पयली अर्क काडून घेतात आनी दुसरें उदक घालून परतें शिजयतात. अशें 4 ते 5 वेळा करतकच, मेळिल्लो अर्क एका पातळ कपड्यांतल्यान गाळटात. उपरांत रेंव आनी मातयेचो थर आशिल्ल्या एका आयदनांत हो अर्क घालून पंदरा दीस मेरेन आयदनबंद करून दवरतात. ह्या पंदरा दिसांत, अर्काच्या आंगांत आशिल्लें विद्राव्य टॅनीन भयार सरता आनी भितर चिकट-मोव पदार्थ उरता. ह्या पदार्थाचो गुळो तयार करून ताची आपल्याक जाय त्या आकाराचीं कापां करतात आनी सांवळेक सुकयतात. कात करपाचे हे पध्दतीक खूब कळाव लागता. डेहराडूनच्या फॉरेस्ट रिसर्च इन्स्टिट्यूटान संशोधन करून कात करपाचे पध्दतींत सुदारणा केल्ली आसा. हे पध्दतीन कच्छ हो उपपदार्थ काडूंक मेळटा. सुर्वेक लांकडाचे कुडके ताब्याचे जाळयेर दवरतात आनी ही जाळी तांब्याच्या आयदनांत दवरून उदकाच्या आदारान अर्क काडटात. पयलो अर्क काडूंक देड तीं दोन वरां लागतात. उपरांत दोन फावट अर्क काडटात. ताका तीस मिनटां लागतात. सगळो अर्क एकठांय करून उक्ते कायलींत दवरतात. दोन-तीन दिसांनी कातीचे खडे जातात. ह्या खडयांच्यो वडयो करून सुर्वेक सावळेंत आनी उपरांत वार्यार सुकयतात. हें सगळें करपाक एक सप्तक लागता. एका झाडापसून एक खेपेक तीन ते साडेतीन टक्के कात आनी आठ ते धा टक्के कच्छ मेळूंक शकता. व्हड प्रमाणांत काताचें उत्पदन करतले जाल्यार तें यंत्रांच्या आदारान करतात हे पध्दतींत ऑटोक्लेव्ह (दाबापोंदा शिजोवपाचें आयदन) वापरतात. कात काडपाचे हे पध्दतीन अर्क काडूंक बारा वरां लागतात. उपरांतचें हेर सगळें काम वयर वर्णन केल्ल्या प्रमाणूच आसता. सुपारेचो कातः हातूंत हरव्यो सुपार्यो सोलान त्यो उदकांत शिजयतात. उपरांत जो तांबडो आनी दाट पदार्थ मेळटा, तो आटोवन कात तयार करतात. कापी आनी चिकणी सुपारी तयार करपी कारखान्यांत हो उपपदार्थ म्हूण मेळटा. आंवाळ्याचो कातः आंवाळ्याच्या फळांपसून तेचपरी झाडांपसून हो कात तयार करतात. तो काळसर धवश्या रंगाचो आसता. गॅबिअर वा मलायी कातः हो कात पाचव्या कोराचो आसता. सिंगापूर आनी मलाया ह्या वाठारांनी गॅबिअर ह्या झाडांपसून खैराच्या काताभशेनूच कात तयार करतात. काताचे प्रकारः फूलकात, जनकपुरीकात, गल्लाकात, मधईकात, पापडीकात, गोराकात आदी काताचे मुखेल प्रकार बाजारांत मेळटात. उपेगः भारतांत खूब पूर्विल्ल्या काळासावन विड्यांतल्यान खावपाखातीर काताचो उपेग करतात. आयुर्वेदिक वखद म्हणूनय काताचो उपेग करतात. कातांत शितळ, पाचक आनी जंतूंचो नाश करपी गुणधर्म आसतात. घाय, रगत वचप, कातीचे रोग, उपदंश, मूळव्याध आनी चामडेर पडपी कात्र ह्या वायटांचेर कात खावपाक, तेचपरी दुखण्याचेर भायल्यान लावपाक उपेगी आसता. हेर वखदांभशेन पिठो, गुळयो, पातळ द्रव्य आनी मलम ह्या स्वरूपांतूय ताचो उपेग करतात. कपडे रंगोवपाक आनी कपड्यांचेर छापकाम करपाक कच्छाचो वापर करतात. भारतीय कात उध्येगः भारतांत अकेशिया कॅटेच्यू प्रकार, कॅटेच्यू प्रॉपर (महाराष्ट्र, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश), कॅटेच्यू ऑइडस (अस्तंत बंगाल), सुंद्रा (आंध्र प्रदेश) ह्या झाडंपसून कात तयार करतात. उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, अस्तंत बंगाल, ओरिसा, पंजाब, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश आनी बिहार ह्या राज्यांत कात तयार करतात. ह्या उध्येगांक जरी लघुध्येग म्हूण वळखतात तरी, इज्जतनगर, हळदावनी (उत्तर प्रदेश), शिवपुरी (मध्य प्रदेश), राजपिपला, देरोळ, डहाणू, मंबय आनी कारवार ह्या वाठारांतल्या कारखान्यांनी व्हड प्रमाणांत काताचें उत्पादन करतात. -कों. वि. सं. मं.
कात – 2 (चामडी) : शरीरावयलें भायलें आवरण. शरीर आनी भोंवतणचें जग हांचेमदली ती एक शीम. वनस्पत आनी प्राणी हांचेमदलें कातीचें स्वरूप, संरचणूक आनी कार्यां हीं वेगळीं आसतात. हें नोंदींत फकत प्राण्यांचे कातीचें वर्णन केलां आनी मनीस आनी कांय जनावरांच्या कातीच्या रोगाविशीं म्हायती दिल्या. कात म्हळ्यार फकत एक राखण करपी आवरण न्हय, तिचीं हेर बरीच कार्यां आसतात. कांय प्राण्यांची कात जंतूंक प्रतिकार करता, कुडीचे उश्णतायेकडेन तिचो संबंद आसता आनी कांय प्रकारांत स्वास घेवपाचेंय कार्य करता. फाटीचो कणो नाशिल्ल्या प्राण्यांची (Invertebrates) कातः बर्याच आदिजीवांमदीं (protozoa) शरीराचेर फकत नाजूक कोशिका कलेचें (कोशिकेच्या भायल्या थराचें) वा जीवद्रव्य कलेचें (plasma membrane) भायलें आवरण आसता. चडशा भोवकोशिक (multicellular) फाटीचो कणो नाशिल्ल्या प्राण्यांच्या शरीराचेर ऊतकांचें (tissues) एक प्रकारचें आवरण आसता, ताका भायली कात म्हण्टात. बर्याच जंतूंच्या शरीरावयले आवरण तयार जाता. संधिपाद (Arthropoda) प्राण्यांमदी भायली कात कोशिकांच्या एकाच थराची आसता आनी तिच्या स्त्रावापसून भायलो सांगाडो तयार जाता. जमनीवयल्या संधिपाद प्राण्यांच्या शरीरावयली कात शरीरांतल्या द्रव्याचो उणाव जावंक दिना. तिचेर एक खासा खर आसता. हाका लागून बरेचशे कीड-जीव सामक्या सुक्या वाठारांत लेगीत रावंक शकतात. फाटीचो कणो आशिल्ल्या प्राण्यांची कातः हांची कात दोन थरांची आसताः भायली कात आनी भितरली कात. हातूंतल्या घटकांमदी फरक आसता. कांय जनावरांचे कातींतल्यान तयार जाल्ल्या स्त्रावांक लागून लैंगिक आकर्शण घडटा. मनशाची कातः मनशाचे कातीचे तीन वेगवेगळे भाग करूं येतात. ते म्हळ्यार (अ) भायली कात (ब) भितरली कात आनी (क) कातीपोंदची ऊति. केंस, मांसपिंडां आनी नाखटां, भायले कातींत जरी दिसली तरी तांचो आरंभ भितरले कातींत जाता. म्हत्वाच्या मांसपिंडांनी चरबीग्रंथी आनी घामग्रंथी हांचो आस्पाव जाता. हे भायर कातीभितर रगताच्यो शिरो आनी मज्जातंतू बर्याच प्रमाणांत आशिल्ल्या चामडेर जाल्ले भायले परिणाम रोखडेच दाखोवंक शकतात. कातीचे संवेदनशीलतेवयल्यान हून-थंड, मोव-घट ह्या गजाली समजूं येतात. तेचप्रमाण कसलोय भायलो आघात (देखीक-चिमटो, थापट) भायले कातीचेर जाता, तेन्ना तो पुराय शरीराक जाणवता. भायले कातींत मेलोनोसाइट्स नांवाच्यो पेशी आसतात, ज्यो मेलानीन नांवाचें द्रव तयार करतात आनी ह्या द्रवावयल्यान कातीचो रंग थारता. मेलानीन चड आसल्यार कात काळी जाता. शरीराच्या कांय भागांवयली कात च़ड संवेदनशील आसता. देखीक- ओंठ, हातांचे तळवे, कानांच्यो पाळयो, जननेंद्रियां. पांयांच्या तळव्यांवयली कात उणी संवेदनशील आसता. घामाच्यो ग्रंथी कातींत सांपडटात. कांय जाग्यांचेर, देखीक-कपल, हातांचे आनी पायांचे तळवे हांगा तांचे प्रमाण चड आसता. चरबी ग्रंथी हातापांयांच्या तळव्यांचेर मेळनात. तांचे प्रमाण माथें आनी मुखामळ हांगा चड आसता. कातीचेर आयिल्ले केंस कुडीची रोखण करपांत म्हत्वाचो वावर करतात. हे केंस सबंद आंगार पातळ प्रमाणांत आसतात. पूण कांयकडेन दाट आसतात. देखीक-खांके, माथें, जननेंद्रियांलागीं आनी दादल्यांक खाडमिश्यांच्या रूपान मुखामळार. भितरले कातीची दाटाय तीन मिमी. इतली आसता. सगळ्या ग्रंथींचो आनी शिरांचो तशेंच केंसांच्या मुळांचो भार भितरले कातीचेर आसता. घामाच्या ग्रंथींवरवी कुडींतले नाका आशिल्ले पदार्थ घामांतल्यान भायर पडटात. कुडीचीं कांय दुयेंसां आनी रगतांतले बदल कातीवयल्यान समजूं येतात. कातीनयल्या बदलांच्या अभ्यासावयल्यान एखाद्र्याचे पिरायेचो अदमास काडूं येता. कांय वखदां, देखीक- नायट्रोग्लिसरीन,
