ईस्टर
हे सुमार 30% आसात. हांचें कुटूंब ल्हान आसता.
फेल्लहीन लोक एक-दोन कुडींच्या घरांनी रावतात. हीं घरां विटांची आसतात. उंचेयेचेर तांच्या घरांक जनेलां आसतात. शिंयाळ्यांत हीं जनेलां बंद करतात. दरेक घराक ‘मंडारा’ (सोपे) आनी ‘झरिबा’ (गोठो) आसता. घरांनी ‘हल्ला’ (तांब्याचीं आयदनां) वापरतात. ‘निश्त’चो (सपाट परात) उपेग कपडे धुवपाखातीर करतात. गांवगिऱ्या वाठारांनी भैशीक ‘गुर्न’ (खळें) आसता.
बेदूईन लोक चडशे तंबूंनी रावतात. उंट, बोकड्यो वा मेंढरांचे चामडेपसून तंबू तयार करतात. गिरेस्तांचीं घरां व्हड आनी नवे पद्धतीन बांदिल्लीं आसात. शारांनी रावपी लोक जरी युरोपीयांभशेन भेस करतात, तरी पूण घराकडेन येवन चडसो आपलो सैल भेस घालून रावतात.
सदच्या जेवणांत मसुरची दाळ, ऑलिव्ह तेल, तूप, लोणी, लिंबू आसता. मांस खावपाचो सगळ्यांकच घोस्त आसलो तरी गिरेस्तांकच तें परवडटा. मध्यमवर्गीय मनीस शीत आनी मक्याची भाकरी खाता. काळी च्या आनी टर्किश काफी पिवपाची ह्या लोकांक बरीच आवड आसा. अस्तंतेकडल्या संस्कारांक लागून बुरखो पद्धत फाटीं पडल्या आनी दादल्यावांगडा समाजांत बायलां नेटान वावर करूंक लागल्यांत. हांगाचो राश्ट्रीय धर्म इस्लाम. 91% लोस सुन्नी पंथाच्या शाफी फांट्याचे आसात. हनीफी आनी मालिकी उत्तरेवटेन चड आसात. कॉप्ट धर्माचे लोक सुमार 8% जाल्यार कॅथलिक, प्रॉटेस्टंट, ग्रक, ऑर्थेडक्स, सिरियन हांगा आसात. 1968 उपरांत ज्यूंची संख्या सामकीच उणी जाली. कायरो शारांतच फकत 250 परस चड मशिदी आसात. मुसलमानांचे सगळे सण आनी उत्सव हे लोक मनयतात.
नृत्य आनी पदांची ह्या लोकांक बरीच आवड आसा. सॉकर हो खेळ बरोच लोक खेळटात. गिरेस्त लोक टेनिस, पेंवप, उदकांतले हेर खेळ खेळटात. घरांत बसून बुद्धिबळ खेळपाची चाल सगळ्याक पळोवंक मेळटा.
शिक्षण: राश्ट्रीय साक्षरतेचें प्रमाण 44% आसा. स वर्सांखातीर शिक्षण सक्तीचें, फुकट आनी एकसारकें आसता. 6 ते 12 वर्सांमेरेनच्या भुरग्यांक हो नेम लागू जाता. स वर्सांचें हें मुळावें शिक्षण सोंपल्या उपरांत 3 वर्सांचें पूर्व माध्यमिक आनी 3 वर्सांचें माध्यमिक अशें 6 वर्सांचें शिक्षण घेवपाची वेवस्था आसा. सप्टेंबर ते मे मेरेन एक शिक्षणीक वर्स आसता. अरबी भाशा हें शिक्षणाचें माध्यम पूण माध्यमिक पांवड्यार इंग्लीश, फ्रेंच, जर्मन, इटालियन ह्योय भाशा वापरतात. धर्मीक शिक्षण दिवपी संस्था हांगा आसात. ह्या देशांत 18 विश्वविद्यालयां आसात. हातूंतलें कायरो विश्वविद्यालय (थापणूक 1908) हें सगळ्यांत पोरनें. विंगड विंगड मळांवेलें वेवसायिक शिक्षण दिवपाची हांगा बरी वेवस्था आसा. हांगाचे बरेच विद्यार्थी उंचल्या पांवड्यावेलें शिक्षण घेवपाखातीर अमेरिका, अस्तंत जर्मनी, ब्रिटन, सावदी अरेबिया आनी सुदान सारक्या देशांनी वतात.
भाशा आनी साहित्य: ईजिप्ताची राश्ट्रीय भाशा अरबी. न्यूबियन समाज न्यूबियन भाशेंतल्यान उलयता. कॉप्टिक भाशा मठांनी वापरतात. अस्तंतेकडले संस्कृतायेकडेन संबंद आयल्या उपरांत हांगाचें साहित्य बरेतरेन फुलूंक लागलें सामी अल्-बरूदी (1839-1904) हाणें इस्लामाचेर काव्य केलें; अब्बास अल्-अक्कड (1889-?) हो नामनेचो कवी आनी लेखक. मलक हिफ्नी नासिफ (1886-1918) हाणें बायलांच्या प्रस्नांचेर बरीच बरपावळ केल्या. अहमद झाकी अबू शाली, महमूद तिमूर हे नामनेचे नाटककार आसात. अल-हकीम हो कादंबरीकार आनी नाटककार जगभर गाजला.
म्हत्वाचीं थळां: ईजिप्तांत पळोवपासारक्यो कितल्योश्योच ओडलायण्यो सुवाती आसात. पोरनी ईजिप्शियन संस्कृताय नाय्लच्या वाठारांत आशिल्ली. थंय भायल्या देशांतले सुमार चार पांच लाख लोक भेट दितात. पिरॅमिड, स्फिंक्स, थडीं आनी पोरने राजवाडे हांच्यावांगडाच कायरो, एलेक्झांड्रिया शारांतली आर्विल्ली बांदावळ, ईजिप्तांतले लोक आनी तांची संस्कृताय ह्यो गजाली भोंवडेकारांखातीर भोव आकर्शणाच्यो थारतात. आंतरराश्ट्रीय येरादारीचें एक मुखेल केंद्र जाल्ल्यानय ह्या देशाचें म्हत्व बरेंच वाडलां.
-कों. वि. सं. मं.
ईनिड: लॅटीन भाशेतलें एक महाकाव्य. हें महाकाव्य व्हर्जिल हाणें आपल्या निमण्या दिसांनी बरयल्लें (इ.स.प. 30 ते 19). हें महाकाव्य अर्दकुटें आसून ताचे फकत बारा सर्ग मेळटात.
ह्या महाकाव्याचें कथानक अशें: ट्रॉय पडल्या उपरांत इनीअस हो ट्रोजनांचो मुखेल फुडारी जाता. नवी राजधानी वसोवपाखातीर बऱ्याशा वाठाराचो सोद घेवंक तो आपल्या सैन्या वांगडा एकवीस गलबतां घेवन दर्या-भोंवडेक वता. ताच्यावांगडा ताचो बापूय अंकायसीझ आनी पूत एस्कनियस हेवूय आसतात. भूंयमध्य दर्यांतल्यान सात वर्सां भोंवडी केल्या उपरांत ते अस्तंत सिसिलीचे देगेर येतात. थंयच अकांयसीझाक मरण येता.
ईनिडाच्या पयल्या सर्गांत सुर्वेक इनिअस सिसिलीच्या इटानीकडेन वता. तेन्ना ज्यूनो ही देवता ताचे वाटेंत आडमेळीं हाडूंक दर्यांत वादळां निर्माण करता. ट्रॉजन वंशापसून तिचे आवडीच्या कार्थेज शाराक भंय आसा हें तिका खबर आसता. वादळाक तोंड दिवन इनीअस कार्थेज शारांत येता. थंय कार्थेजची राणी डायडो ताका आलाशिरो दिता आनी व्हिनस देवतेचे येवजणे प्रमाण इनीअसाच्या मोगांत पडटा.
ईनिडच्या दुसऱ्या आनी तिसऱ्या सर्गांत डायडोच्या आग्ऱ्यावेल्यान इनिअस तिका ट्रॉयची हार आनी ताचे उपरांतच्यो घडणुको सांगता. चवथ्या सर्गांत इनीअस आनी डायडोच्या मोगाचें आनी वियोगाचें वर्णन आसा. ह्या सर्गाचे अखेरेक ज्यूपिटर देवाच्या फर्मानाप्रमाण इनिअस कार्थेज सोडून वता आनी देखून डायडो जीव दिता. पांचव्या सर्गांत इनीअस सिसिलीक परतो येता आनी थंय आपल्या बापायच्या मरणाचो दीस मनयता. त्या निमतान खुबशा प्रकारचे खेळ खेळटात. ह्या खेळांवरवीं चवथ्या सर्गांत निर्माण केल्लो भावनात्मक ताण खुबशा प्रमाणांत ल्हव जाता.
सव्या सर्गांत इनीअस इटालींतल्या क्यूमी वाठारांत वता. थंयच्यान तो पाताळांत भोंवडी करता आसतना ताका एलिझियम हांगा पुण्यात्मे रावतात ते सुवातेर ताचो बापूय मेळटा. ताचो बापूय ताका भविश्यकाळांतले कर्तृत्ववान रोमन वीर दाखयता. तातूंत रोम्यूलस ते स्वता ऑगस्ट आनी ताचो पुतणयो मार्लेलस मेरेनचे खूब जाण आसतात.
सातव्या सर्गांत टायबर न्हंयच्या कडल्यान भितर सरपी इनीअसाचे ट्रॉजन सेनेचें इटालीयन सेनेवांगडा झूज जाता. इतलेमेरेन कथेचो भाग आयला. ह्या झुजाचीं खुबशीं कारणांय ह्या भागांत आसात. राजकन्या लॅव्हिनिया हिच्या लग्नाची गजाल मुखेल आसा.
फुडल्या आठ ते बारा सर्गांनी इटालियन सेना आनी ट्रॉजन सेना हांच्या मदीं जाल्ल्या झुजाचीं विस्तारीत वर्णनां आसात. झुजाच्या निमाणें टर्नस आनी इनीअस हांचीं झगडीं जावन तातूंत टर्नसार मरण येता. फुडें ह्या सर्गांत इनीअस आनी लॅव्हिनिया हांच्या लग्नाविशीं आसा. झुजांतल्या बारीकसारीक गजालींनी देवदेवता लक्ष घालतात, अशें ह्या सर्गांनी दाखयलां.
ईनिडच्या पयल्या स सर्गांचेर ओडिसी (*) ह्या महाकाव्याचो प्रभाव पडला. उपरांतच्या स सर्गांचेर इलिअड (*) ह्या ग्रीक महाकाव्याचो प्रभाव पडला. तशें पळोवंक गेल्यार इलिअड आनी ईनिड हीं महाकाव्यां एकठांय हाडलीं जाल्यार इलिअडांतलीच कथा ईनिड महाकाव्यांत फुडें व्हेल्या अशें दिसता. पूण इलिअड आनी ओडिसी हीं महाकाव्यां आमच्या रामायणा सारकीं पवित्र महाकाव्यां आसात तर ईनिड हें कालिदासान बरयल्ल्या ‘रंघुवंशा’ सारके महाकाव्य आसा.
ईनिड महाकाव्यांत रोमन राश्ट्रवादाची तोखणाय आनी ऑगस्टसचे राजवटीचें समर्थन करपाचो यत्न जाणवता. हेचखातीर ईनिडाचो राश्ट्रीय
