स्मृतीग्रंथः धर्मविशयक सिध्दांतांचो आस्पाव आशिल्ले ग्रंथ.भारताच्या धार्मीक साहित्यांत स्मृतिग्रंथांक एक खाशेलें स्थान आसा.धार्मिक बाबतींत श्रृतींचे फाटोफाट स्मृतींक म्हत्व आसा.धर्माचो मूळ स्त्रोत जातुंतल्यान प्रवाहित जालो तातूंत स्मृती मुखेल आसात.वेद,वेदज्ञांची स्मृती म्हणजे परंपरा आनी तांचो सदचार हीं धर्माचीं मुळां आसात.अशें गौतम धर्मसुत्रांत सांगलां,तशेंच स्मृति ग्रंथांत धर्मशास्त्राच्या नेमांचीय म्हायती वेवस्थितपणान मांडिल्ली सांपडटा.
पुर्विल्ल्या काळांत स्मृतिंचो आकडो सामको कमी आशिल्लो.सगळ्यांत पयलीं याज्ञवलक्यान जी स्मृतींची एकठांय नामावली दिली तातूंत ताणें वीस स्मृतिंची नांवां दिल्ली आसात.ताच्या उपरांतच्या ग्रंथकारांनी दिल्लो स्मृतिंच्या नांवांचो आंकडो सुमार शंबर जाता.
ह्यो स्मृती वेगवेगळया काळांत रचिल्ल्यो आनी जायते शेंकडें तांची रचना जायत आशिल्ली.कांय स्मृती गद्य स्वरुपांत आसात.गौतम,आपस्तंभ,बौधायन,मनुच्यो स्मृती इ.सनापयली जायते शेंकडे बरयल्यात.तशेंच याज्ञवलक्य,पराशर आनी नारदाच्या स्मृतिंचो रचना काळ इ.स. चो पयलो-दुसरो शेंकडो आसा.हांच्या भायर उरिल्ल्यो सगळ्यो स्मृती इ.स.400 ते 100 ह्या काळांत रचिल्ल्यो आसात.
शातातप,हारीत आनी अत्री ह्या नांवांच्यो दोन वा तीन वेगवेगळ्यो स्मृती आसात.वृध्द,बृहत् आनी लघू हीं उपपदां जोडिल्ल्योय कांय स्मृती आसात.
सगळ्योच स्मृती प्रमाणभूत मानिनात.कांय स्मृती आयज उपलबध्य नात.पूण सादारणपणान मनुस्मृतीच सर्वश्रेष्ठ आनी प्रमाणभूत थरता.तिचे फाटोफाट याज्ञवलक्य स्मृती आसा आनी ताचे उपरांत बाकिच्या स्मृतिंचो आंकडो लागता.
धर्मशास्त्रा भशेन समाजीक नदरेनय स्मृतींक खूब म्हत्व आसा.भारतीय समाजाची रचना चातुर्वण्र्य आनी चार आश्रम हांच्या सिध्दांतांचेर जाल्ली आसा.चार वर्ण आनी चार आश्रम हांची म्हायती धर्मशास्त्राच्या ग्रंथांवयल्यानच कळटा.तशेंच हिंदुंच्या मूज,लग्न सारकिल्या सोळा संस्कारांचे वर्णन स्मृतिंग्रंथांत सांपडटा.
शातातप.हारीत आनी अत्री ह्या नांवांच्यो दोन वा तीन वेगवेगळ्यो स्मृती आसात.वृध्द,बूह्त् आनी लघू हीं उपपदां जोडिल्ल्योय कांय स्मृती आसात.
सगळ्योच स्मृती प्रमाणभूत मानिनात.कांय स्मृती आयज उपलबध्द नात.पूण सादरणपणान मनुस्मृतीच सर्वश्रेष्ठ आनी प्रमाणभूत थरता.तिचे फाटोफाट याज्ञवलक्य स्मृती आसा आनी ताचे उपरांत बाकिच्या स्मृतिंचो आंकडो लागता.
धर्मशास्त्र भशेन समाजीक नदरेनूय स्मृतींक खूब म्हत्व आसा.भारतीय समाजाची रचना चातुर्वणर्य आनी चार आश्रम हांच्या सिध्दांतांचेर जाल्ली आसा.चार वर्ण आनी चार आश्रम हांची म्हायती धर्मशास्त्राच्या ग्रंथावयल्यान कळटा.तशेंच स्मृति ग्रंथांत सांपडटा.भारतीय समाजाची परिस्थिती जाणून घेवपाची आसल्यार स्मृतिंचो अभ्यास करप गरजेचें आसा.
भारतांतल्या वेव्हाराचें म्हणजेज कायद्याची वळख करुन घेवपाची आसल्यारय स्मृतिंचो अभ्यास गरजेचो.मनू,याज्ञवलक्य,नारदाच्या स्मृतींत आनी मध्य काळांतल्या जीमूतवाहन हांच्या निबंदांनी भारतीय वेव्हारशास्त्राचें विस्तारीत आनी पांडित्यपूर्ण विवेचन आयिल्लें आसा. इंग्लिशांच्या काळांत आनी आयच्या न्यायाल्यांत दायभागाचे जे नेम केल्ले आसात ते पुर्विल्ल्या धर्मशास्त्राचेर आदारिल्ले आसात.बंगालांतय दायभागा संबंदी जो कायदो लागू आसा तो जीमूत वाहनाच्या ग्रंथाचेर आदारिल्लो आसा.हेर राज्यांनी ह्या संबंदींचे कायदे याज्ञवलक्य स्मृतिंचे मिताक्षरा टीकेवयल्यान घेतिल्ले आसात.अशे तरेन धार्मिक,सामाजीक आनी कायद्याचे नदरेन स्मृतींक खूब म्हत्व आसा.
स्मृतींत मुखेलपणान आचार,वेव्हार आनी प्रायश्र्चित्त ह्या तीन गजालींचे वर्णन आयिल्लें आसा.आचार विशयाच्या सकयल ब्राह्मण,क्षत्रिय,वैश्य आनी शूद्र हे चार वर्ण आनी ब्रह्मचर्य,गृहस्थ,वानप्रस्थ आनी संन्यास हे चार आश्रम आनी तांचीं कर्तव्य-कर्मां सांगिल्लीं आसात.संस्कारांतल्यान सुसंस्कृत जाल्लीच व्यकती आपणाचें आनी समाजाचें कल्याण करपाक शकता हाची जाण आशिल्ल्यानच पुर्विल्ल्या ऋषींनी कांय संस्कार निर्माण केले.ह्या संस्कारांचें विस्तारीत विवेचन आमकां स्मृतिंच्या आचार विभागांत सांपडटा.तशेंच विद्यार्थ्यांकडेन संबंदीत आशिल्ल्या सगळ्या विशयांचें वर्णनय स्मृतींत केल्लें आसा.सदच्या जिवितांत उपेगी पडपी अशा जायत्या विशयांचीय म्हायती स्मृतींत दिल्ली आसा.
राजनीतीचेंय वर्णन हातूंत विस्तारान आयिल्लें आसा.राजाची दिनचर्या,ताचीं कर्तव्यां,प्रजे कडेन ताचें वागप,दंडविधानाची समाजांत आशिल्ली गरज,राजान ते कशे पाळप ह्या विशयांचें विवेचन स्मृतीकारांनी केल्ले आसा.तशेंच वैश्य आनी शूद्र हांचो धर्मय तातूंत विस्तारान कथन केल्लो आसा.
प्रायश्र्चित प्रकरणांत धार्मिक आनी सामाजिक कृत्यां करुंक नाशिल्ल्यान चा चुकीचे पद्दतीन केल्ल्यान जीं पापां उत्पन्न जातात तांच्या निराकरणा खातीर वेगवेगळीं प्रायाश्र्चित सांगिल्ली आसात.
भारतीय समाजाची नीट वेवस्थ लावप हें स्मृतीकारांचे मुखेल कार्य आशिल्लें.समाजाची उदरगत जाली म्हणजे व्यकतीचीय उदरगत जाता.देखून दर व्यक्तीच्या अभ्युदाची इत्सा करपी समृतीकारांनी जायते नेम केले.ताका लागून वेगवेगळ्या विदेशी घुरयांच्या काळांतय भारतीय समाज तग धरुन रावलो.अशे तरेन संस्कृती आनी भारतीय समाज हाका प्रतिश्ठीत करपाचो म्हत्वाचो वावर स्मृतीकारांनी केलो.
स्वंयवरः(पळेयात लग्न संस्था)
स्वरमंडळः
एक पुर्विल्लें वाद्य.सारमंडळ हें ह्या शब्दाचें अपभ्रश्ट रुप आसा.शाड्र्गदेवान संगीत रत्नाकरांत मत्त कोकिळ वीणेचो उल्लेख केल्लो आसा.तिचे वरीच हें वाद्य आसा.हें वाद्य म्हळ्यार एक लांब चवकोनी लांकडी पेटी आसता.तिची लांबाय सुमार 3 फूट,
