅलोथीयोन आनी फॉस्फोमियोन ह्या वखदांचो उपेग करतात.
40 ते 45 तेल आशिल्ल्या सूर्यफुलापासून काडपी तेलाचो चडसो उपेग खावपाखातीर जाता. तेभायर रंग, वार्निश, शाबू हे पदार्थ तयार करपांत वापरतात बियो मळून तेल काडल्या उपरांत उरता ते पेंडीचो आल्कहॉल, पॅक्टीन सारकिल्ले जिन्नस तयार करपाक उपेगी पडटा. ते भायर जनावराची खावड सारें आनी जळणाखातीर बियांच्या कल्लांचो वापर जाता. सूर्यफुलांची पानां आनी रोपां हीं जनावरांक आवडीची खावड आसा. रोपांच्या कांडापासून तयार केल्ल्या तंतूवरवीं वस्त्रां निर्माण करपाची पद्दत चिनांत आसा.पानांचो तसोच कांडाचो उपेग कागद निर्मितीकय जाता.
- विश्राम गांवकार
सूर्यवंशः पुर्विल्लो एक राजवंश. ह्या वंशाचो मूळ पुरूस वैवस्वत मनू हो मानतात. ताका इला नांवाची एक धूव आनी णव पूत आशिल्ले. सगळ्यांत व्हड पूत इक्ष्चकू हो अयोध्येचो राजा जालो. ताच्या वंशाक इक्ष्चकूवंश म्हणटात. इक्ष्चकूक शंबर पूत आशिल्ले. तातुंतल्या विकुक्षी, निमी आनी दंड हांकां खूब नामना मेळ्ळी. इक्ष्चकूउपरांत विकुक्षी हो अयोध्येचो राजा जालो. निमीन विदेहाचें स्वतंत्र राज्य स्थापलें. दंड हाणें दक्षिण भारतांतल्या एका रानांत आपली सत्ता निर्माण केली. त्या रानांक उपरांत दंडकारण्यहें नांव मेळ्ळे.
विकुक्षीचो पूत पुरंजय हाका एक फावट झूज सुरू आसतना इंद्रान वृषभ रूप घेवन आपले तकलेचेर घेतिल्लो. तेखातीर ताका ककुत्स्थ हें नांव मेळ्ळें. ताचो सवो वंशज श्रावस्त हाणें श्रावस्ती नगरी वसयली. ती उत्तर कोसलाची राजधानी जाली. श्रावस्ताचो नातू कुवलाश्व हाणें धुंधू नांवाच्या राक्षसाक मारून राजस्थानांत आर्य संस्कृतीचो प्रसाक केलो, म्हणून ताका धुंधूमार हें नावं मेळ्ळें. ताचो
