संहितेंत १,००० श्लोक आस्पावल्यात. माहेश्र्वर, वैश्णव, ब्रह्म, काशी, अवती, तापी आनी प्रभास हे स्कंदपुराणाचे सात खंड. इं.स. च्या सातव्या ते णवव्या शेंकड्यामेरेन ह्या पुराणाची निर्मिती जाल्या आसुंये, अशेें विद्वानांचें मत आसा.
सूतसंहिता ही संहितापरंपरेंतली सगळ्यांत म्हत्वाची. ही संहिता फुडें शिवमाहात्म्य, ज्ञानयोग, मुक्ती आनी यज्ञवैभव अशा चार खंडांनी विभागल्या. शिवमाहात्म्यखंडांत १३ अध्याय आसून, तातूंत शिवाच्या वैदिक आनी तांत्रिक अशा अभयविध पुजांचें विस्तारीत वर्णन केल्लें आसा. ज्ञानयोग खंडांत २० अध्याय आसून, तातूंत आचार धर्माचें विवेचन केल्लें आसा. मुक्तिखंडांत णव अध्याय आसून, तातूंत मोक्षधर्माचे उपाय सांगल्यात. यज्ञवैभव हो हातुंतलो सगळ्यांत व्हड आसून, तातूंत ४७ अध्याय आसात. ह्या खंडांत अद्वैतसिध्दांत आनी शिवशक्तिरहस्य सांगलां. दार्शनिक नदरेन हो खंड चड म्हत्वाचो. हाच्या उत्तर भागांत ब्रह्मगीता आनी सूतगीता सांगल्यात. ब्रह्मगीतेंत सुरवेक वेदार्थ विचार मांडून, परब्रह्माच्या साक्षी स्वरुपाचें वर्णन केल्लें आसा.
स्कंदपुराणांतल्या सात खंडांतलो माहेश्र्वर खंड पयलो. ह्या खंडाचे केदारखंड आनी कौमारिकाखंड अशे उपविभाग केल्ले आसात. केदारखंडांत लिंगमाहात्म्य, दक्षयज्ञविध्वंसन, समुद्रमंथन, वृत्रासुखध, बलिबंधन, शिवगौरीविवाह, कार्तिकेयजल्म, तारकासुखध, शिवपार्वती द्यूतक्रिडा. शिवाचें वनगमन ह्या कथाभागाचें वर्णन केलां. जाल्यार कौमारिकाखंडांत मही-सागर संगमाचें महाकाव्य, अप्सरांचो उध्दार, अर्जुन आनी मानगें, पार्वतीजल्म, सोमनाथ माहात्म्य, कौरव-पांडवझूज, महिशासुर वध, रावणकृत सिताहरण आनी हेर कथाभाग सांगल्यात. दुसऱ्या म्हळ्यार वैश्णवखंडांत जगन्नाथक्षेत्राचें माहात्म्य, बदरिकाश्रममाहात्म्य, दीपदान, तुलसीविवाह, एकाजशीमाहात्म्य, भागवतमाहात्म्य, अयोध्यामाहात्म्य, वैशाखमाहात्म्य, मदनदहन, कार्तिकेय अवतार, वासुदेवमाहात्म्य, लक्ष्मीनारायणमाहात्म्य, शिवमाहिमा, वर्णआश्रमधर्म आनी हेर कथा आसात. ब्रह्मखंडांत गोकर्णमहिमा, शिवरात्रीमहिमा, सीमांतिनी आनी भद्रायू हांचीं आख्यानां, शिवगौरीविवाह हांचें वर्णन, जाल्यार काशीखंडांत काशीश्रेत्राची व्हजवीकाय आनी थंयच्या शिवलिंगाचें वर्ण केलां. अवतीखंडांत उज्जयिनिच्या महाकाळाचें माहात्म्य विस्तारान सांगलां. पुरूरवा-उर्वशी हांच्यो कथाय तातूंत आसपावल्यात. पद्मावतिचे कथेंत समुद्रमंथनाचो प्रसंग वर्णिला. रेवा हो अवतीखंडाचो उपखंड. हातूंत नर्मदा न्हंयेची उत्पत्ती, तिचे देगेचेर आशिल्लीं तिर्थक्षेत्रां आनी मांधात्याची कथा सांगल्या. बंगाल देशांत प्रचलित आशिल्ले स्कमदपुराणाचे पटयेंत सत्यनारायणाची कथा रेवाखंडांत आसा. पूण मुंबय प्रकाशीत केल्ल्या रेवाखंडांत ती ना. तापीखंडांत तापी न्हंयेचें श्रेश्ठत्व दिल्लें आसा. जाल्यार प्रभासखंडांत प्रभासक्षेत्र आनी सोमनाथ हांचें माहात्म्य सांगलां. उपरांत द्वारकामाहात्म्य सांगून, द्वारकेची यात्रा कशी हें क्रमान, सांगलां.
स्कंदपुराण तमिळनाडूंत चड लोकप्रिय आसा. कच्चियप्प शिवाचार्य हाणें इ.स.च्या १७ व्या शेंंकड्यांत ह्या पुराणांतल्या शंकर संहितेचें तमीळ भाशेंत भाशांतर करून ताका स्कंदपुराण अशें नांव दिल्लें. तातुंतलीं सुरवेचीं सकांडां शिवचार्यान रचल्यांत, जाल्यार सातवें कांड ताचो शिश्य कोनेशियप्प मुदलियार हाणें रचलां. ह्या तमीळ भाशांतरांची श्र्लोकसंख्या १४,९९६ इतली आसा.
-कों. वि. सं. मं.
स्टालिन:(जल्म:१८७८, जॉर्जीया; मरण: मार्च १९५३).
सोव्हियत युनियनचो हुकूमशहा. धर्मोपदेशक करपाच्या हेतान ताच्या घरच्यांनी ताका धार्मिक शिक्षण घेवपाखातीर मिशनरी संस्थेंत घातलो. पूण ताच्या पाखंडी विचारांक लागून ताका मिशनरींतल्यान धांवडावन घालो. उपरांत तो देशांतल्या साम्यवादी क्रांतिकारकांच्या आंदोलनांनी वांटो घेवपाक लागलो. १८१८ त तो सोशल डेमॉक्रेटिक पक्षाचो वांगडी जावन, तो मार्क्सप्रणीत तत्त्वांचो प्रचार आनी संघटनात्मक वावर करपाक लागलो. ताच्या वाडट्या क्रांतीकारी हालचालींक लागून ताका रशियन सरकारान १९०३ ते १९१२ ह्या काळांत पांच खेपे सैबेरीयेंतल्या वसू प्रदेशांत धांवडावन घातिल्लो. पूण पाचूंय खेपे थंयच्यान पळून येवपाक ताका यश मेळ्ळें. १९१२त तो पक्षाचे मध्यवर्ती समितीचो वांगडी जालो. १९१३ सावन 'प्रावदा' ह्या कम्यीनिस्ट पक्षाच्या खबरांपत्रकाखातीर तो लिखाण आनी संपादन करपाक लागलो. नोव्हेंबर १९१७ त जाल्ले रशीयन क्रांतींत ताचें व्हड योगदान आशिल्लें. क्रांतिउपरांतच्या कम्यूनिस्ट शासनांत तो रशियन साम्राज्यांतल्या राज्यशासनाच्या विभागाचो मुखेली जालो. रशियन क्रांतिउपरांत क्रांतिकारकांची तांबडी सेना आनी लोकशाही तत्त्वांचेर आदारिल्ली. तशेंच परकीयांच्या तेंक्यान उबारील्ली धवी सेना हांच्यांत सुरू जाल्ल्या यादवी झिजांत तांबडे सेनेक यश मेळ्ळ्या उपरांत १९२२ त स्टालिन कम्यूनिस्ट पक्षाचो मुखेल चिटणीस जालो.
लेनिनच्या मरणाउपरांत (१९२४) ट्रॉटस्की आनी स्टालिन हांचे भितर सत्तासर्त सुरू जाली. ट्रॉटस्कीच्या म्हणण्या प्रमाण सामान्य आनी गरीब लोकांच्या हिताखातीर रशियेप्रमाण सबंद संवसारांत क्रांती घडोवन हाडपाची गरज आशिल्ली. पूण स्टालिनान
