नोकरेक लागलो. स वर्सां उपरांत ताका शिपींग खात्यांत बढती मेळ्ळी. उपरांत तो ‘टाय्म्स ऑफ इंडिया’ ह्या दिसाळ्याखातीर वास्को आनी मडगांव हांगा विक्री एजंट आनी वार्ताहर म्हूण वावर करूंक लागलो. तेभायर ताणें मडगांवांत ‘श्री मंगेश एजन्सी नांवाचें पुस्तकां विकपाचें दुकान चलयलें. ताणें कांय वर्सां मराठी खबरांपत्रांचो वार्ताहर म्हूण वावर केला.
१९५४ वर्सा राजकी घडोमोडींक लागून गोंयकारांच्या जिविताचेर परिणाम जाल्लो. गोंयाक भारतापसून वेगळें दवरपाचो वावर सरकारान सुरू केल्लो. मुंबय-पुणे सावन गोंयांत येवपी इंग्लीश, मराठी खबरांपत्रांचेर बंदी घाल्ली. तशेंच ‘टाय्म्स ऑफ इंडिया’ सोडून हेर सगळीं खबरांपत्रां बंदी जाल्लीं. ‘टाय्म्स ऑफ इंडिया’ खबरेपत्राचें वितरण जांवचे पयलीं गोंयचेर कसलीय बातमी तातूंत छापून आयल्या काय ना, तें पळोवन गोंयचेर बातमी आयिल्ल्या अंकांचें वितरण जावंचे न्हय अशी बंदी एजंटांचेर घाल्ली.
कंटक हाणें हो हुकूम मोडलो, देखून सरकारान ताचेर खटलो भरून ताका दंड आनी बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. पूण ताका पोलिसांनी धरचे पयलींच तो मुंबय गेलो. उपरांत ताणें थंय टाय्म्साचो प्रतिनिधी म्हूण भारतभर भोंवडी केली. १९५८ वर्सा तो ‘स्टेट ट्रेडिंग कॉपोरेशन’ हातूंत रावलो आनी फुडें १९६२ वर्सा निवृत्त जालो.
ताणें पिरायेच्या १८ व्या वर्सा बरोवंक सुरवात केल्ली. १९२४ वर्सा ‘भारत’ ह्या सातोळ्यांत ताचो ‘च्याचे वायट परिणाम’ हो लेख उजवाडाक आयिल्लो. १९३० ते १९४५ ह्या पंदरा वर्सांच्या काळांत ताणें सुमार ४०० कथा बरयल्यो. ताचेपयलीं ताणें लेख, कादंबरी, निबंद अशे साहित्यप्रकार बरयल्ले. ताचें पयलें पुस्तक ‘आर्यश्री’ (१९२८-कादंबरी). ताचो ‘सुमनगुच्छ’ हो कथांझेलो १९३० त उजवाडाक आयलो. ते भायर ‘स्वयंसेविका’ (लघुकादंबरी), ‘कणसाचे दाणे’, ‘शहाळीं’, ‘जाईची फुलें’ (कथांझेलो) तशेंच ‘मीलन’, ‘डोळस आंधळा’ ह्यो ताच्यो कादंब-यो उजवाडाक आयल्यात. १९३० वर्सा ताणें ‘सुबोध’ नांवाचें एक म्हयन्याळें सुरू केल्लें.
गोंयांतले मराठी साहित्यिक चळवळीक उत्तेजन दिवपांत ताचो वांटो आसा. १९५६ वर्सा मालाड हांगा भरिल्ल्या गोमंतक मराठी साहित्य संमेलनाचो तो स्वागताध्यक्ष आशिल्लो.
१९३५ वर्सा मडगांव जाल्ल्या गोमंतक साहित्य संमेलनाच्या वेळार ‘कोण काय करतील?’ असो संमेलना पयलीं आनी संमेलना उपरांत ‘संमेलन पुराण’ अशे टीकात्मक लेख ताणें ‘भविष्यवादी’ ह्या टोपण नांवान बरयल्ले. गोंयचो सैम आनी प्रादेशिकता हांचे दर्शन ताच्या साहित्यावरवीं घडटा.- दिलीप बोरकार कंबन
महाकवी कंबन हाचो निश्र्चित काळ खंयचो ही माहिती मेळना. ताचो काळ णव्या शेंकड्यांतलो आसूंक जाय अशें एक मत आसा. कांय तमिळ विव्दान ताचो काळ बाराव्या शेंकड्यांत मानतात. ताचे जिणेविशींय माहिती मेळना. ताचेविशीं कांय आख्यायिका मात रूढ आसात.
ऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋऋ कंबनचो जल्म चोल राज्यांतल्या तिरूवळुंदूर ह्या गांवांत जालो. आपल्या रामायणांत ताणें तिरूवण्णैनल्लूर गांवांतल्या ‘शडैयप्पवळ्ळल’ ह्या दानशूर मनशाचो खूब कडेन उल्लेख केला. हाचेवयल्यान, कंबन ताचेकडेन आलाशि-याक आशिल्लो अशें अनुमान काडटात. कंबनचो बापूय हो तिरूवळुंदूर गांवांतल्या कालिमंदिरांत पुरोयत आशिल्लो. चोल आनी पांड्या राजांच्या दरबारांतूय कंबन गेल्लो, अशें म्हण्टात.
कंबनान आपल्या काव्यांत, णवव्या शेंकड्यांतलो तमिळनाडूंतलो एक म्हान वैष्णव संत आनी कवी नम्माळवार हाची भोव तुस्त केल्या. कंबन सुर्वेक शैव आशिल्लो पूण मागीर नम्माळवार हाच्या उपदेशान वैष्णव जालो आनी ताचेकडल्यान प्रेरणा घेवन ताणें तमिळ भाशेंत रामायणाची रचना करपाक सुरवात केली. पांच वर्सांभितर ताणें आपली रामायणरचना पुराय केली. ह्या कामांत ताणें वाल्मीकी रामायणाचो आदार घेतलो. इ.स. ८८५ तल्या फाल्गुन पुनवे दिसा कंबनान श्रीरंगम् हांगा साहित्यसभेमुखार आपलें रामायण वाचलें. साहित्यसभेन ताका मान्यताय दिली आनी ‘कविचक्रवर्ती’ ही पदवी दिवन ताचो भोवमान केलो. कंबनान आपल्या काव्यांत संप्रदायांक खाशेली सुवात दिवंक ना, देखून वैष्णव आनी शैव ह्या दोनूय संप्रदायांनी कंब रामायणाक कूब आदार आसा. एक दिस संत तुलसीदासान कंब रामायण आयकलें आनी तें आयकून ताणें अवधी भाशेंत रामचरित्र रचपाची स्फूर्त घेतली, अशें म्हण्टात.
तमिळ भाशेचेर कंबनाचें असामान्य प्रभुत्व आसून ताच्या काव्यांत आशय आनी अभिव्यक्ती हांचें एकजिनसीपण सादून आयलां. त्या काळामत नव्यानूच प्रचारांत आशिल्ल्या ‘विरूत्तम’ ह्या छंदोबध्द काव्याची रचना ताणें केली. वैदिक छंदांप्रमाण पूर्विल्ल्या संघम्साहित्यांत ‘आशिरियप्पा’ , ‘कलिप्पा’ , ‘वंजिप्पा’ आनी ‘वॅप्पा’ हे चार छंद आशिल्ले. कंबनान ह्या छंदांक ललित आनी श्रवणधुर रूप दिलें.
तमिळ साहित्यांत कंबनाक मानाची सुवात फाव जाल्या. कंब रामायणाउपरांतचो ५०० वर्सांचो काळ (सुमार १४ व्या शेंकड्यामेरेन) ह्या युगप्रवर्तक कवीच्या नांवावयल्यान ‘कंबन काळ’ म्हूण तमिळ साहित्यांत वळखतात. रामायणाभायर कंबनान बरयल्ले काव्यग्रंथ अशे: ‘शठकोपर अंदादि’, ‘सरस्वती अंदादि’, ‘एर्-ऍळुपदु’, ‘शिलै-ऍळुपदु’ आनी ‘तिरूक्कै-विळक्कम्’. –कों. वि. सं. मं. पूरक नोंद-कंब रामायण कंब रामायण
महाकवी कंबन (बारावें शतमान) हाणें रचिल्लें तमिळ साहित्यांतलें नामनेचें महाकाव्य. हातूंत १०,००० वळींची पध्यमय रचना आसा. कंबरामायण (इरामावतारम्) बरोवपाखातीर आपणे वाल्मीकीकडल्यान प्रेरणा घेतली अशें कंबन सांगता:
वांगरूम् पादनन्तुगम्।वकृत्तु वाल्मीकीयेन्बान्। तीड्. कविसेविकळार। त्तेवरूम् परूगच्चेय्दान्। आंगवन् पुकषन्द।नाट्टैयन्बेनुम् नरवमान्दि। मूंगैयान् पेसलुर् रनेन्न। यान् मोषियलुररेन्।
अर्थ: वाल्मीकीन छंदोबध्द रामकथा अशे पध्दतीन सांगली, जिचेर देव लेगीत आसक्त जाले. ताणें जें कोसलभुंयेचें वर्णन केलां, तेंच वर्णन परत करचें म्हूण म्हज्यासारको एक मोनो तयार जाला.
वाल्मीकीची मूळकथा मतींत घेवन कंबनान रचना केली तरी आपले रचनेंत देशकाळाक फावशे फरक ताणें केले. ‘कंबरामायण’ हें वाल्मीकीच्या रामायणाचो फक्त अणकार वा रूपांतर न्हय. प्रतिभाशाली कंबनच्या कलात्मक आनी कलपक संस्कारांक लागून ताका स्वतंत्र रचनेचो पांवडो प्राप्त जाला. ताचेर पूर्विल्ल्या तमिळ साहित्यांतल्या ह्या तीन प्रवाहांचो प्रभाव दिसून येता: १. संघम्-साहित्याचे परंपरेचो प्रवाह २. तिरूवळ्ळुवर परंपरेंतले नीतिविचार आनी तत्त्वगिन्यान ३. आळवारांच्या भक्तिकाव्याचो प्रवाह. ‘शिलप्पधिकारम्’ आनी ‘जीवक-चिंतामणी’ ह्या पूर्विल्ल्या जैन महाकाव्यांचोय ताचेर प्रभाव पडला.
कंबनान मूळ कथानकाची कांड-अध्यायांच्या रूपांत आशिल्ली मांडावळ आसा तशीच दवरल्या. बामकांड ते युध्दकांड मेरेनचो ६ कांडांचो विस्तार हातूंत आयला. हातूंत ताणें आदर्श राज्याचें (रामराज्याचें) चित्र रंगोवन ज्ञानोपासनेक खूब म्हत्व दिलां. ताचें नाट्यमय प्रसंग रचपाचें कसब अप्रतिम आसा. व्यक्तिचित्रण, विंगड वोंगड आदर्शांचे कंबन0च्या स्वतंत्र प्रतिभेचें दर्शन घडटा. राम-सीता लग्न सुवाळो, शूर्पणखा प्रसंग, वालिवध, इंद्रजीतवध, राम-रावण झूज हे प्रसंग कंबनचे काव्यात्मक सोबितकायेक लागून ओडलायणे जाल्यात.
कंबरामायणांतल्यो सगळ्योच व्यक्तिरेखा इंचेल्या पांवड्याचेर
