आपल्यो वसाहती वाडयल्यो आनी वेपाराक सुरवात केली, पूण देशाभितरल्या झगड्यांक लागून आनी इराणाआड जाल्ल्या झुजाउपरांत ग्रीकांचो शेक हांगा उणो जालो. सुर्वेक रोमन लोकांनी कार्थेजच्या लोकांआड वेपाराक लागून बऱ्योच लडायो केल्यो पूण आपल्यो वसाहती बांदप तांकां शक्य जालें ना. रोमन लोकांनी इ.स. चे सुरवातीच्या ईजिप्त जिखून घेतलो आनी ईजिप्त रोमन साम्राज्याचोच एक वांटो जावन गेलो. रोमन साम्राज्याआदीं हांगा ग्रीक साम्राज्य आशिल्लें, पूण रोमन लाकांनी कर्थेजच्या वाठाराक आफ्रिका हें नांव दवरलें आनी फुडें तें सगळ्या खंडाचेंच नांव जावन गेलें.
रोमन साम्राज्य आफ्रिकेंत बरेच शेंकडे थिरावल्याउपरांत ४२९ त व्हँडॅाल लोकांनी आफ्रिकेचेर घुरी घाली आनी रोमन लोकांचें साम्राज्य काबार केलें. फुडें ६ व्या शेंकड्यांत हो वाठार बायझेंटिन साम्राज्याच्या शेकातळा गेलो. ६४२ वर्सा अरब लोकांनी हांगा पावल दवरलें आनी आफ्रिका आपल्या हातांत घेवंक सुरवात केली. ल्हव ल्हव उत्तर आफ्रिकेचे अस्तंत देगेवेलो मोरोक्कोमेरेनचो वाठार तांणी जिखून घेतलो. आठव्या शेंकड्यामेरेन अरबांनी हांगाचो चडांत चड वाठार आपले सत्तेखाला दवरलो.
इतिहासीक नदरेंतल्यान आरबांनी हांगा दोन म्हत्वाच्यो गजाली केल्यो त्यो म्हळ्यार अरबी भाशेचो आनी इस्लाम धर्माचो प्रसार. ह्या दोन गजालींक लागून आफ्रिकेंतल्या अरब राश्ट्रांचो आशियांतल्या अरब राश्ट्रांकडेन लागींचो संबंद आसा. ११ व्या शेंकड्यापयलींच आफ्रिकेंतल्या बऱ्याच निग्रो राज्यांनी इस्लाम धर्म आपणायलो. आठव्या शेंकड्यासावन 11 व्या शेंकड्यामेरेन घाना नांवाचें निग्रो राज्य नायजर न्हंयच्या वयल्या वाठारांत बरेंच फुडारिल्लें. हाचें कारण म्हळ्यार सहारा वाळवंटांतल्यान जावपी वेपाराचेर आशिल्लो तांचो शेक. 11 व्या शेंकड्यांत मालीक जातीच्या लोकांनीय घानाचेर जैत मेळयलें आनी माली नांवाच्या साम्राज्याची थापणूक केली. पूण सोयळाव्या शेंकड्यांत म्हळ्यार 1591 वर्सा सोंघाय लोकांनी माली राज्य नश्ट केलें आनी अशेतरेन अस्तंत आफ्रिकेंतलें पयलें निग्रो राज्य काबार जालें.
आफ्रिका खंडाच्या आर्विल्ल्या इतिहासाक युरोपीय भोंवडेकार आनी संशोधक हांच्या ह्या खंडांतल्या भोंवडेवेळार सुरवात जाता. सहाराचे उत्तरेवटेनचे दर्यादेगेची युरोपीय लोकांक बऱ्याच शेंकड्यापयली म्हायती आशिल्ली. पूण आफ्रिकेच्या भितरल्या वाठारांनी नदर पावपाक तांकां पिळग्यांनी वर्सां लागलीं. 14 व्या शेंकड्यात चीनांतल्या मिंंग राजवंशान मंगोलियन तार्तर लोकांचेर जैत मेळयलें आनी त्याच काळांत आशियांत जावपी भानगडींक लागून युरोपीय लोकांचो चीनाक वचपी खुष्कीचो मार्ग बंद जालो. उदेंतेकडल्या वाठारांनी आपलो संबंद तिगोवन दवरचेखातीर युरोपिय लोकांक दुसरो मार्ग सोदून काडपाची गरज पडली. पोर्तुगालचो राजकुंवर हेन्री (1394-1460) हाच्या फुडारपणाखाल पोर्तुगेजांनी हांगा संशोधन करून अस्तंत दर्यादेगांचेर आपल्यो वसाहती तयार केल्यो. ताच्या उपरांत बऱ्याच वर्सांनी म्हळ्यार 16 व्या शेंकड्यांत ब्रिटीश, डच, फ्रेंच ह्या युरोपीयांनी हांगा ल्हान सान वसाहतींची थापणूक केली. ह्या वसाहतींचो उपेग उदेंतेकडेन वचपी तांच्या व्हड्यांक गरजेच्या वस्तींची पुरवण करपाखातीर जातालो. तेभायर हत्तीचे दांत, भांगर आनी गुलाम हांचो युरोपीय लोकांनी थळाव्या लोकांकडेन वेपार सुरू केलो. गुलामांचो वेपार हो मुखेल उद्येग जालो. 1441 वर्सा पयलेच फावट हांगाचे गुलाम पोर्तुगालांत पावले पूण ह्या धंद्याक नेट आयलो तो 16 व्या शेंकड्याच्या सुरवाती सावन. शेंकड्यांनी वर्सां अरब हांगासावन गुलाम व्हरून अस्तंत आशियांतल्या देशांनी विकताले. युरोपीय लाकांनी हांगाच्यो लोकांचो फायदो घेवन, तांच्याभितर झुजां लावन गुलाम धरले आनी ह्या गुलामांक अमेरिकेंत व्हरून विकपाक सुरवात केली. युरोपीय लोकांनी भेटयल्ल्या तरांतरांच्या वस्तूंत लागून हांगाचेच लोक गुलामांच्या धंद्याक फाटबळ दिवंक लागले. अस्तंत आफ्रिकेंतलो दाहोमीचो राजा गुलामांक धरचेखातीर आपलें सैन्य धाडटालो. बरेच फावट रातीच्या वेळार युरोपीय आनी तांकां मदत करपी लोक निग्रो लोकांच्या घरांक उजो लायताले आनी उज्याचे भिरांतेन पळपी लोकांक धरून गुलाम करताले. 16 ते 18 व्या शेंकड्यामेरेन हो धंदो चालूच आशिल्लो. ह्या तीनशीं वर्सांच्या काळांत सुमार देड ते दोन कोटी गुलाम अमेरिकेक व्हरून विकले. तेभायर सुलामांक व्हरपी व्हड्यांचेर परिस्थिती सामकी वायट आसताली. जाणकारांच्या मतान सुमार 40 ते 50 लाख गुलाम दर्यावेल्या प्रवासांतूच मेल्यात. गुलामांच्या वेपाराआड युरोपांत आनी अमेरिकेंत बोवाळ जावंक लागलो. गुलामगिरी थांबोवपाखातीर चळवळी सुरू जाल्यो. हे चळवळींक लागून आयिल्ल्या कायद्यान अमेरिकेंतल्या गुलामांची मुक्तताय जाली. 1787 वर्सा ब्रिटिशांनी आफ्रिकेचे अस्तंतेवेले देगेर सिएर्रा लिऑने वाठारांत मुक्त जाल्ल्या गुलामांखातीर एके वसाहतीची थापणूक केली. 1821 वर्सा अमेरिकेन ह्याच वाठारांत दुसरी वसाहत तयार केली, तिका ‘ लायबेरिया ’ अशें नांव दिलें. ही वसाहत फुडें 1847 वर्सा पुराय स्वतंत्र जाली. युरोपीय राश्ट्रांनी गुलामगिरीचेर जरी बंदी आसली तरी अरब राश्ट्रांनी ही चाल बंद जावंक नाशिल्ली. अरब देशांभितर जावपी गुलामांचो वेपार बंद करचेखातीर ब्रिटिशांनी 19 व्या शेंकड्याच्या शेवटाक न्यासालँड आनी युगांडा हे वाठार आपले सत्तेखाला घेतले आनी थंयच्यान गुलाम मेळोवपाचो अरबांचो मार्ग बंद केलो.
उद्येगीक क्रांतीउपरांत कारखान्यांखातीर माल मेळोवपाक युरोपांतल्या चडशा राश्ट्रांची नदर आफ्रिकेचेर गेली. थंयच्यान ताडाचें तेल, रबर आनी मदेराच्या लांकडाची पुरवण युरोपांत जावंक लागली. हांगा सावन कापूस, कॉफी, कोको, साकर ह्या सारक्यो गजालीय युरोपांत वचूंक लागल्यो. हांगाचो माल युरोपांत विकचेखातीर हांगाची बाजारपेठ आपल्या हातांत घेवप असो युरोपीय राश्ट्रांचो विचार आशिल्लो. ते नदरेन पोर्तुगालान 1482 वर्सा घानाच्या वाठारांत पावल दवरलें. फुडें ताणी आंगोला हांगाय आपलो शेक गाजोवंक सुरवात केली. दक्षिण आफ्रिकेंत केप टावन हांगा डच लोकांनी 1652 वर्सा उदेंतेकडेन वचपी आपल्या व्हड्यांक सामानाची पुरवण करचेखातीर आपलें केंद्र केलें. ह्या केंद्राचो फुडें वसाहतींत बदल जालो. 1658 वर्सा फ्रेंचांनी सेनेगल वसाहतीची थापणूक केली. त्या आदीं 1562 त ब्रिटिशांनी सिएर्रा लिऑने आपल्या हातांत घेतिल्लें. 1806 वर्सा तांणी केप ऑफ गुड होप चेर आपलो शेक गाजयलो. 19 व्या शेंकड्याच्या मध्यापयलींच युरोपीय देशांनी हांगा आपापल्या साम्राज्याची बुन्याद मारली.
आफ्रिका खंडाच्या भितरल्या वाठाराचो सोद लागल्या उपरांत ताचेर शेक गाजोवपा खातीर सर्त लागली. अशे तरेन ही सर्त चालू आसतना अमेरिका आनी तेरा हेर राश्ट्रांनी 1884 वर्सा आफ्रिके संबंदान एक परिशद बर्लिन हांगा आपयली. हे परिशदेंत एक थाराव आयलो. जातूंत काँगो न्हंयचे येरादारीचेर आंतरराश्ट्रीय नियंत्रण आसचें आनी आफ्रिकेंतल्या वाठारावेली युरोपीय राश्ट्रांची सत्ता तांच्या थंयच्या शक्तीवेल्यान थारावची अशें थारलें. आपल्या फायद्यापासत किरिस्तांव मिशनऱ्यांच्या थंयच्या कार्याक फाटबळ दिवन हे परिशदे उपरांत दरेक राश्ट्रान आफ्रिकेंत आपली शक्त वाडोवपाचे यत्न सुरू केले. 1904 वर्सा फ्रांसान ईजिप्ताविशीं ब्रिटनाक सगळे अधिकार दिले आनी ब्रिटनाकडल्यान मोरोक्कोचो हक्क मेळयलो. स्पेनाच्या हातांतय बरेच वाठार आयले. 1914 वर्सा जेन्ना पयलें म्हाझूज पेटलें तेन्ना लायबेरीया आनी इथिओपिया सोडून सगळे आफ्रिकन देश युरोपीय राश्ट्रांच्या गुलामगिरीखाला आशिल्ले. म्हाझुजांत जर्मनीचेर जैत मेळयल्या उपरांत राश्ट्रसंघाच्या (League of Nations) यत्नांक लागून हांगा आशिल्ल्यो जर्मन वसाहती ब्रिटन, फ्रांस आनी बेल्जियम हांकां वांटून गेल्यो पूण ह्या वसाहतींचेर शेक गाजयतल्या राश्ट्रांचेर राश्ट्रसंघाची आनी फुडें संयुक्त राश्ट्रांची नदर उरताली.
पयल्या म्हाझुजासावन दुसऱ्या म्हाझुजामेरेन चडसो आफ्रिका खंड वसाहतवादी युरोपीय राश्ट्रांच्या शेकातळा आशिल्लो. फुडें 1920 वर्सा
