प्रार्थनामंदिरांत ह्या नाटयप्रकाराचे आजुनूय प्रयोग जातात. १४४९ ते १५६९ ह्या आसामाच्या धर्मीक, समाजीक, संस्कृतीक घडामोडींच्या काळांत, कवी शंकरदेव आनी ताचो शिश्य माधवदेव हांणी असमिया रंगभूमिचो उदय आनी विकीस घडोवन हाडलो. नेपथ्य, वेशभूशा, रंगभूशा, प्रयोगतंत्र हातूंत बऱ्योच सुदारणां घडून असमिया रंगभूमिक आधुनिक रूप मेळ्ळें. हाचें चडशें श्रेय हेमचंद्र बरुआ आनी गुणाभिराम हांकां वता. तेचभाशेन जे.पी.अगरवाल आनी आद्य असमिया एकांकिका लेखक लक्ष्मीधर शर्मा हांणी असमिया रंगभूमि समृध्द केली. बंगाली रंगभूमिचे नवे नवे प्रयोग असमिया रंगभूमिचेर दिसूंक लागले. हालींच्या काळांत नवे नाटककार, नट, नाटकां निर्माण जायत आसात, ताकालागून हे रंगभूमिचो ल्हव ल्हव विकास जायत आसा.
उर्दू रंगभूमिः वेवसायिक उर्दू रंगभूमिचेर नाटकां जावपाक सुरवात जावचेपयलीं राजेराजवाडे-अमीरउमराव हांच्या मनोरंजनाखातीर भांड वा नकलीये ह्या नांवान वळखूपी लोक उर्दू भाशेंत सामान्य दर्जाचीं प्रहसनां रचून, तीं प्रयोगरुपानूय करून दाखयताले. ती उर्दू रंगभूमिची प्राथमिक अवस्था आशिल्ली. लखनौचो वाजिद अली शहा हाचे कारकीर्दींत अशा नाटकांचें प्रमाण चड आशिल्लें. शाकुंतल नाटकाच्या संस्कृताचो अणकार हें उर्दू भाशेंतलें पयलें नाटक. एका बादशहाचे इत्सेक लागून नवाज नांवाच्या कवीन तें बरयल्लें. इंद्रसभा हें उर्दू भाशेंतलें पयलें स्वतंत्र नाटक. अमानत हो त्या नाटकाचो लेखक. हें नाटक खूब गाजलें. हे रंगभूमिचेर शुध्द उर्दू आनी हिंदी मिश्रित उर्दू अशे भाशेचे नदरेन दोन तरांचे नाटयप्रयोग जाताले. विसाव्या शेंकडयाच्या सुरवेच्या काळांत, उर्दू नाटकांत साहित्यगुण आनी प्रयोगगुण दोनूय व्हड प्रमाणांत दिसूंक लागले. महाभारत, रामायण, बिल्वमंगल हीं धर्मीक आनी संतचरित्रपर नाटकांभशेन राजदुलारी, मुरारीदादा हे सारकीं गद्य समाजीक नाटकांय हे रंगभूमिचेर आयलीं. महाराणा, वीरवृषल, बुध्ददेव, स्वामी दयानंद ह्या इतिहासीक नाटकांनी ही रंगभूमि गाजयली. नूर-ई-वतन आनी इल्फिक् हीं नाटकां राजकीय विशयांवयली आशिल्लीं. नारायणप्रसाद बेताब हाणें उर्दू नाटकांनी हिंदी भजनां घालीं. त्या काळांतले उर्दू रंगभूमिचेर बंकिमचंद्र चतर्जी आनी नामनेचो हिंदी नाटककार हरिश्र्चंद्र भारतेंदू हांच्या नाटकांची छाप व्हड प्रमाणांत आसा. देखीक- गुलबकावली, फिरोज गुलनार, लैला मजनू, शिरीनफरहाद ह्या नाटकांचो उल्लेख करूं येता. उर्दू रंगभूमिची भरभराट करपी नाटककारांभितर मुनशी ज्वालाप्रसाद बर्क, पं.त्रिभुवनदास सप्रू, पं.रतननाथ सरशार, मौलवी महंमद हुसेन आझाद हांचो आस्पाव जाता. एकुणिसाव्या शेंकडयाच्या उत्तरार्धांत व्हिक्टोरिया नाटक मंडळी, मादन थिएटर्स ह्यो नाटक मंडळ्यो भारतभर भोवताल्यो. हेर नाटकांवागडा त्यो उर्दू नाटकांचेय प्रयोग करताल्यो. पयलींपरस सुदारिल्ल्या आनी वेगळें स्वरूप धारण केल्ले उर्दू रंगभूमिचो जनक म्हणून दादा (दादी) भाई साहेबराव पटेल ह्या पारशी गृहस्थाचो उल्लेख करतात. ताणें आपल्या ओरिजिनल व्हिक्टोरिया नाटक मंडळीवतीन बरीचशीं बरीं उर्दू नाटकां रंगभूमिचेर हाडलीं. उर्दू नाटकां वेवसायिक रंगभूमिचेर हाडपी निमाणची नाटक मंडळी म्हळ्यार रुस्तुमजी मोदी हाची आर्यसुबोध नाटक मंडळी. दिल्ली, जम्मू, लखनौ, कलकत्ता ह्या भागांनी उर्दू नाटकांचे मदीं मदीं प्रयोग जातात.
पंजाबी रंगभूमिः पंजाब नाटयकलेचो सगळ्यांत पोरनो असो नमुनो म्हळ्यार ‘किस्साखानी’. पद्यरुपान पौराणिक कथा सांगून, पंजाबी भाशेंत साभिनय अर्थं सांगप हें ताचें स्वरूप आसतालें. पौराणिक कथांभाशेन कांय थळाव्यो अमर प्रेमकथाय कांय थळाव्यो अमर प्रेमकथाय सादर जाताल्यो. देखीक-हीररांझा, सोहनी-महीवाल, झुलेखा ह्यो प्रेमकथा किस्साखानीचे विशय आसताले. नचार कलावंतांचो तमाशा, नकलियांची नक्कल, गीतवादमय आशिल्ली रढसारंगी आनी नौटंकी हीं लोकनाटयां तशेंच गिध्दसारके फुगडी नाच पंजाबच्या खेडयांत आजूय तिगून आसात. आधूनिक पंजाबी रंगभूमिची खरी सुरवात फिरोझदिन शरफ हाच्या हसिस्याल ह्या नाटकान जाली. ह्या नाटकाक यश मेळ्ळेंना, पूण ह्याच विशयाचेर वलीसाहेब ह्या लेखकान बरयल्लें ‘जट्टीहीर’ नाटक खूब गाजलें. हौशी आनी वेवसायीक मंडळ्यो खूब नाटकांचे प्रयोग करीत आसतात. तातूंत रेल्वे ड्रॅमॅटिक क्लब, राम नाटक क्लब, भतिंडा हांगाचो हश्न नाटक समाज, सुभाष नाटक समाज, युनायटेड थिएटर्स, कल्चरल थिएटर ह्या मंडळ्यो म्हत्वाच्यो आसात. तांणी केल्लीं कृष्णासुदामा, काल, जहेज (दहेज), उलटे लोग हीं नाटकां खूब गाजलीं. पोरन्या-नव्या नाटककारांभितर आनीक कांय म्हत्वाचे नाटककार म्हळ्यार आय्.सी.नंदा, जोश्र्वा फजल दिन, रफी पीर.तांचीं पिंडदेवरी, आँखिया, सुभद्र ह्या नाटकांक खूब नामना मेळ्ळी. १९३९ वर्सा उपरांत पंजाबी रंगभूमिचेर नवयुग निर्माण
