अलुते-बलुतेः भारतीय खेड्यांतले परंपरागत वतनी हक्क. हे हक्क म्हळ्यार ग्रामीण अर्थवेवस्थेची बुन्याद म्ङल्यार जाता. खेड्यांत रावपी बिगर शेतकार लोकांचो वेवसाय परंपरेन चलत आयिल्ल्यान ताका कुलपरंपरागत हक्काचें स्वरुप प्राप्त जालां. ताका लागून हे वेवसाय आनी तांकां मेळपी हक्कांक ‘अलुते- बलुते’ अशें म्हणटात. ह्या ह्क्कांक लागून शेतकार आनी तांचेर स्वताचे पोट भरचेखातीर पुराय पातयेवन आशिल्ले बिगर-शेतकार लाेक हांचे थारायल्ले एकामेकांमदले संबंद खाशेंले आशिल्ल्याचें दिसून येता. शेतकारांवांगडाच हेर लेकांच्या ह्या एकामेकांमदल्या संबंदांक उत्तरेंत जजमानी (यजमानी) पध्दत आनी महाराष्ट्रांत ‘अलुतेदारी-बलुतेदारी’ अशें म्हणटात. ह्या जजमानी वा अलुतेदारी-बलुतेदारी पद्दतींत शेतकार हो यजमान अशें मानतात. जाल्यार बिगर शेती-वेवसायीक हे ‘कामिन्’ (इत्सुक) अशें समजतात.
महाराष्ट्रांत अशा बिगर शेती-वेवसायीकांचे अलुतेदार वा ‘नारु’ आनी बलुतेदार वा ‘कारु’ अशे दोन प्रकार आसात. शेतकारांचीं म्हत्वाचीं कामां करपी आनी तांच्यो दिसपट्ट्यो गरजो भागोवपी ते बलुतेदार. तांकां मोबदलो म्हळ्यार धान्याचो वांटोय चड मेळटा. अलुतेदारापरस बलुतेदाराचो हक्क चड व्हडलो आसता. पाटील आनी कुलकर्णी सोडल्यार, चौगुलो, म्हार, मेस्त, लाेहार, चांभार, कुंभार, म्हालो, शेट, जोशी, परीट, गुरव आनी खारवी हे ‘बारा बलुतेदार’ म्हूण नांवाजिल्ले आसात. जांच्याबगर शेतकारांचें अडना पूण जे शेतकारांच्यो बारीक-सारीक किरकोळ गरजो भागयतात ते अलुतेदार. हातूंत तेली, तांबोळी, साळी, सनगर, शिंपी, माळी, गोंधळी, डवऱ्या, भाट, ठाकर, गोसावी, मुलाणा, वाजंत्री, घडशी, कलावंत, तराळ, कोरळ, भोई ह्यो अठरा जाती आस्पावतात. दरेक गांवांत हे सगळे अलुतेदार-बलुतेदार आसताच अशेंय ना. वेळप्रसंगाक अलुतेदार आनी बलुतेदार एकामेकांचीं कामां करतना दिसून येतात. अलुतेदार आनी बलुतेदारांच्या वेवसायांवयल्यान तांची व्हडली, मदली आनी धाकटी वळ वा कास अशी प्रतवारी करतात. तांची बिदागी वेवसाया प्रमाण थारायतात.
शेताच्या कामाभायर लग्न वा हेर धर्मीक-सामाजीक सुवाळ्यांतय म्हार-मांगाक धरून सगल्या अलुत्या-बलुत्यांची कामां परंपरेन थारायल्लीं आसतात. ताचे खातीर तांकां खणनाल्ल हांच्या सारको मोबदलो कामा प्रमाण आमा ऐपतीप्रमाण मेळटा. हे अलुतेदारी-बलुतेदारी पद्दतींत गांवातले बिगर शेती वेवसायांतलें कुटुंब, तांचे काम आनी ताचो मोबदलो हांचो निश्चित आनी अभेद्य असो मेळ दिसून येता. हातूंत कांय जाणांक अलुत्या-बलुत्यांची पिळवणूक दिसता, जाल्यार कांय जाणांक शेतकारांचो छळ दिसता.
ग्रामीण अर्थवेवस्थेंत आधारभूत आशिल्ली ही पद्दत उद्येगीकरणाच्या आनी नागरीकरणाच्या प्रभावाखाला हालीं हालीं मोडून पडत आयल्य. आपापल्यो वाडट्यो गरजो आनी अपेक्षा भागोवपा खातीर सगले जाण शारांनी वचून स्थायिक जातात. देखून खेड्यांतलें पयलींचें एकामेकांचेर आदारून रावप उणें जायत आसा. दुडवांच्या विनियम-माध्यमाक लागून हाचेर परिणाम जाला. खूब कडेन 1933 वर्सासावन म्हारांनी तांच्यांत जाल्ल्या नवजागृतायेक लागून आपले वतनी हक्क आनी गांवकीचीं कामां सोडून दिवपाक सुरवात केली.
गोंयांतूय आदल्या तेंपार अशे बिगर शेतवड वेवसायिकांचे वतनी हक्क आशिल्ले. गांवचे म्हाले, मडवळ, मेस्त, म्हार, चामार ह्या सारकिले बिगर शेतवड वेवसायिक गांवच्या शेतकारांची आपपल्या वेवसायांवरवीं वर्सभर फुकट कामां करताले आनी ह्या कामाचें मोल म्हूण शेतकार तांकां शेतांत पिकयल्लें पीक अमुकूच अशा प्रमाणांत दिताले. हें पीक दिवप शेत मळटा त्या दिसा आनीक मळणेच्या जाग्यारुच जातालें. भारतांतल्या हेर वाठारांप्रमाण गोंयांतय उद्येगीकरणाक लागून ही पद्दत ल्हव ल्हव नश्ट जायत गेली.
अलेक्झांडर द ग्रेटः (जल्मः इ.स.प.ऑक्टोबर 356; मरणः इ.स.प. 13 जून 323).
मॅसिडोनियाचो संवसारीक किर्त जोडिल्लो सम्राट. मॅसिडोनियाचो राजा फिलीप आनी ताची पयली राणी ऑलिंपियस हांचो पूत. पेला हांगा जल्म. भुरगेपणांत फिलिपान ताका युवराजाक फाव तें लस्करी आनी राजकी शिक्षण दिलें. ताचो गुरू अॅरिस्टॉटल हाणें ताका पिरायेच्या तेरा ते सोळा वर्सांचेर काव्य, कला, राज्यशास्त्र आनी तत्वगिन्यान ह्या विशयांची गोडी लायली. होमरचो आकिलीझ हो ताचो आदर्श आशिल्लो. ताका लागून अलेक्झांडरान सबंद जग जिखचेली खर इत्सा बाळगिली आनी ते प्रमाण सदांच चढायेचें धोरण आपणायलें.
इ.स. पयलीं 336 वर्सा फिलिपाचो खून जालो. अलेक्झांडर पिरायेच्या विसाव्या वर्सा मॅसिडोनचे गादयेर बसलो. ताचे पयलीं इ. स. पयलीं 340 वर्सा फिलिपान जेन्ना बायझंटियमचेर धुरी घाल्ली तेन्ना अलेक्झांडरान मॅसिडोनियाची राखण केल्ली आनी मीडी लोकांचो पराभव केल्लो. फुडें ताणें फिलीप हाका ग्रीक नगरराज्यसंघाचेर जैत मेळोवपाक पालव दिलो.
राजासनाचेर बसतकच एका वर्सा भितर अलेक्झांडरान उत्तरेक डॅन्यूब न्हंय आनी अस्तंतेक एड्रिअॅटिक हांगामेरेन आपली सत्ता वाडयली. थीबीज राज्याचेर घुरी घालून खूब नागरीकांक ताणें मारलें. कांय जाणांक गुलाम म्हूण विकले. थंयचीं देवळां आनी आपलें आवडीच्या पिंडर कवीचें घर सोडून हेर सगळ्यो बांदावळी मातयेभरवण केल्यो. हाचो परिणाम म्हूण अथेन्स शार आपूण जावन शरण आयलें. मागीर ताणें समृध्द आनी बळिश्ट अशा इराणी साम्राज्याचेर घुरी घालपाचो निश्चेव केलो. इराणी लोकांक शासकांविशीं स्वामीनष्ठा नाशिल्ली. हाचो अलेक्झांडरान भरपूर फायदो घेतलो.
इ.स. पयलीं 334 वर्सा ग्रीसांतल्या मुखेल सुवातींचेर राखणेखातीर सैन्य दवरून अलेक्झांडरान दादनिल्स न्हंय हुंपली. ताच्या सैन्यांत पार्मेनियो, टॉलेमी, अँटिगोनस, सेल्युकस, नीआर्कस सारके शूर आनी अणभवी सेनापती आशिल्ले. तेभायर आपलें स्वताचें शौर्य, धाडस, चिकाटी ह्या गुणांक लागून अलेक्झांडर आपल्या सैनिकांक देवा भशेन आशिल्लो. सुमार 40,000 चें सैन्य घेवन अलेक्झांडरान इराणचेर घुरी घाली. डरायसान धाडिल्ल्या सेनापतींचो ग्रॅनिक्स न्हंयचे देगेर पराभव करून तो सिरियावटेन गेलो. थंय इससच्या आखाताकडेन ताचें डरायसाच्या विशाल सैन्याकडेन झूज जालें. अलेक्झांडरान डरायसचो पराभव केलो. मागीर ताणें फिनिशियन आरमार हातासलें. इजिप्ताचेर अंमल बसोवन अलेक्झांड्रिया शाराची थापणूक केली. ताणें गॉगामीला हांगा डरायसचो आनीक एकदां पराभव केलो. डरायस झुजामळांतल्यान पळून गेलो. अशे तरेन अलेक्झांडर इराणी साम्राज्याचो अधिपती जालो. ताणें इ.स. पयलीं 331 वर्सा इराणची (त्या ऋतुंतली) राजधानी बॅबिलॉन हांगा मोट्या दबाज्यान प्रवेश केलो. फुडें ताणें स्पूसा आनी पर्सेपोलीस ह्यो आनी हेर राजधान्यो काबीज करून थंयचे खजिने लुटले. पर्सेपोलीस राजवाडो लासून ग्रीसाचेर इराणान घाल्ले घुरयेचो सूड
