जावांतले बोरोबुदुरचे स्तूप प्रसिध्द आसात.थंयच्या एका सात मजली शिल्पकामांत 72 स्तूप आसून तातूंत बुध्दमूर्ती आसा.बोरोबुदुरसावन लागींच चंडी मेंदुत आनी चंडीं पवन नांवाचीं बौध्द देवळां आसात.तांच्या भायल्या आंगाचेर जायते लहान ल्हान दागोबा दिसतात.
मोर्यकाळांत श्रीलंकेंत बौध्दधर्माचो प्रसार जाल्लो.थंय कांय जाग्यांनी दागोबांचे अवशेश आसात.अनुराधपूर हांगाचे अभयगिरी,जेतवनाराम आनी रुवणवेली हे दागोबा खूब व्हड आसात.ह्या स्तूपांची रचणूक समकालीन भारतीय शिल्पापरस वेगळी आसा.
थूपाराम आनी लंकाराम हे स्तूप ल्हान आसात.थूपाराम हो स्तूप घठांकृती आसून ताचो घाट सोबीत आसा. तो एक ऊंच चवथऱ्याचेर उबो आसून त्या चवथऱ्याचेर ऊंच खांब्याणच्यो चार रांको आसात.हे खांबे अंखड पाशाणाचे आसात.हो धातुगर्भ देवानां पिय तिस्स राजान सनपूर्व 246 च्या अदमासाक उबो केलो अशी आख्यायिका आसा.तातूंत बुध्दाच्या गळ्यांतली एक अस्थी दवरिल्ली आसा. लंकाराम दागोबा थूपारामा सारकोच आसा.ताचे भोंवतणीय जायते खांबे आसात.अनुराधपूर हांगाय बरेच दागोबा आशिल्ले.तांचे अवशेश त्या नगराच्या वाठारांत पातळिल्ले आसात.
जैन साहित्यांत जरी पुविल्ल्या चैत्यांचो आनी स्तूपांचो उल्लेख आसलो तरीय तांचे अवशेश सांपडिल्ले नात.मथुरा हांगाच्या उत्खननांत एका जैन स्तूपाचे अवशेश सांपडल्यात.तो इ.स. च्या पयल्या जांव दुसऱ्या शेंकडयांतलो आसुंये,पावापुरीलागी एक मोडिल्लो स्तूप आसा.तेंच महावीराचें निर्वाणस्थान मानतात.
स्तोत्रवाड.मयः एक तेरचे धर्मीक वाड;मय.ज्या वाड;मयांत ईश्वराचें व्हडपण सांगलां आनी जाका धर्मीक आदार मेळळा त्या वाड;मयाक स्तोत्र म्हण्टात.स्तोत्र हो तरेचो भक्तीप्रकार आसून ताचे वरवी ईश्वर आनी भक्त हांचे मदीं भावनीक आनी धर्मीक पातळेचेर जवळीक साधप जाता.भागवत पुराणांत हे विशीं एक श्लोक आसा तो असो-
तस्मादेकेन मनसा भगवान् सात्वातां पतिः। श्रोत्वयः कीर्तित्वयश्र्च ध्येयः पूज्यश्र्च नित्यदा।। (भाग.पु.1.2.14) अर्थ-तस्मात(भक्तीबगर जिणें नीरस आनी निश्फळ थारता आशिल्ल्यान) मनशान एकाग्र चित्तान यादवांचो अधिपती भगवान श्रीकृष्ण हाच्या गुणाचें श्रवण-कीर्तन करचें आनी ताचें सदांच ध्यान आनी पूजन्य करचें.
ऋग्वेदापसून वेगवेगळ्या स्तोत्रांचो उल्लेख मेळटा.वेदांतल्या इंद्र,वरुण.अग्नी,सविता आदी देवांच्या वर्णनांचीं स्कृतां म्हळ्यार स्तोत्रांच,वैदिक आर्यांनी आपल्याक धन,पूत,पशू मेळचे आनी अभक्तांचो क्षर् जावचो अशो प्रार्थना ह्या सुक्तांतल्यान केल्ल्यो आसात.
वैदीक काळांतलें स्तोत्र साहित्य हें जिणेच्या आधिभौतिक आंगाक म्हत्व दिवपी आनी जिणेंतल्या आशावादाचो पुरस्कार करपी आशिल्लें.पुराणकाळांत एहिक जिवीताक कमी लेखपाचेर चड भर दिवपांत आयलो.पुराणकारांनी कर्मविपाक आनी पुनर्जल्म हे सिध्दांत लोकांच्या मनांत रुजयले आनी प्रेयापरस श्रेय म्हळ्यारच एहिक वैभवापरस हेच मनशाचें श्रेश्ठ साध्य थारायले.हें क्षेय सिध्दकरपा खातीर पुराणकारांनी सगळ्यांक भक्तीचो आनी शरणगतीचो मार्ग सांगलो.उपरांतच्या काळांत मोक्ष कल्पनेक मोक्ष कल्पनेक सुमाराभायर म्हत्व मेळिल्ल्यान वैदिक सुक्तांपरस पुराणिक वेगळे तरेचीं जालीं. शंकराचार्याच्या काळा उपरांत पंचायतन देवांक म्हत्व आयलें.शिव,विष्णु,देवी,गणपती आनी सूर्य ह्या पंचायतन देवांचेर जायतीं स्तोत्रां रचपात आयलीं.हेचवांगडा नवग्रह,लक्ष्मी,सरस्वती,तुलसी,विष्णुचे मत्स्यकुर्मापसून राम कृष्णामेरेनचे अवतार ह्या सगळ्या विशयांचेर स्तोत्रां रचलीं.पुराणां म्हळ्यार अशा वेगवेगळया देवांच्या स्तोत्रांचें भांडार जावन आसा.
भाग्वत पुराणांत अध्यात्मपर आनी भावनाप्रचुर अशीं जायतीं स्तोत्रां मेळटात.तातूंत येवन मेळळे.कांय स्तोत्रां पंचक,अश्टक.दशक आनी शतक अशा आकाराचीं जालीं.तातुंतलीं बरीचशीं सरसच- मधूर आशिल्लीं.बौध्द आनी जैन आचार्यांनीय अशे तरेचीं स्तोत्रां रचलीं.कांय स्तोत्रां नाच-पद पद्दतींतय बसोवपांत आयलीं.तातूंत शृंगारीक अविश्काराक चड म्हत्व मेळळें.वैष्णव संप्रदायाच्या काळांत बायलां-दादल्याविशींचें आकर्शण धर्मीक भावनेंत परिवर्तीत केलें.
स्तोत्रांची संख्या सुमार पांच हजारांच्या लागसार आसा.जायत्या कवींनीं स्तोत्रवा;डमय बरयलां,तातुंतले मुखेल स्तोत्रकार अशे- 1) मयुरभट्टः हाणें गौडी शैलींत सूर्यशतक हें स्तोत्र बरयलें 2) बाणभट्टः हाणें चंडीशतक हें स्तोत्र बरयलें,गद्य काव्याचो निर्मातो म्हणून ताची नामना आसा. 3) शंकराचार्यः हाणें दार्शनीक जगतांत अव्दैताची प्रतिश्ठा मानली.निर्गुण ब्रह्माकडे वचपाक ताणें सगुण ब्रह्म हें गरजेचें साधन मानलें ते खातीर ताणें सगुण ब्रह्माचीं शिव,शक्ती,विष्णु आदी रुपां मुखार दवरुन जायतीं स्तोत्रां निर्माण केलीं.ताचें देव्यपराधक्षमापन हें
