इराक
तंयार जाल्यांत.युफ्रेटीस न्हंयेचो झोत हांगा फातरांच्या वाठारांतल्यान गेला. तिचो आनी टायग्रिसच्या सरभोंवतणी सिंजार पर्वतांतलो अल् जाझिरा हो चड्टे-देंवतेचो स्टेपीचो वाठार आसा. फुडें होच वाठार सिरिया-जॉर्डन मेरेन पावला. अल् थार्थार हें मळ पयलीं गोरवांक चरपाखातीर उपेगी पडटालें, आतां टायग्रिस हुंवार नियंत्रण प्रकल्पाखातीर ह्या मळाचो म्हत्वाचो उपेग जाता.
अॅसिरिया आनी इराकी कुर्दिस्तान: उदेंतेवटेनच्या टायग्रिसच्या मुखावेली तुर्कस्थानची शीम आनी टायग्रिसच्या दियाला हे उपन्हंयच्या भोवतणचो वाठार हांगासावन चड्टी सुरू जाता. उदेंतेवटेन जेबेल हॅमरिन हें दोंगरातेमक सुमार 488 मी. उंचायेचें आसा. फुडलीं दोंगरातेमकां झॅग्रॉस पर्वताचे वळींक मेळटाक. अस्तंतेवटेंतलो कांय वाठार ग्रेट झॅब आनी लिटल् झॅब ह्या म्हंयांक लादून वेगळो जाला. ग्रेट झॅब हे न्हंयक लागून तयार जाल्लीं मळां बरींच पिकाळ आसात. ह्या वाठारांत निनेव्ह, निमरुद आनी खोर्सबाद हीं राजधानीचीं शारां जावन गेलीं. ह्या वाठारांत पिकपी गंव इराकांत सगळ्यांत बरो अशें समजतात. इराकी कुर्दिस्तानांत दोंगरी वाठार सादारणपणान वायव्य-आग्नेय दिकेक सुरू जाता. कांय जाग्यांचेर दोंगरांची उंचाय 3,048 मी. ते 3,352 मी. मेरेन आसा. सुलेमानिया, अल अमदिया, रावांडूझ ह्या सारक्या कांय वाठारांनी शेतवड बरी जाता, पूण चडशें कुर्दिस्तान चरपाच्या मळांक लागून नामनेक पावलां.
अस्तंतेवटेनचें वाळवंट: न्हंयांदेंगांच्या सकयल्या वाठारांनी दक्षिण आनी अस्तंत दिकांक वाळवंटांचो वाठार आसा आनी तो कुवेत आनी साउदी अरेबिया सावन जॉर्डन आनी सिरियामेरेन पातळ्ळा. हाचो थर वयर सकयल आसा. उणो पावस आनी ताच्या उपरांतचो सामको सुको गीम हांकां लागून मातयेंत मिठाचें प्रमाण वाडून ती शेतवडीखातीर उपेगाची थारना. शेतवड जावपी वट्ट जमनींतली सुमार 1% जमीन दर वर्सा मिठाचें प्रमाण वाडिल्ल्यान सोडून दिवंची पडटा. हो वाठार इरांक-कुवेत हांचे मदीं शीमेसारको आसा. हांगा रेंव आनी ल्हान-व्हड फातरांचें बरेंच चड आसा.
हवामान: गीमाच्या दिसांनी आग्नेयेवटेनच्यान व्हांवपी (शामाल) जाल्यार शिंयाच्या दिसांनी हेच दिकेंतल्यान येवपी नेटाच्या वाऱ्याक (शरकी) इकराक तोंड दिवचें पडटा. मे ते ऑक्टोबर ह्या काळांत सामको खर आनी खडक गीम आसता. ह्या काळांत तापमान 430 से. ते 490 से. इतलें आसता. गीमांत येवपी नेटाच्या वाऱ्याक लागून धुल्लाची आनी रेंवेचीं वादळां जातात. जुलय हो वादळांचे नदरेंतल्यान सामको वायट म्हयनो. (-5.20 से.) आसता. बसऱ्याच्या वाठारांत दंव उणो पडलो तरी उत्तर इरांकांत तो खर आनी दाट आसता. वर्सुकी पावसाचे प्रमाण उणे आसून लेगीत ईशान्य इकरांत (आसिरिया वाठारांत) तें 38.10- 63.50 सेंमी. मेरेन आसता. बगदाद हांगा एका वर्साक फकत सुमार 28 दीस 16.30 सेंमी. पावस पडटा. मोसूल हांगा वर्सांतल्यान 60 दीस 33.02सेंमी. जाल्यार बसरा हांगा 21 दिसांत 14 सेंमी. पावस पडटा.
वनस्पत आनी मोनजात: युफ्रेटीस आनी टायग्रिस न्हंयच्या वाठारांनी शेळो, कमळां, ऊंच बोरुचीं झाडां जातात. विलो, पॉप्लर आनी ऑल्डर रुखय हांगा आसात. लिकोराइस नांवाचीं रानवटीं झोंपां बऱ्याच चड प्रमाणांत जातात, तांच्या मुळांचो रोस तंबाखू उद्देगांत आनी मीठाय तयार करपाखातीर उपेगी पडटा. दुसरी एक ट्रॅगाकन्थ नांवाची रानवटी वनस्पत स्टेप वाठारांनी आनी वाळवंटांनी वाडटा, हे वनस्पतीचो दीख वखदाखातीर वापरतात. व्हॅलोनिया ओक जातीचे रूख झॅगर्स पर्वताच्या उंचल्या वाठारांनी वाडटात. तांचो उपेग चामडें निवळ करपाखातीर जाता. वसंत ऋतुंत वाळवंटांत आनी स्टेप मळांचेर वाडपीं झोपां आनी
