आनी ल्हान, तशेंच सगळ्यांत तेजस्वी आनी अंधूक ताऱ्यांमदलो एक प्रारुपीक तारो. सूर्य हो धर्तरेक सगळ्यांत लागिंचो तारो. तो सूर्यकुलाचो बिंदू आसून, ताचें वस्तूमान ताचे भोंवतणी घुंवपी सगळ्यां ग्रहांच्या वस्तूमानापरस 740 पटिंनी चड आसा. सूर्याच्या ह्या व्हड वस्तूमानाक लागून ताचे भोंवतणी एक व्हड गुरूत्वाकर्शण तयार जालां. जाका लागून सूर्यकुलांतले सगळे ग्रह आनी केतू सूर्याभोंवतणी क्रमीक वळेरेंत घुंवतात. सूर्यकुलांतल्या सगळ्या ग्रहांक फक्त सूर्यासावनच उजवाड आनी उश्णता मेळटा. सूर्य आनी तांचे लागचे हेर तारे गंगेबिदू भेंवतणी दर सेंकदाक सुमार 250 किमी. गतीन, वर्तुळाकारांत घुंवतात. हे गतीन सूर्य गांगेबिंदू भोंतणी एक भोवंडी पुराय करपाक सुमार 250 दशलक्ष वर्सा घेता. ह्या काळांत ' वैश्विक वर्स ' वा ' कॉस्मीक इयर ' अशें म्हण्टात.
सूर्य हो हेर ताऱ्यांभशेन हाड्रोजन वायूसावन तयार जाला. ताची उर्ज ताचेभितर आशिल्ल्यो हाड्रोजन वायूचें हेलियम वायूंत रूपांतर जावन निर्माण जाता. अणूसंघटीत पद्दतीन तयार जावपी ही उर्जा सुर्याच्या पृश्ठभागाचेर येवन, फुरांत आकाशांत प्रारण जाता. सुर्याच्या दिश्टी पडपी लखलखीत भायल्या थराक ' फोटोस्फिअर ' म्हण्टात. त्या थराची उश्णता सुमार 6000 सॅ इतकी आसा. ताच्या भायल्या तांबश्या थराक क्रोमोस्फियर म्हण्टात. ताची उश्णता सुमार 32400 सॅ. सुर्याच्या सगळ्यात भायल्या थराक, जो सुर्यानिराणावेळा दिसता ताका ' करोना ' अशें म्हण्टात. करोनाची उश्णता सुमार 2,700,000 सॅ. सुर्याभोंवतणी चुंबकीय क्षेत्र आसून, तें ताचे भोंवतणी घुंवत आसता. हें चुंबकीय क्षेत्र ताच्या गाभ्याचेर उर्जा तयार करपांत आदार करता.
आदीम काळासावन संवसारांतले चडशे लोक सुर्याक देव मानताले. देखून सुर्याचो प्रकृतीक अभ्यास खूब उसरां जालो. इ.स. पयलीं पांचव्या शेंकड्यांतलो तत्वगिज्ञानी अॅनाक्सागोरस हाच्या मतान इ.स. आदीं 464 अॅजोपस्पोटामी हांगा पडिल्लो अशनी (Meteorite) हो एक सुर्याचो भाग. ह्या अशनीवयल्यानच ताणें सूर्य हो एक व्हड लोखणाचो गुळो आसा असो निश्कर्श काडलो. फुडें दुर्बिणीचो सोद लागल्या उपरांत गॅलिलिओ, जॉहनीस फॅब्रिसियस, क्रिस्टोफ स्किनियर आनी थोमस हॅरिएट हाणें सादारण एकाच वेळार, म्हळ्यार 1610- 1611 ह्या काळांत सुर्याचो खोलायेन अभ्यास करून सुर्याचे प्रकृतिक गिज्ञानांत खूब भर घाली. सूर्य दागांचो सोद ह्याच तेंपार लागलो. फुडें 1843त जर्मनचो ज्योतिर्वीद सॅमयुअल हेन्रीक हाणें दुर्बिणेच्या आदारान सुर्याची एखसारकी सुमार 33 वर्सा पळोवणी करून सूर्यदागांत आवर्ती बदल जायत आसता हें स्पश्ट केलें. स्पॅक्ट्रोस्कोप हे अत्याधुनिक दुर्बिणीचो सोद लागल्याउपारांत ह्या सुर्यदागांच्या प्रकृतीक आनी रसायनीक स्वभावगुणांचो अभ्यास करप शक्य जालें.
सुर्याची उश्णता सोदून काडप हो सौरखगोलशास्त्रज्ञांमुखार एक कठीण प्रस्न आसलो. इंग्लिश खगोलशास्त्रज्ञ सर जॉन हार्शेल हाणें 1837त सुर्याची उबी किरणां उदकांत जर 1.8 सेमी. खोल पडलीं जाल्यार तितलेंय उदक मिनिटाक 1 सॅ. उतले तापता हें सिध्द केलें. पूण 1904त, जेन्ना सूर्यकिरणांतल्या वेगवेगळ्या तरंगायामांची म्हायती मेळ्ळी आनी तांचे सौरप्रारणय वेगवेगळें आसता हें सिध्द जाल्या उपरांत, ह्या सगळ्या तरंगायामांची मेळून थारसाण स्पश्ट करप शक्य जालें. सुरवेक सुर्याची उश्णता (तापमान) 1,4610 सॅ. ते 10,000,000 सॅ. इतली आसा, असो अदमास काडिल्लो. पूण सुर्याच्या पृश्ठासावन अवकाशांत येवपी प्रारण हें सुर्याच्या वायूमंडळांतले वेगवेगळे खोलायेसावन आयिल्ल्यान तांची उश्णता वेगवेगळी आसता. सुर्याची सगळ्यांत भायली उश्णता 4,200 केलवीन. जाल्यार ताच्या मध्य भागाचेर ती सुमार 10,000 केलवीन आसता. सुर्याच्या गाभ्याचेर 15 दशलक्ष केलवीन तापमानाचेर उश्मीय- अणूकेंद्री (Thermo- Nuclear) प्रतिक्रिया जावन सुर्याची उश्णता भायर मारता. ताच्या गाभ्याची धनता उदकाच्या शंबर पटींनी चड आसता. हे उश्मीय- अणूकेंद्र प्रतिक्रियेक लागून सुर्याच्या गाभ्यासावन उजवाड, अल्ट्रा वायलट रे, एक्स रे, गॅमा रे, कॉसमीक रे, रेडिओ तरंग आनी प्लास्मा हांच्या रूपान एकरारकी उर्या भायर येत आसता. ताच्या पृश्ठभागाचेर एकसारको बदल जायत आसता. केन्नाकेन्ना ताचेर चड उजळ थिपके जाल्यार केन्नाकेन्ना काळशे दाग दिश्टी पडटात. हे उजळ आनी काळे दाग भायर सरपी वायुचेर आदारून आसता. हाड्रोजन, हेलियम, कार्बन, नायट्रोजन, ऑक्सिजन, निओन, सोडियम, मॅग्निशियम, अॅलुमिनियम, सिलिकॉन, फॉस्फॉरस, सल्फर, कॅल्शियम आनी लोखण हे सुर्याचे म्हत्वाचे मूलघटक.
सौर आंकडेवारी 1. धर्तरेसावन लांबाय 149,800,000 किमी. 2. व्यास (विषुववृत्तकडेन 1, 384,000 किमी. 3. गाभ्याची उश्णता 15,000,000 केलवीन 4. स्वताभोंवतणची एक भोंवडी (विषुववृत्तकडेन)25 दीस, 9 वरां, 7 मिनटां. 5. रसायनीक घटना हायड्रोजन 79% हेलियम 26.5% हेर मूलघटक 2.5%
सूर्य वांटकुळो आसून तो एकसारको स्वताभोंवतणी घुंवत आसता हें गॉलिलिओन स्पश्ट केलें. ध्रुवीयबिंदूपरस तो विषुववृत्ताकडेन नेटान घुंवता आशिल्ल्यान विषुववृत्तकडेन ताचो व्यास ध्रुवीय व्यासापरस 70 किमी. चड आसा.
