अवतार आसात.
आवेशः कांय महापुरुषांत शक्त, गिन्यान आनी भक्ति हे वरवीं भगवंताचो आवेश जाता. शेष हो शक्तावेश, सनक, सनंदन हो ज्ञानावेश आनी नारद हो भक्त्यावेश आसा.
दशावतारः पुराणांत विष्णूचे जे धा अवतार मानून घेतल्यात ते अशेः १. मत्स्य, २. कूर्म, ३. वराह, ४. नृसिंह, ५. वामन, ६. परशुराम, ७. राम, ८. कृष्ण, ९. बुध्द, १०. कल्कि.
हेर धर्मीयांमदीं अवताराची कल्पनाः किरिस्तांव धर्मांत पयल्या दोन शतमानामेरेन अवतार कल्पनेचो विचार जाल्लो दिसना. येशू क्रिस्त देवाचो अवतार काय मनशाचो पूत हे विशीं जायतीं शतमानां वाद चल्लो. मनीस जातीक पातकांचें प्रायश्चित दिवपाक आनी तांकां मुक्तीचो मार्ग दाखोवंक तो क्रिस्ताच्या रुपांत अवतरीत जालो अशें क्रिस्ती भौस मानता.
इस्लाम धर्मांतलो शिया पंथ अवतार कल्पना मानता. मुहमद पैगंबराचो जावंय आनी खलिफा अली हाच्या इराणांतल्या अनुयायांनी अली आनी ताच्या वारस भुरग्यांक देवाचो अवतार मानलो. अली रुपान देवच धर्तरेर आयलो अशें शियापंथीय मानतात.
बौध्द धर्मांत महायान पंथांत अवतार कल्पनेक मान्यताय मेळ्ळ्या. धाव्या शतमानाच्या सुमाराक बुध्दाक महायानपंथांत ‘अवतार’ म्हूण मान्यताय मेळ्ळ्या. बोधिसत्व हो बुध्दाचो अवतार आसा अशी कल्पना आसा. बुध्दाचें निर्वाण जाल्यार लेगीत तो मैत्रेय, बुध्दाच्या रुपान अवतार घेतलो अशी महायान पंथाची श्रध्दा आसा.
जैन धर्म हिंदी धर्माप्रमाण अवतार कल्पना मानिना. पूण तीर्थंकर मोक्षमार्ग दाखोवपाखातीर मनीसरुपान जल्म घेतात आनी तप करून देवत्वाक पावतात अशी कल्पना आसा.
पारशी धर्मांत अवताराविशीं कल्पना दिसनात. पूण ते राजाक पवित्र आनी कुडींत दैवी शक्ती आशिल्लो मानतात.
हेर अवताराविशीं कल्पनाः (ग्रीक कल्पना) देवान मनीस रुपान धर्तरेर जल्म घेतिल्ल्याची कल्पना ग्रीक पुराणांत ना. पूण देवान खास प्रसंगार तात्पुरत्या खिणाखातीर मनीस वा प्राण्याचो जल्म घेवन प्रजोत्पत्ती केल्ल्याच्यो कथा तातूंत दिसतात.
सेमिटिक लोकांभितर देव मनशाचें रुप धारण करता आनी जाय तेन्ना काडून उडयता अशी कल्पना आसली.
पूर्विल्ल्या इजिप्त देशांत, लोकांभितर मूर्तींत वा प्राण्यां भितर देवता रावतात असी कल्पना आसली. एकच देवता एका परस चड प्राण्याचे कुडींत रावता अशी समजणी आसली. ही समजणी अवतार कल्पनेक लागींची आसा.
योगदानः विंगड विंगड ऊंच वा उणाक धर्मसंप्रदाय तांच्यो देवता, धर्मसंस्थापक वा संताचो, धर्मीक तत्वांतल्यान सादिल्लो एकचार जो हिंदू धर्मांत दिसता, ताचें मूळावण अवतार कल्पनेंत पडलां.
- -कों.वि.सं.मं
अवधूतः अवधूत = ‘सर्वान प्रकृतिविकारान् अवधुनोतीत्यवधूत’ सगळ्या तरांच्या प्रकृतीच्या विकारांक धुवन उडोवन जो आपलें मन निर्मळ दवरता, तो अवधूत अशें सिध्दसिध्दान्त पद्दतींत (६.१) म्हळां. वयल्या मताक प्रमाण मानपी एका साधूच्या चोम्याकूय ‘अवधूत’ ह्या खास नांवान वळखतात. तातूंत अवधूत मताचे साधू शैव आनी वैष्णव ह्या दोनूय संप्रदायाचे आसतात. शैव साधू सामके सादे रावतात. ते एके तरेन संवसारांतल्या माय-पासांतल्यान मुक्त अशी विरक्त जीण जियेतात. नाथ-पंथीय योग्याकय अवधूत म्हणटात. अवधूत म्हळ्यार जात, गोत, सारकीं बंदनां तोडून उडयिल्लो दादलो. हो बंधातीत आसता. महापातकी आनी पतित हे सोडून सगळ्या गटांकडल्यान ते अन्न घेतात आनी जेवतात. शांत रितीन वागून तो सदांच आत्मचिंतनांत मग्न रावता.
ब्रह्मनिर्वाणतंत्रांत अवधूताचे चार मुखेल प्रकार सांगल्यात.
1. ब्रह्मावधूत – हो खंयच्याय वर्ग, गट वा आश्रमांतलो ब्रह्मोपासक आसता.
2. शैवाधूत – हाणे योग्य त्यो विधी करून संन्यास घेतिल्लो आसता. हो कमीत कमी कपडे वापरता. जटा वाडयता. आंगाक माती लायता. मौन पाळटा आनी धुनी लावन बसता.
3. वीरावधूत – हाचे केंस लांब वाडयिल्ले आसून ते मेळत तशे आसतात. ताच्या गळ्यांत अस्थी वा रुद्राक्ष हांची माळ आनी हातांत काष्टदंड, परशु, डमरु हीं आयुधां आसतात. हो आंगाक भस्म वा रक्तचंदन लायता आनी काश्टी न्हेसता.
4. कुलावधूत- हो कौल संप्रदायाची दीक्षा घेवन गृहस्थाश्रमांत रावता.
वैष्णव संप्रदायांतले रामानंदाच्या काय शिष्यांकय अवधूत अशें म्हणटात. रामानंदान रामनुजाच्या अनुयायां भितर सुदारणा घडोवन हाडचेखातीर नव्या संप्रदायाची थापणूक केली.
ह्या संप्रदायाक जाती-धर्म भेद मानचो न्हय असो आदेश दिलो. अश्या जातिधर्मांतल्या दादल्यांक तांणी अवधूत म्हळां. हे अवधूत जटो वाडयतात. गळ्यांत भीक्षा-पात्र घेवन भोंवतात. बंगालांत असल्या साधुंचें वेगवेगळे गट आसात. ह्या गटांत सगळ्या जातीचे लोक आसतात. ह्या साधूंचो चोमो जेन्ना भीक मागपाखातीर वता तेन्ना ‘वीर अवधूत’ असो आवाज करतात आनी एकतारीचेर भेस बरीं गीतां गायतात. हे राम आनी मारुती हांकां भजतात.
अवधूत साधू कानपिनको गोरखनाथाक आपलो गुरू मानतात. ‘गोरखबानी’त कितलेशेच फावट अवधूतपदांचो नियाळ आयला. नाथपंथीयांत अवधूताची परिस्थिती सामकी वयल्या पांवड्याची आसता. हो पंथ सगळ्या तरेच्या प्रकृतिविकारांनी मेकळो आसता. अशें गोरक्षसिध्दांत संग्रहांत सांगलां. दत्तसंप्रदायांत दत्तात्रयाक ‘अवधूत’ ह्या नांवान पाचारला. नाथ संप्रदायाच्या दैवतां भितर दत्-ताक मानाचो जागो आसा. ‘अवधूतगीत’ हो ग्रंथ दत्तात्रयान गोरक्षनाथाक सांगलो अशें म्हणटात.
भारतांत अस्तंतेच्या वाठारांनी कांय अवधूत वृत्तीच्यो बायलो दादल्यांच्या भेसांत रावतात. त्यो भस्म आनी रुद्राक्ष आंगार धारण करतात. तांकां ‘अवधूती’ अशें नांव पडलां. गंगागिरी नांवाच्या एका अवधूतीच्या परंपरेतल्यो ह्यो बायलो आसात अशें मानतात.
अवधूतोपनिषदांत अवधूतांचीं लक्षणां सांगल्यांत. सांकृति म्हणटा.
परमानन्दपूर्णाSहं संसरामि किमीच्छया।
अनुतिष्ठन्तू कर्माणि परलोक यियासव।
सर्वलोकात्मकः कस्मादनुतिष्ठमि किं कथम।।
अर्थः हांव सगळ्या तरेच्या आनंदान पुराय भरलां . म्हाका संवसाराची गरज कितें? सर्गलोकांत वचपाची आस धरिल्ल्यानी कर्माचें अनुष्ठान करचें . हांव सगळ्या जगाचो सगल्या लोकांचो जाला. म्हाका कर्मचरणाची गरज कितें? -कों.वि.सं.मं
अवमूल्यनः एकाद्रया चलनाचें विदेशी चलनाच्या परिमाणांत निर्धारीत केल्लें चालू मोल उणें करप. अवमूल्यन जाल्ल्या चलनाची देशांतर्गत क्रयशक्त मात उणी जायना. पूण देखीकः रु. 5.50 क एक डॉलर हांच्या बदलाक रु.10.00क 1 डॉलर मेळूंक लागला. अशें धोरण सरकारान जाहीर केलें म्हणटकच ‘रूपयाचें डॉलर’ चलनांत अवमूल्यन जालें अशें म्हणूं येता.
आंतरराश्ट्रीय वेव्हाराच्या ताळेबदांतलो मुळावो असमतोल सोंपवचे खातीर निर्यातींत वाड आनी आयातींत उणाव करप गरजेचें थारता. ते खातीर येवजिल्ल्या कितल्याशाच उपायां मदलो अवमूल्यन हो चड परिणामी उपाय अशें मानतात. हो असमतोल चड काळ चालू उरलो.
