आळंदी-आळवांतीण
१९६८: नलिनूबाला देवी, १९६९: अतुल चंद्र हजारिका, १९७०: लक्ष्मीनाथ फूकन, १९७२: सय्यद अब्दूल मलीक, १९७४: सौरभ कुमार छलीना, १९७५: नवकांत बरुआ, १९७६: भाभेन्द्रनाथ सायकिया, १९७७: आनंदचंद्र बरुआ, १९७८: होमेन बोरगोहन, १९७९: भाभेन बरुआ, १९८०: जोगेश दास, १९८१: नीलमणी फूकन (धाकटो), १९८२: इंदिरा गोस्वामी,(माम्मय रैसम गोस्वामी), १९८३: निर्मलप्रभू बार्दोलाय, १९८४: देवेन्द्रनाथ आचार्य, १९८५: कृष्णकांत हद्दिकी, १९८६: तीर्थनाथ सर्मा, १९८७: हरिकृष्ण डेका, १९८८: लक्ष्मीनंदन बोरा, १९८९: हिरेन गोहेन.
सन १९५६,१९५७,१९५८,१९५९,१९६३,१९६५,१९७१,१९७३ वर्सा, हे भाशेंत कोणाकूच रपस्कार मेळूंक ना.
म्हत्वाचीं थळां:मालिगांव हांगा आशिल्लें भारतीय रेल्वेच्या उत्तर-पूर्व विभागाचें केंद्र, आसामाचें सगळ्यांत व्हड शार गुमाहटी, काझीरंगा आनी मानस अभयारण्यां, पोरन्या आहोम राजवटीची राजधानी जोरहाट,'च्या'चें नगर दिहब्रुगढ, तागाची बाजारपेठ सिल्वर हीं आसामांतलीं म्हत्वाचीं थळां आसात.
-कों. वि. सं. मं.
आळंदी:महाराष्ट्र राज्यांतलें एक नामनेचें तीर्थथळ. पुणे जिल्ह्यांच्या खेड तालुक्यांत, पुणे शाराचे उत्तर दिकेक २१ किमि. अंतराचेर हें तीर्थथळ आसा.
पुर्विल्ल्या काळांत आळंदीक 'शिवपीठ' म्हूण वळखताले. पुराणांत आळंदीक 'सिद्धक्षेत्र' म्हळां. इंद्रायणी न्हंयच्या पात्रांत आशिल्ले एके सुरवातीक आयजूय 'सिद्धबेट' म्हूण वळखतात. ह्या सिद्धबेटा कडेन जायत्या सिद्धपुरसांचो संबंद येता. स्कंद पुराणाच्या सह्याद्रि खंडांत आळंदीची आनंदविपिन, वारूण, कपिल, अलका, सिद्धक्षेत्र अशीं पांच नांवां मेळटात. संतांच्या अभंगांत अलंकापुरी, अलंकापूर, अलंकावती ह्या नांवान आळंदीचो उल्लेख येता. कृष्णराज राश्ट्रकुटाच्या शक ६९० च्या तळेगांव हांगाच्या तांब्यापट्यांत आळंदीचो 'अलंदिय' असो उल्लेख केला. हें उतर आळंदी नांवा कडेन लागींचें नातें दाखयता.
संत ज्ञानेश्वराक लागून आळंदीचें धर्मीक म्हत्व खूब वाडलें. आयज ताचेवेल्यान ह्या तीर्थथळाक वळखतात. शालिवाहन शके १२१८त, कार्तिक वद्य त्रयोदशीक, ज्ञानेश्वरान हांगा जिती जिवी समाधी घेतली. ही समाधी देवळावाड्यांत आसा. समाधीच्या फाटल्यान विट्ठल रुक्मिणीच्यो मूर्ती आसात. ज्ञानेश्वराचें समाधीमंदीर १५७०त, पुरंदराच्या आंबेकर देशपांड्यांनी बांदलें. १७६०त, भजनी मंडपाचें काम शिंद्याचो दिवाण, रामचंद्र मल्हार शेणवी हाणें केलें. हे समाधीच्या दिसपट्ट्या खर्चाची पुरवण पेशव्यांनी केली. १८५२त, देवस्थानाची वेवस्था पळोवपाक आळंदी संस्थान कमिटीची थापणूक जाली.
ज्ञानेश्वराची समाधी सोडून, गणपती, मुक्ताबाई, सिद्धेश्वर हांचीं मंदिरां, अजानरूख, भांगराचो पिंपळ, केकरीनाथ, भोजलिंगकाका, लक्ष्मीनाथ, जोग महाराज, मल्लापा वासकर ह्या मनशांची समाधी थळां पळोवपा सारकीं आसात.
दर एकादशीक हांगा भक्त आनी वारकऱ्यांचो मेळो भरता कार्तिक वद्य एकादशीची जात्रा खूब व्हडली आसता.जात्रेक येवपी लोकांक रावपा खातीर हांगाचे धर्मशाळेंत खास वेवस्था केल्ली आसा. ४.२ चौ. किमी. आळंदीच्या वाठारांत, मुळाव्यो आनी माध्यमिक शाळा, ज्ञानेश्वरी विद्यापीठ, जायते मठ, धर्मशाळा, दवाखाले आनी ग्रंथालयां आसात.
-कों.वि.सं.मं
आळवांतीण: एक भूत योनी. संवसारांतल्यो इत्सा पुराय जायनाशिल्ल्यान मर्णा उपरांत ज्या जिवाक गती मेळना तो जीव भूतयोनींत वता. आळवांतीण म्हळ्यार गुरवारपणांत वा भुरगें जावन रोखडीच एका म्हयन्या भितर मेल्ली बायल. तिचो जीव भुरग्यांभोंवतणी घुटमळटा अशें म्हणटात.
भारतीय भाशांनी हिका वेगवेगळीं नांवां आसता. कोंकणीतलें 'आळवातीण' हें उतर संस्कृतांतल्यान आयलां आसुंये. संस्कृतांत 'आल' म्हळ्यार फटोवप वा जाळें, वात म्हळ्यार वारें. भूतयोनीक वारेंसुत्र म्हणटात. हें फटोवपी वा जाळ्यांत ओडून घेवपी वारें असो ताचो अर्थ जाता. भूत उतर स्त्रीलिंग आशिल्ल्यान 'ईण' प्रत्यय लागून आळ+वात+इण= आळवांतीण हें उतर तयार जालां आसुंये.
हिचेविशीं बऱ्योच आख्यायिका आसात. नेपाळींत आळवांतीण ह्या उतराक 'चुरेनी' हें उतर आसा. थंयच्या लोकांकाणयांप्रमाण ती सोबीत बायलेचें रूप घेता आनी तरणाट्या दादल्यांक आपल्या वटेन ओडटा. ती दादल्याचेर मोग करून ताका 'भोग' लेगीत दिता. पूण भोग घेवपी दादलो कांय दिसांनी सुकून सुकून मरता. गुजरातींत हिका 'चुडेल' म्हणटात. तांच्या मताप्रमाण ही सान भुरग्यांक बादीकार करून तांचो जीव घेता. मोट्या मनशाक ती भेश्टायता. जांचो जीव घेवपाचो आसा तांकाच ती दिसता. ती दनपरां बारा वरांचेर वा सांजे वेळार दिसता. तिचें मुखामळ दिसना., फकत धड दिसता. ज्या म्हयन्याचे तिथीक ती मेल्ली आसता त्याच काळांत ती एक तरी बळी घेवपाचो यत्न करता. उज्याचो जाळ कशी ती अचकीत अदृश्य जाता.
आंध्र प्रदेशांत भूतयोनींतल्या ह्या प्रकाराक खासा अशें नांव ना. पूण वायुरुपान भोवपी असंतुश्ट आत्म्यांक तेलगु भाशें 'दह्यम भूतम्' अशें म्हणटात. ह्या 'दह्यम भूतम्' विशीं बऱ्योच दंतकथा आसात. उत्तर प्रदेशांत तिका 'अहेडी' म्हणटात. ती मसंडींतल्या झाडांनी रावता. खंयचेंय फळ पिकल्या उपरांत पयलीं हिका दिवन उपरांत मनशांनी
