भारतीय संदर्भः सुर्याक रवी, सविती, विवस्वान, पूषा आदी जायतीं नांवां आसात. अथर्ववेदांत सुर्याची सात नांवां आसात जी सुर्याच्या सात किरणांचें प्रतीनिधीत्व करतात अशें म्हणप जाता.
महाभारतांत दिवस्पुत्र बृहद्भानू, चक्षू आदी सुर्याची बारा नांवां दिल्लीं आसात. सुर्याचे उत्पत्तीविशीं म्हायती मेळटा. तो इंद्राचो पूत ( ऋ. 6. 44. 23.); इंद्रा- सोमाचो पूत ( ऋ. 6.72.2); इंदार- विष्णूचो पूत (ऋ. 7.99.4); इंद्रा- वरूणाचो पूत (ऋ. 7.82.3. ); अग्नी आनी धाता हांचो पूत (ऋ.10.190.3) आनी अंगीरसाचो पूत (ऋ. 10.62.3.) अशें म्हळां. तो अवयव नासतान जल्मलो देखून ताका मार्तंड हे नांव मेळ्ळें.
सुर्याच्या गुणांविशीं जायतीं वर्णनां मेळटात. सूर्य हो मळबाचो अलंकार. ताच्या रथाक सात घोडे आसतात आनी उषा ताका रत्सो मेकळो करून दिता. ताणें द्यलोक सावरून धरिल्लो आसा. सूर्य म्हळ्यार देवाचें सुंदर तोंड, तो मित्र, वरूण, अग्नी हांचो दोळो आसून सगळ्या जाग्यार तो देखरेख करता.
नूनं जनः सूर्येण प्रसूता अयन्नर्थनि
अर्थः पुराय जगाक जागो करपी कृणवन्नपांसि सूर्य आसून ताचेच प्रेरणेन लोक आपआपल्या धनोत्पादक वावराक लागतात.
तो विश्वकर्मा आनी दोवांचो पुरोयत आसा. तो मनशाच्यो शारिरीक व्याधी पयस करता आनी तांका दिर्घायुश दिता. ताचे दोळे, हात, जीव, भुजां ही भांगराची आसून ताचे केसय भांगराचे आसात. ताचो रथ भांगराचो आसून दोन प्रकाशमान घोडे तो ओडटात. तो खूब वैभवशाली आसून आपल्या वैभवावरवीं तो धर्तरी आनी मळब हांका उजवाड दिता. तो आपलो भांगराचो बावटो उंच हुबोवन प्रणिमात्राक जागो करता आनी तांकां आशीर्वाद दिता. ऋगवेदांत उषा, प्रत्युषा, संज्ञा, छाया हांचो सुर्याच्यो बायलो म्हूण उल्लेख मेळटात. मत्सपुराणांत राती, सवर्णा, छाया आनी सुवर्चसा ह्या ह्या चार सूर्यबायलांचो उल्लेख आसा.
सुर्याक संज्ञा नांवाच्या बायलेपासून नासत्या, दस्त्र (अश्विनीकुमार) आनी रेवंत हे पूत जाले. तशेंच वैवस्वत मनू (श्राध्ददेव), यम आनी यमुना हींय संज्ञेचींच भुरगीं. छाया हे बायलेपासून ताका सावर्णी मनू, शनी, तपती आनी विष्टी हीं भुरगीं जालीं. तशेंच प्रभा हे बायलेपासून प्रभात आनी राज्ञी हे बायलेपासून रेवत हे पूत जाले. अरूण हो सुर्याचो सारथी आसून तो ताचो व्हड भाव आसा. राजा आनी श्रोष हे ताचे दंडधारी. पिंगल हो ताचो लेखानीक आसून, कल्माष आनी सैमांतले वेगवेगळे पक्षी हे ताचे द्वारपाल आसा. बारा म्हयन्यांचे बारा आदित्य हेय ताच्या परिवारांतले आसात.
संवसारांतल्या भोवतेक समाजांनी सुर्याक बळिश्ट देवता मानून तिची आराधना केल्या सूर्य ह्या गिऱ्याचें अवकाश मंडळांतलें म्हत्वाचें स्थान मतींत घेवन ताका ही मानाची सुवात मेळ्ळ्या आसूं येता.
फलज्योतिशांतलो सूर्य (रवी): सुर्याक ग्रहांचो राजा
.png)
मानतात. सुर्याक राशिचक्रांतली आपली प्रदक्षीणा पुराय करपाक 365 दीस, 5 वरां, 49 मिनटां इतलो काळ लागता. इतल्या काळांत धर्तरी सुर्याभोंवतणी प्रदक्षिणा पुराय करता. सुर्याक एक रास भोगपाक सरासरी एक म्हयनो लागता. सुर्याची दर एका दिसाची मध्यम गती सरासरी 59 कला आनी 80 विकला आसा.
राशिचक्रांतले बळिश्ट अशे सिंह राशीचो तो अधिपती आसा. मेष राशींत तो उच्च आनी तुळा राशींत नीच आसता. सामान्यपणान सूर्य हो मेष, सिंह आनी धनू ह्या अग्नीराशींत बळिश्ट आसता. जल्मावेळार सुर्य जे राशींत ते प्रमाण जलमल्ल्या मनशाच्या स्वभावाची कल्पना करतात.
सूर्य हो विद्युध्दर्मी, निर्भय, उग्रजीण, शक्तीचो स्त्रोत आनी आरक्त असो आसा. मनशाच्या शरिरांतलें काळीज, फाट, जिणेशक्त, नाडीचक्र आनी दोळो हांचेर सुर्याची सत्ता चलता. कुंतलेंत हो ग्रह बळिश्ट आसल्यार तो मानस्नमान दिवपी , अधिकार दिवपी आनी भाग्योदय करपी जाता. सूर्य निर्बळ आसल्यार ताचे उरफाटी फळां मेळटात.
लग्नांक आनी दशमस्थानार ह्या ग्रहांचें चड म्हत्व आसून नवपंचमात ताचेपरस कमी म्हत्व आसता.2,4,6,8 आनी 12 ह्या सुवांताचेर तो पीडित आनी राशीदुर्बल आसून अनिश्ट फळां दिता. रवि- बुधाचो योग्य विद्या आनी बुध्दी दिता. रवि- गुरूचो योग व्हडपण आनी ऐश्वर्य दिता.
सुर्याविशीं आचार आनी संकेतः प्रामाणिमात्राक सुर्यापसून चैतन्य मेळटा. ताच्या प्रकाशान आरोग्य आनी धान्यदी वस्तू मेळटात. पावसय सूर्याचेर अवलंबून आसता. अग्नींत दिल्ली आहुती सुर्याक मेळटा. ताकालागून तो प्रसन्न जावन वृश्टी करती. तीचे पासून अन्न निर्मीण जाता आनी अन्नाक लागून प्रजा निर्माण जाता अशें मनुस्मृतींत सांगलां.
अशा ह्या देवाची उपासना मनीस पुर्विल्ल्या काळासावन करत आयला. ऋगवेदांत सुर्याचीं जायतीं सुक्तां आसात. सुर्योपासना हें वैदिकांचे सदचें कर्म आशिल्लें.
