सरकारी नोकरेंत अधिकारार आसलीं. गोंय आनी महाराष्ट्रांतच न्हय तर हेर भारताच्या भागांतूय क-हाडे ब्राह्मण पातळिल्ल्यान जावंये, हे जातीचीं दोन खाशेलपणां नदरेंत भरतात. एक म्हळ्यार सारस्वत आपलो वाड-वडलांचो गांव वा आपल्या कुलदैवताचो गांव म्हूण जशे गोंयांकडेन पळेतात वा चित्पावन गुहागर-चिपळूणाकडेन पळेतात तशे क-हाडे ब्राह्मण क-हाड वा गोंयाकडेन पळेनात. भारतांत आनी मूळ वाड-वडलांचे भुंयेकडेन आनी आपले मूळ दैवताचे भुंयेविशीं श्रध्दात्मक कल्पनेचें उणेपण आशिल्ल्यान सारस्वत वा चित्पावनांत जी एकचाराची भावना दिसता, ती क-हाड्यांभितर दिश्टी पडना. दुसरी गजाल म्हळ्यार सारस्वत, चित्पावन, देशस्थ हांचेभितर जातींच्या स्वभावाचीं खाशेलेपणा जशीं उक्तेपणान दिसतात, तशीं क-हाड्यांत दिसनात.- कों. वि. सं. मं कलकत्ता: अस्तंत बंगाल राज्याची राजधानी आनी भारताचें एक व्हड बंदर बंगाल उपसागराचे उत्तरेक गंगा न्हंयच्या हुगळी मुखप्रवाहाचे दावे वटेन दर्यासावन सुमार १३८ किमी. भितर आशिल्ले हें शार. ब्रिटिशांचे सत्तेखाला १७७३ ते १९११ मेरेन हिंदुस्थानाची आनी मागीर १९४७ मेरेन बंगाल इलाख्याची ही राजधानी आशिल्ली. पोरन्या कालीमातेच्या देवळावेल्यान ह्या शाराक ‘कलकत्ता’ हें नांव पडलां आसूंये. १४९५ तल्या एका काव्यांत हुगळीचे देगेवेलें एक खेडें, असो कालिकाटाचो उल्लेख केला. हांगाचें हवामान कमीत कमी २२.२˚से. आसून चडांत चड २९.४˚ से. आसता. पावसाळ्याचे सुर्वेक आनी अखेरेक हांगा खर चक्रीवादळां जातात. १८९७ च्या भुंयकांपान १३०० इमारती कोसळ्ळ्यात. ह्या शाराची खरी सुरवात, जेन्ना पोर्तुगेजांनी सरस्वती न्हंयचे देगेर सातगांव ह्या गांवांत गुदांव बांदलो, तेन्नासावन जाली. सोळाव्या शेंकड्यांत हुगळी ह्या वाठारांत वेपारी रावंक लागले. ह्या खेड्याखेरीज गोविंदपूर,कालिकाटा हीं गांवां औरंगजेबाचो पूत अझिम हाचेकडल्यान ब्रिटिश वेपा-यांनी विकतीं घेवन १७०२ वर्सा थंय किल्लो बांदलो. १७०७ त हो भाग ईस्ट इंडिया कंपनीकडेन आयलो. १७५३ त कलकत्ता शार सिराजउद्दौला हाणें हातासलें. पूण दुस-याच वर्सा क्लाइव्ह हाणें तें परते जिखलें. प्लासीचे लडाये उपरांत मीर जाफ्फर हाणें चोवीस परगण्यांची जमीनदारी आनी भरपूर लुकसाण भरपायेवांगडाच भोंवतणच्या गांवांच्या मोबदल्यांत कलकत्ता हें शार ईस्ट इंडिया कंपनीक दिलें. १७२७ सावन हांगा नगरपालिका आसा. पूण शाराची उदरगत जाय तितली जालीना, हें शारांतल्या ब-याच गैरसोयींवेल्यान दिसता.थंयच्या राजकर्त्यांनी दर खेपेक शार निवळ दवरपाचो यत्न केला; पूण शाराचो व्हड आवांठ, लोकांची दाटी, सगळेवटेन येवपी उदक, वाहनांची गर्दी आनी उध्येगिकरणाचो वेग ह्या कारणांक लागून हें काम कठीण जावन बसला. देशाचो वेपार चडसो ह्या बंदरावेल्यान घडटा;देखून ताका खाशेलें म्हत्व आयलां. व्हड-व्हड रस्ते, विमानतळ, न्हंयो ह्या सगळ्या कारणांक लागून कलकत्याक दक्षिण, उत्तर आनी अस्तंत भारताक जाल्यार सीआलदा वाठारांतल्यान उत्तर बंगालाक आनी उदेंत भारताक कलकत्ता शार रेल्वेरूळांनी जोडिल्लें आसा. हांगाच्या ‘डमडम’ विमानतळान आंतरराश्ट्रीय म्हत्व जोडलां. कपडे,सूत,कागद,लोखण,फस्कां, माकनां, मोटारी,रबर अशा तरेकवार वस्तूंचे कारखाने कलकत्यांत आसात. हें शार म्हळ्यार आयात-निर्यातीचो एक व्हड बाजार. हांगाच्यान पांयपुसणीं, लुगटां, कोळसो, लोखण ह्या सारक्या हेर जायत्या वस्तुंची निर्यात जाता. तर मीठ, अन्नधान्य, पेट्रोल, शिमीट ह्या सारक्या वस्तुंची आयात जाता. खुबशा देशी परदेशी वेपारी कंपनींचीं कार्यालयां हांगा आसात. ‘बॅंगाल चेंबर ऑफ कॉमर्स’ ह्या सारक्यो संस्थाय हांगा आसात. आंतरराश्ट्रीय वेव्हार घडिल्ल्यान ह्या शारांत साक्षरतेचें प्रमाण वाडत आसा. हांगाची वट्ट लोकसंख्या: ९१,६६,००० (१९८१) आसून साक्षरतेचें प्रमाण सुमार ६०% वयर आसा. हांगाचे लोक चडकरून बंगाली, हिंदी, ओडिया आनी इंग्लीश उलयतात. ह्या शारांत दोन विध्यापीठां, खूबशीं महाविध्यालयां, विज्ञान, अभियांत्रिकी,संशोधन संस्था,कलाकेंद्रां, वॉरन हेस्टिंग्ज हाणें स्थापन केल्लें संस्कृत कॉलेज आनी अरबी-फारसी मदरसा, शेतकी संस्था, दोनशीं वर्सांपयलीं स्थापन जाल्लें सिबपूरचें वनस्पतीशास्त्रीय उध्यान, अलीपूरचें प्राणीसंग्रहालय, वेधशाळा, सर विल्यम जोन्स हाणें स्थापन केल्ली ‘एशियाटिक सोसायटी’, भारताचें भूशास्त्रीय सर्वेक्षण केंद्र, राश्ट्रीय ग्रंथालय, महेंद्रलाल सरकार हाणें स्थापन केल्लें, ‘इंडियन असोसिएशन फॉर द कल्टिव्हेशन ऑफ सायन्स’, जगदीशचंद्र बोस हाचें ‘बोस इन्स्टिटयूट’, जादूघर (इंडियन म्यूझीयम), आशुतोष म्युझीयम, ‘मार्बल पॅलेस’ अश्यो जायत्यो संस्था आसात. हुगळी न्हंयेचेर आशिल्लो व्हड लेखणी पूल ‘हावड ब्रीज’, फोर्ट विल्यम किल्लो, ताचे भोंवतणचें मळ, मळाचे कडेक आशिल्लें ईडन बागेतलें क्रिकेट-फुटबॉल खेळामळ, भोंवतणचें अफाट राजमार्गावेलें राजभवन,उच्च न्यायघर, नगरभवन, रायटर्स बिल्डिंग, टेलिफोन एक्स्चेंज हांच्यो व्हडल्यो व्हडल्यो इमारती, व्हडलीं हॉटेलां, डलहौसी चौक, चौरंगी मार्केट, कालीघाट विभागांत ३४० वर्सां पयलींचें काली मंदीर, बद्रिरास बागेंतलें नक्षीदार अशें जैन मंदीर, आदी थळां पळोवपासारकीं आसात. हावडा, कासीपूर,चित्तपूर,माणिकताला, गार्डनरीच, दक्षिणेश्वर ह्या उपनगरांनी वचपाक रेल्वे, बस, ट्रॅम आदी वाहनांची तजवीज आसा. हुगळीच्या अस्तंत कांठार बेलूर मठ आनी तारकेश्वर रूपनारायण न्हंयेचेर बौध्द इतिहासांतले नामनेचे तामलूक नगराचे अवशेश पळोवंक मेळटात. हुगळी जंय दर्याक मेळटा, थंयचें डायमंड बंदर, न्हंयेमुखाफुडलो सागर जुंवो हीं थळांय पळोवपासारकीं आसात. भारताच्या स्वातंत्र्य झुजांत ह्या शारान म्हत्वाचें काम केलां- कों. वि. सं. मं कलचुरी वंश: पूर्विल्ल्या भारतांतलो एक नामनेचो वंश. उत्तर वा दक्षिण भारताच्या खंयच्या ना खंयच्यातरी वाठाराचेर ५५० सावन १७४० मेरेन, सुमार बाराशीं वर्सां हो वंश राज्य चलयतालो. तांच्या कोरांतिल्ल्या लेखांवयल्यान ह्या वंशाची बरीच म्हायती मेळटा. तातूंत ह्या वंशाचें नांव कटच्चुरी, कटचुरि, कलचुरी, कालच्चुरि, कलतुर्य, कळचुर्य अशा विंगड विंगड तरेन बरयलां. उपरांतच्या लेखांनी हे राजा स्वताक हैहय कार्तवीर्य सहस्त्रार्जुनाचे वंशज समजूंक लागले. तांणी २४९-५० ह्या वर्सा चालू जावपी संवताचो सगळेकडेन उपेग केल्ल्यान ह्या संवताक फुडें ‘कलचुरि-संवत’ वा (तांच्या वाठारावेल्यान)’चेदि-संवत’ अशें नांव मेळ्ळें. पूण तो संवत मूळ तांचो न्हय. तो अभीरांचो संवत. कलचुरी तिस-या शेंकड्यांत उदेवंक नाशिल्ले. पयलीच्या काळांत सुमार इ.स. ५५० त वाकाटकांउपरांत कलचुरी राजवंश उजवाडांत आयलो. तांचो मूळपुरूस कृष्णराज (सुमार ६००-६२०) हांचे लेख गुजरात आनी महाराष्ट्रांत सांपडल्यात. बादामीच्या मंगलेश ह्या चालुक्य राजान बुध्द राजाचो पराभव केल्लो; पूण ताचें राज्य काबार केलेंना. फुडें दुस-या पुलकेशीन इ.स. ६२० काळांत बुध्दराजाचें राज्य काबार करून राज्य स्वताक घेतलें. उपरांत कलचुरींनी चालुक्यांचे मांडलिक म्हूण राज्य चलयलें. ह्या दोन घराण्यांमदी संबंद वाडले बादामीच्या दुस-या विक्रमादित्यान दोन हैहय.
