शुद्धपण, मानवतावादी नदर नासली, तर क्रूरपण, खुनशीपण आनी विकृत मनोवृत्ती आसली. पाद्री साल्दान्य हाणें इन्क्विझिशनाक भयांकृत कोर्ट (Terriuel Tribunal) अशें म्हळां. इन्क्विझिशनाच्या हुकुमनाम्यांत गुन्यांवकारांक दिवपाक येवपी ख्यास्तीविशीं सांगलां. तातूंतल्यो कांय ख्यास्ती फुडले तरेन आसात: सरकारी गलबतांचेर वर्सांची वर्सां कैदी जावन कश्ट करप, आफ्रिकेसारक्या जाग्यार बंदखंड भोगप, जिवो लासप, जिवो लासपाची ख्यास्त जाल्ल्या गुन्यांवकाराक किरिस्तांव धर्मांत मरपाची ङत्सा परगटायल्यार ताचो गळो दामून जीव घेवप. बंदखणींत गुन्यांवाचो निकाल लागचें आदीं जर एकाद्र्याक मरण आयलें, तर कसलोच धर्मीक विधी करिनासताना ताची कूड बंदखणीच्या वाठारांत पुरताले. खटल्याचो निकाल लागून जर गुन्यांव सिद्ध जालो जाल्यार गुन्यांवकाराचीं पुरिल्लीं हाडां उस्तून काडून तीं लासताले.
लिस्बन शारांतले नॅशनल लायब्ररींत, जुआंव देल्लगादू फिगैर हाणें बरयिल्लें (Reporterio Geral) नांवाचें हातबरप आसा. ह्या हातबरपांत सन 1565 सावन 1615 मेरेन गोंयांत इन्क्विझिशनान चलयिल्ल्या 3800 खटल्यांची नोंद आसा.
गोंयांतलें इन्क्विझिशन अशे तरेन सुमार अडेचशीं वर्सां चललें. ओल्ड गोवा हांगा बों जीझस इगर्जीफाटल्यान करमळी-दोंगरी गांवांत जो रस्तो वता, त्या रस्त्याचे कुशीक एक खांबो (Pelourinho Novo – पिलोरिन्य नोवो) उबो आसा ताका ‘हात कापोखांब’ (हात कापपाचो खांबो) म्हण्टात. इन्क्विझिशनाच्या काळांत गुन्यांवकारांचे हात कापपाची ख्यास्त ह्या खांब्यार दिताले.
-कों.वि.सं.मं.
इब्सेन, हेन्रिक: (जल्म: 20 मार्च 1828, शेएन; मरण: 23 मे 1906, ऑस्लो).
आर्विल्ल्या वास्ताववादी नाटकाचें मुळावण घालपी आंतरराश्ट्रीय कीर्तीचो नॉर्वेजियन नाटककार. एका गिरेस्त वेपाऱ्याचो इब्सेन हो दुसरो चलो आशिल्लो. पूण मुखार वेपारांत अपेस आयिल्ल्यान ताच्या कुटुबांक गांव सोडून वचचें पडलें. आपले उमेदीचीं कांय वर्सां ताका गरिबींत काडचीं पडलीं. हाचो खोल परिणाम ताच्या मनाचेर जालो. ह्या काळांतलें पडबिंब ताच्या नाटकांचेर पडिल्लें दिसता.
पिरायेच्या पंदराव्या वर्सा तो ग्रिम्स्टा ह्या शारांत आयलो आनी थंय एका वखदां विकप्याच्या हातासकयल काम करपाक लागलो. मुखार 1850 वर्सा ऑस्लो शारांत आयलो. एका वर्सा भितर बर्गेनचे ‘द नॉर्वेजियन थिएटर’ हे संस्थेखातीर दर वर्सा एक नवे नाटक बरोवपाची जापसालदारकी ताचेर आयली. ह्या कामा निमतान ताणें जर्मनी आनी डेन्मार्क देशांक भेट दिवन थंयचे रंगमाचयेचो आनी नाटकांचो खोलायेन अभ्यास केलो. 26 सप्टेंबर 1850 दिसा ताच्या ‘The Burial Mound’ ह्या नाटकाचो पयलो प्रयोग जालो. पूण इतिहासिक फाटभूंय आशिल्लें हें नाटक रंगमाचयेर पडलें आनी ताका लागून नाटकां बरोवन पोट भरपाचो हावेस ताका सोडचो पडलो. आपली चडशी जीण ताका पत्रकाराचो वेवसाय करून सारची पडली.
1857 वर्सा तो ‘नॉर्वेजियन थिएटर’ हे नाट्यसंस्थेचो दिग्दर्शक जालो. 1858 त, सुझान थोरेसन हे चलयेकडेन तो लग्न जालो. आपले पिरायेचीं सत्तावीस वर्सां ताणें रोम, ड्रेझडेन आनी म्युनिक हांगा काडलीं. 1891 वर्सा तो नॉर्वेक परत आयलो आनी उरिल्ली जीण ताणें ऑस्लो हांगा सारली.
इब्सेनान पंचवीस नाटकां बरयलीं. तातूंतलीं कांय नांवाजिल्ली नाटकां अशीं आसात: Love's Comedy (1862), Brand (1866), Peer Gynt (1867), Pillars of Society (1877), A Doll’s House (1879), Ghosts (1881), An Enemy of the people (1822), The Wild Duck (1884), Hedda Gabler (1890) आनी The Master Builder (1892). नाटकांभायर ताच्यो कविता आनी लेख उजवाडाक आयल्यात.
युरोपियन रंगमाचयेर क्रांती घडोवन हाडपी नाटककार म्हूण इब्सेनाक सगळो संवसार वळखता. अभिजात ग्रीक नाटकांची बांदावळ आनी तातूंतल्यान प्रगट जावपी मनीसजिणेंतलो संघर्श हें इब्सेनाच्या नाटकांचें खाशेलपण जावन आसा. आनीक एक म्हत्वाचो गूण म्हळ्यार ताच्या नाट्यविकासाचो क्रम शेक्सपियराच्या नाट्यविकासासारकोच आसा. शेक्सपियराच्या नाटकांभशेन ताचींय सुरवेचीं नाटकां परिकथा आनी इतिहासांतल्या घडणुकांचेर रचिल्लीं आसात. शोकांतिकांकडेन ताची चड ओड दिसता. ‘A doll’s House’ ह्या नाटकांतली नायिका नोरा हिणें सबंद युरोपांत क्रांती केली. आयज जी स्त्री-मुक्तीची चळवळ संवसारभर चलता तिचें मुळावण नोरान घालें, अशें कांय जाणकारांचें मत आसा. इब्सेनाच्या नाटककार जॉर्ज बर्नाड शॉ हाणें ताका आपलो गुरू मानला. आर्विल्ल्या भारतीय भासांतल्या नाटककारांनीय ताचे पसून स्फूर्त घेवन नाटकां बरयल्यांत.
-माधव बोरकार.
इराक: नैऋत्य आशियांतलें एक अरब राश्ट्र. क्षेत्रफळ 4,37,522 चौ. किमी, लोकसंख्या 1,40,00,000. अक्षवृत्तीय विस्तार 29 उदेंत ते 37 50 उत्तर रेखावृत्तीय विस्तार 39 उदेंत ते 480 उदेंत. चडांचचड लांबांय 1200 किमी. आनी रुंदाय 768 किमी. टायग्रीस आनी युफ्रेटिस ह्या दोन न्हंयांमदलो वाठार म्हूण इराकाक पयलीं ‘मेसोपोटेमिया’ हें नांव आशिल्लें. हांगा पूर्विल्ल्या काळांत आसिरिया आनी बॅबिलोनिया हीं राज्यां आशिल्लीं. एकराचे उत्तरेवटेन तूर्कस्थान, अस्तंतेक सिरिया आनी जॉर्डन, दक्षिणेक साउदी अरेबिया, एक अशासित वाठार, कुवेत आनी इराणाचें आखात जाल्यार उदेंतेवटेन इराण आसा. जॉर्डन आनी साउदी अरेबिया हांचेकडेन इराकाच्यो शीमो निश्चित नात. इराण आनी इराक हांचेमदली शीम 400 किमी. आसा आनी इराकाक सुमार 64 किमी. लांबायेची दर्यादेग आसा.
भूंयवर्णन: इराक हो सकयल्या वाठारांतलो दोण्याभशेन आशिल्लो देश. हाचे उदेंत, उत्तर आनी अस्तंत दिकांवटेन व्हड अशे झॅग्रॉस आनी आनातोलियन दोंगर आसात. झॅग्रॉस दोंगराच्यो वळी आग्नेय-वायव्य अशो पातळ्ळ्यात. बगदादाचे उत्तरेवटेन हो दोंगर ऊंच जायत गेला. कांय जाग्यांचेर 3,048 मी. परस चड उंचायेचां दोंगरातेंमकां आसात. सामकेच उदेंतेवटेन रावपी कुर्द ह्या लांकावेल्यान त्या वाठाराक ‘कुर्दिस्तान’ हें नांव पडलां. ह्या देशाक, हांगा आशिल्ल्या पठरांवेल्या दोंगरांच्या कड्यांक लागून ‘इराक’ हें नांव पडलां आसूंये (अरबी उतर-इराक=कडो) अशें कांय जाणांचें मत आसा. भुंयेचे नदरेंतल्यान ह्या देशाचे चार वांटे जातात. 1.युफ्रेटीस आनी टायग्रिस ह्या दोन न्हंयामदलो सकयलो वाठार 2. अपर इराक: ह्या दोन न्हंयांच्या विंगडविंगड देगणांतले वाठार 3. आसिरिया आनी इराकी कुर्दिस्तान आनी 4. अस्तंतेवटेनचो वाळवंटांचो वाठार.
सकयलो वाठार: टायग्रिस न्हंय तुर्कस्थानांतल्यान इराकांत पावता जाल्यार युफ्रेटीस तुर्कस्थानांतल्यान पयलीं सिरिया आनी थंयसावन इराकांत पावता. फाटल्या पंदराशीं वर्सांत टायग्रिसान आपलो मार्ग बरेच फावट बदलला, अमराहचे फुडें दक्षिणेवटेन हे न्हंयचो झोत ल्हानसान कालवे आनी चिखलाचे वाठार हांकांलागून उदेंत अस्तंतेक पातळ्ळा. युफ्रेटीसचो मार्ग टायग्रिसाभशेन वांकडोतिकडो ना. सॅमॅवासावन नासिरियामेरेन ती सामको सरळ व्हांवता, नासिरियाच्या फुडें मात तिच्यो बऱ्योच उपन्हंयो आनी कालवे आसात. युफ्रेटीस आनी टायग्रिस दोनूय न्हंयो कुर्ना हांगा एकमेकांक मेळटात. थंयसावन फुडें व्हांवपी न्हंयक शट अल् अरब अशें नांव आसा. तिची लांबाय 185 किमी. आसा. टायग्रिस आनी युफ्रेटीस हांगां हुंवार येता, तेन्ना ह्या वाठारांतली शेंकड्यांनी किमी. भूंय उदकांपोंदा वता. हुंवारा उपरांत बरेच फावट न्हंयो मार्ग बदलतात आनी पयलींच्या मार्गांचेर चिखलाचे वाठार तयार जाता.
अपर इराक: ह्या वाठारांत न्हंयच्या देगणाक लागून व्हड व्हड मळां
