लोक जमल्या उपरांत मेल्ल्याचें कटीवस्त्र सोडून उरिल्ले कपडे आनी भांगराच्यो वस्ती काडटात. मेल्ल्याक पुताचे मांडयेर दवरतात. जमिल्ले सोयरे ताका हळद लायतात आनी आयदनभर उदक ताचे तकलेर वोततात. परत मेल्ल्या मनशाक नवे कपडे आनी अलंकार घालतात. उपरांत मडें निसणीर दवरतात. मेल्ल्याच्या कपलाक अबीर-गुलाल लायतात आनी फुलां घालतात. निसण मसंडेंत व्हरतना गांवचो शीमेर एका फातरान मेल्ल्याक स्पर्श करतात आनी तो अश्मा धव्या दिसा क्रियेखातीर दवरतात.
मसंडींत गेल्याउपरांत मडें चितेचेर दवरतात. मागीर मेल्ल्या मनशाचो उत्तराधिकारी चितेक अग्नी दिवन क्षौर करता आनी दर्यांत एक बुडी मारता. मडें लासता आसतना उदेंतेकडच्यान आनी अस्तंतेकडच्यान दोन शास्त्रां शेवटून मारतात. हाकालागून मेल्ल्याची भुतांखेतांपसून राखण जाता अशी समजूत आसा.
दुसऱ्या दिसा मसंडेंत वचून मेल्ल्याच्यो अस्थी आनी गोबोर एकठांय करतात आनी एका मडक्यांत दवरतात. एक नाल्ल फोडून खोबरें, दूद आनी कावळ्यांक खावपाखातीर थंय दवरतात.
तिसऱ्या दिसा मेल्ल्याच्या घरांतल्या दादल्याक भायर व्हरून च्या आनी मिठाय दितात. मेल्ल्याच्या उत्तराधिकाऱ्याक नवी टोपी दितात. मेल्लो मनीस जर जाण्टो आसत जाल्यार विकतो सोरो हाडून पियेतात.
धाव्या, इकराव्या आनी बाराव्या दिसा मेल्याक पिंडदान करतात. एका भटाक आयदनां, कपडे, हांतरूण, जोतें, सत्री, साकरेचीं बोटां आनी शक्य आसल्यार गाय दान दितात. मेल्ल्याक ह्यो सगळ्यो वस्तू सर्गांत मेळटात अशी तांची समजूत आसा. बारा दीस सुतक पाळटात.
एका म्हयन्याउपरांत मेल्ल्याच्या घरांतल्यांच्या बायलांक होटेलांत व्हरून च्या दितात. परत घरा आयल्या उपरांत घरांतले लोक जमिल्ल्या बायलांक पियोवपाक सोरो दितात. ताचेउपरांत घरांतल्यो बायलो भायर सरपाक मेकळ्यो जातात.
ह्या लोकांचे मुखेल सण अशे आसात-
चैताचो सण: चैत्राच्या पाडव्यापसून तांचो चैताचो सण वा एकवीरा देवीचो उत्सव सुरू जाता. एके लांकडी घडवंचेचेर एक कपडो दवरून ताचेर रांगोळी काडटात आनी घट दवरतात. एका ताटांत पिठाच्या गुळ्यांत पांच वाती घालून केल्लो दिवो आनी फुलां पातळावन 'संबू' करतात. पाच सवाशिणी घटाचेर तेलवण करतात. उपरांत संबूंतलो ऊद पेटोवन आनी तेलवात लावन भगत ओंवाळटा. मागीर तो जमनीर उमथो पडून दिव्याची ती ताटली आपले मानेर दवरता. जमिल्ले लोक ते ताटलेंत पयशे घालतात. मागीर तो ती ताटली मानेवयल्यान हातांत घेता. त्यावेळार थंय वाजप चालू आसता आनी दिवट्योय पेटिल्ल्यो आसतात.
ताचेउपरांत 'झाड' म्हणून वळखुपांत येवपी बायलेचेर भार येता. पंच तिका आपल्या भुरग्यांचो साबाळ करपाक सांगता आनी "झाडा" च्या तोंडांतल्यान तशें उतर घेता. उपरांत देवीक आरत दाखयतात आनी "झाडा" च्या आंगांतलें वारें देंवल्या उपरांत घटालागीं दवरिल्लीं फळां प्रसाद म्हण वाट्टात. एक नाल्ल फोडून ताचें उदक घटाचेर सोडटात.
चैत्र पाडव्यापसून पुनवेमेरेन भगताच्या घरा घट मांडिल्लो आसता. सातव्या दिसा मात म्हण देवीमुखार बोकडो आनी कोंबो बळी दितात. ही कार्यावळ घराभायर जाता आनी तिका फकत दादलेच हजर रावतात. मागीर बोकड्याचें वा कोंब्याचें काळीज तेलांत तळून देवीक ताचो निवेद्य दाखयतात आनी मास घरानघर वाट्टात. उपरांत देव पालखेंत वा पिशवेंत घेवन ते एकाद्रे चैत्र सप्तमीक कार्ल्याक एकवीराच्या देवळांत वतात आनी सगळो उत्सव थंय करतात.
सुता पुनव: हो सण चड म्हत्वाचो. ह्या दिसा दर्यांत नाल्ल उडोवपाखातीर दर एका घरांतलो दादलो वताच. दांडाक मात हो सण मात्सो वेगळे तरेन मनयतात. गांवांतलो गोंधळी भगत श्रावणबाळाचें निशाण म्हण पाटलाच्या घरांतलो धवो कपडो बडयेक बांदून मिरयत मसंडेंत व्हरता. दांडा गांवात दर्यादेगेर हरबामावली म्हण एक फातरी पार आनी ताचेमदीं एक ऊंच बडी आसा. वाटेवयल्या घरांतले लोक हरबामावलीखातीर दूद, हळदकुकूम, फुलां बी दितात आनी नाल्ल फोडटात. मसंडेंत एक उंच बडी रोयिल्ली आसता तिका हें श्रावणबाळाचें निशाण बांदतात आनी तिची पुजा करतात. मागीर सगळेजाण गोंधळी भगतागेर येतात. थंय तांकां उकडिल्ल्या तांदळांच्यो पुरयो आनी सोरो दितात.
सांजेच्या वेळार भगताच्या घरा भांगराचो लेप लायिल्ल्या नाल्लाची पुजा करतात. तांदळांनी भरिल्ल्या एका आयदनांत हो नाल्ल दवरतात. त्या नाल्लाचे शेंडयेंत धव्या कागदाची निशाणी लायिल्ल्यो काडयो खोंचतात. भगत त्या नाल्लाची म्हणजे श्रावणबाळाची पुजा करता आनी ताचेर दूद वोतता. मागीर तो नाल्ल वाजत-गाजत मिरवणुकेन दर्याकडे व्हरतात आनी भगत रामनाम घेत ताका फाटीं पळयनासतना व्हरून दर्यांत सोडटा.
गौरी:हो कोळी बायलांचो मुखेल सण. भाद्रपद सश्टीक गौरी येतात. तेरड्याच्यो जुडयो 'गवर' म्हण वाजयत-गाजयत घरा हाडटात. मागीर तिका कपडे आनी मंगळसूत्र आदी अलंकार घालतात. तिच्या शेजरा शंक्रोबा, तिचो न्हवरो म्हण एका तांबयांत तांदूळ भरून ताचेर नाल्ल दवरतात. दुसऱ्या दिसा राती भरजरी कपडे आनी भांगरां घालून तरणाट्यो कोळी बायलो गौरीमुखार रातभर नाच-पदांचो धुडगूस घालतात. ह्यावेळार एकाद्र्याचेर भार येता. तिसऱ्या दिसा ही गौरी दर्यांत पावयतात.
भवान्यो: हो एक नवरात्राचो उत्सव. गोंधळी घटाफुडें
