मशीद पळोवपा सारकी आसा. -प्रा. कमलाकर द. म्हाळशी
काणकोणकार, तुकाराम राघोबाः (जल्मः 31 जुलाय 1931, पाळें-शिरदोन-तिसवाडी, मरणः 9 सप्टेंबर 1988). गोंयचो सुटके झुजारी. ताणें लिसेवाचें तिसरें वर्स आनी मॅट्रीक मेरेन शिक्षण घेतलें. तो नागरी कंत्राटदार (Civil Contractor) आशिल्लो. नॅशनल काँग्रेस गोंय संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. फुडें हे संघटनेचे प्रसार समितीचो तो वांगडी जालो. एप्रिल 1947 वर्सा थापणूक जाल्ले आझाद गोमेतक दल संघटनाच्या सतरा संस्थापक आगड्यांतला तो एक आसलो. ताणें म्हापशां वाठारातल्या सरकारी खजिन्याचेर हल्लो करपाचो बेत आंखलो आनी तो 21 जुलाय 1947 दिसा विश्र्वनाथ लवंदे आनी हेर व्हेलो. ताणें आनी ताच्या हेर वांगड्यांनी दल संघटनेचें कार्यालय थंय व्हेलें. 12 जून 1950 दिसा ताका 28 वर्सा खर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. तेभायर ताची सगळी आस्पत जप्त केली. 1972 वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. स. मं.
काणेकार, कमलाकांत गंगाराम (शिराडकार कमलाकांत) (जल्मः 2 ऑक्टोबर 1936, बेळगांव, मरणः 23 मे 1957) गोंयचो सुटके झुजारी. मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. आझाद गोमंतक दल संघटनेचो तो वांगडी आसलो. गोंय सुटके चळवळीच्या काळांत खबरो पावोवप, गांवांगांवांनी पत्रकां आनी वण्टीपत्रीकां पावोवप आसलीं कांमां तो करतालो. 23 मे 1957 दिसा शिमेवेल्या वाठारांत पोर्तुगेज पोलिसांच्या फारपेटांत गुळी लागून ताका मरण आयलें. 18 जून 1983 दिसा गोंय सरकारान ताच्या सुटके झुजांतल्या वावराचो मरणोत्तर भोवमान केलो. - कों. वि. सं. मं.
काणेकार, रमाकांत केशवः (जल्मः 10 एप्रिल 1936, संखळी- दिवचल). गोंयचो सुटके झुजारी. नॅशनल काँग्रेस गोंय संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. सुटके चळवळीच्या काळांत तो भूंयराश्ट्रवादी वावरांत वांटो घेतलो. सप्टेंबर 1954 वर्सा ताका पोर्तुंगेज पोलिसोंनी धरलो आनी बंदखणीत दवरलो. उपरांत ऑगस्ट 1955 वर्सा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जाली. 1973 वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
काणेकार, राधाकृष्ण सीतारामः (जल्मः 18 एप्रिल 1828, म्हपशें- बारदेस). गोंयचो सुटके झुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. गोंय सुटके चळवळीच्या काऴांत तो प्रभात फेरयांनी तशेंच राशट्रनाध्याच्या बसकांनी वांटो घेतलो. पोर्तुगेज पोलिसांनी ताका धरलो, खूब त्रास दिले आनी बंदखणींत दवरलो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. -कों. वि. सं. मं.
काण्णः (मराठी- करवंद, हिंदी- करोंदा, गुजराती- करमरडा, कन्नड- कारेकाई, संस्कृत- कंचुका, इंग्लीश-बेगॉल करांट, लॅटीन-कॅरिसा करंडास, कूळः अँपोसायनेसी) रानवट फळ. काण्णाचें झाड म्हळ्यार काण्णीन भारतांत सगळ्या वाठारांनी दिश्टी पडटा. चडकरून सुक्या आनी दोंगराळ वाठारांनी हें झाड जाता. काण्ण चडकरून आकारान वाटकुळेंच आसता, पूण केन्नाकेन्नाय रानांत लांबश्या आकाराची काण्णातूय दीख आसता. हो दीख धवो आनी पांखट आसता. काण्णाचो दीख हाताक लागल्यार हात काळे जातात. काण्णीनीचें झिल चड व्हड जायना. तिचें कांड तीन ते चार मी. ऊंच वाडटा. कांडाक जोडयेन कांटे आसतात आनी ह्या कांट्याक पानां येतात. फुलां रंगान धवीं आनी पांच पाकळ्यांचीं आसतात. पिकतकच तें रूचीक आबट-गोच लागता. फळांत एकामेकांक दशिल्ल्यो चार चेपट्यो बियो आसतात. हरवें आसतना काण्ण खऴांत घालतात, काण्णांचें लोणचेंय करतात. गोंयांत मात काण्ण लोणच्यांत घालपाची पध्दत ना. काण्ण चडकरून पिकतकच खातात. काण्णीन कांटयाळी आशिल्ल्यान वंय करपाखातीर तिचो उपेग करतात. काण्णीनीचें मूळ वखदी आशिल्ल्यान पांयांक सूज आयल्यार ती काडपाखातीर मुळाचो उपेग करतात. जोर निवळावपाखातीर पानांचो काडो दितात. तशेंच ताच्या लांकडापसून कोरीव वस्तू तयार करतात. कों. वि. सं. मं.
कात- 1 : खैर झाडाच्या (अकेशिया कॅटेच्यू) लांकडापसून काडिल्लो अर्क, गाळून सुकयतकच जो दाट पदार्थ मेळटा, ताका कात अशें म्हण्टात. खैरा खेरीज हरव्यो सुपार्यो, आंवाळे आनी गॅबिअर झाडाचीं पानां वापरून कात तयार करतात. खैराच्या रुखापसून कात आनी कच्छ अशे दोन पदार्थ मेळटात. ज्या पदार्थांत कॅटेचीन चड प्रमाणांत आसता, ताका कात अशें म्हण्टात, आनी ज्या पदार्थांत कॅटेच्यू टॅनिक अम्ल चड आसता ताका कच्छ अशें म्हण्टात. उत्पादनः भारत आनी ब्रह्मदेशांतल्या रानांनी खैराचीं झाडां दिश्टी पडटात. खैराचें झाड चड ऊंच वाडना. ताका लागीं लागीं फागूर येतात. पानां बारीक आसतात, तशें ताच्या काडांक कांटे आसतात. झाड मारलें जाल्यार मुळाक आडफागूर येतात. खैराचें झाड चार-पांच वर्सांभितर कात काडपाखातीर तयार जाता. झाडाच्या कांडाक उब्यो धाली फुटून भितल्लो धवसार भाग दिसूंक लागलो म्हण्टकच काताखातीर झाड तयार जालां, अशें समजुपाचें. घरगुती उत्पादन करपी, फकत कातूच तयार करतना दिसतात. सादारणपणान नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी म्हयन्यांत कात तयार करतात. सुर्वेक खैराचें झाड कापून ताचे बारीक कुडके करून, (भायली साल काडून उडयतात) तें एका मातयेच्या आयदनांत, उदकांत घालून शिजयतात. जशें जशें लांकूड शिजता, तसो तसो रोस भायर सरता. लांकडाचो पयलो अर्क काडपाक सुमार तीन वरां लागतात. उपरांत आयदनांतलो
