संशोधन केलां. ’घनश्याम सुंदरा’ ही भुपाळी होनाजी बाळाची न्हय, तर विठ्ठल केरकाराची आसा, हाचेर खोल अभ्यास करून, जायते पुरावे दिवन ताणें तें शिध्द केलां.
गोंय मुक्ती उपरांत पयलेक फावट गोंयांत भरिल्ल्या इकराव्या मराठी साहित्य संमेलनाचो ताका स्वागताध्यक्ष म्हूण वेंचून काडिल्ल्यान ताच्या वावराचो भोवमान जालो.
- - दिलीप बोरकार
कारेकार, प्रभाकर जनार्दन:
(जल्म; ४ जुलय १९४४, जुवें- सांत इस्तेव).
नामनेचो गोंयकार गायक. ताचें मुळावें आनी हायस्कूलमेरेनचें शिकप मडगांवांत न्यू इरा हायस्कुलांत जालें. ताचो बापूय आनी आजो गवय आशिल्ले आनी तांच्या गायनाचे संस्कार भुरगेपणांतूच प्रभाकराचेर जाल्ले.
१९५५ वर्सा सावन ताणें धा वर्सां सुरेश हळदणकार हाचेकडल्यान गायनाचें शिक्षण घेतलें. १९६७ वर्सा ताका केंद्र सरकाराकडल्यान गायनांतली संगीत नाटक अकादेमीची शिष्यवृत्ती मेळ्ळी. तेन्ना तो मुंबय गेलो आनी थंय ताणें संगीत मळावेलो नामनेचो गावपी पंडित जितेंद्र अभिषेकी हाचेकडेन गायनाचें शिक्षण घेतलें. उपरांत तो पंडित सी. आर. व्यास हाचेकडल्यान गायनाचें शिक्षण घेवंक लागलो.
१९६७ वर्सा ताणें पयलें खेप मुंबय हांगा आपली कला लोकांमुखार दवरली. १९७४ वर्सा पु. ल. देशपांडे हाणें घडोवन हाडिल्ले भीमसेन जोशी हाचे गायनाचे कार्यावळींत ताणें आपलें गायन सादर केंलें.
ख्याल गायकी वांगडाच, ठुमरी, भजन, मराठी भक्ति संगीत, नाट्य संगीत आनी कोंकणी गीतांय तो व्हड कुशळकायेन सादर करता. आतांमेरेन ताच्या नाट्यगीतांच्यो १६ आनी भजनांच्यो ४ ध्वनीमुद्रिका आयल्यात. ‘कैवारी’ ह्या मराठी चित्रपटांत ताणें पार्श्वगायक म्हूण आवाज दिला. रेडिओ आनी टी. व्ही. चो तो मानादीक कलाकार आसा.
भारतांत कलकत्ता, मद्रास, दिल्ली, मध्य प्रदेश, इंदूर आनी हेर कितल्याशाच शारांनी, तशेंच परदेशांत अमेरिका, लंडन, दुबय, बाहरीन, मस्कत हांगा ताणें गायनाचें कार्यक्रम केल्यात. गोंयांत सम्राट क्लबाचे वतीन शष्ट्रीय नामनेचें दर वर्सा मास्टर दीनानाथ मंगेशकर संगीत संमेलन जाता, ताचो सल्लागार म्हूण तो काम पळेता. सद्या तो मुंबय स्थायीक जाला. थंय तो गायनाचे वर्ग घेवन नवे गावपी तयार करपाचेंय काम करता.
- - रमेश सखाराम बरवे
कार्तिक:
हिंदू कालगणनेप्रमाण आठवो म्हयनो. ह्या म्हयन्याचे पुनवेक चंद्र कृतिका नक्षत्रालागीं आसता म्हूण ताका ’कार्तिक’ अशें नांव दिलां. ताका बाहुल, ऊर्ज आनी कार्तिकिक अशिंय नांवां आसात.
कार्तिकांतल्या व्रतांची म्हायती हेमाद्रीच्या व्रतखंडांत सविस्तर दिल्या. स्कंदपुराणाच्या वैष्णव खंडांत कार्तिकमाहात्य्म नांवाचो विशय आसून तातूंत कार्तिक म्हयनो हो सगळीं तीर्थां आनी सगळे यज्ञ हांच्यापरसूय चड पवित्र, अशें सांगलां.
ह्या म्हयन्यांत सूर्य वृश्र्विज राशींत येता. बलिप्रतिपदा (दिवाळेचो पाडवो), यमद्दितीया (भाऊबीज), पांडवपंचमम गोपाष्टम, कृष्मांड नम, प्रबोशिनी एकादस, द्वादशीक तुळशी लग्न, वैकुंठ चतुर्दस आनी त्रिपुरी पुनव हे सगळे ह्या म्ह्यन्याच्या शुध्द पक्षांतले धार्मीक म्हत्वाचे दीस जावन आसात. कार्तिकांत कार्तिकस्नान आनी दीपदान हीं म्हत्वाचीं कृत्यां जावन आसात.
गोंयांत श्री नवदुर्गा देवस्थान – मडकय हांगाची वर्सुकी जात्रा कार्तिक वद्य चतुर्थी सावन दशमी मेरेन सात दीस चलता. तेचप्रमाण वेलिंग हांगाच्या श्री लक्ष्मी नृसिंह देवस्थानचो वर्सुकी महापर्वणी महोत्सव जात्रा कार्तिक शुक्ल १८ शी वैकुंठचतुर्थीच्या दिसा पसून पांच दीस मनयतात.
- - कों. वि. सं. मं.
कार्दोज, फेलीस्यु शाव्हियेर इश्पेर्दियांव कायतान द रोझ:
(जल्म: ३० ऑगस्ट १९३२, सुरावली-सालसेत)
गोंयचो सुटकेझुजारी, साहित्यीक आनी पत्रकार. बापायचें नांव इनोसेंस्य सेबाश्तियांव कार्दोज आनी आवयचें नांव मारीया ईद द पियेदाद मेर्गुल्यांव. ताच्या घराब्याचो वेवसाय शेतकामत्याचो आसलो. तो आंकवार आसा.
ताणें आपलें मुळावें शिक्षण सुरावले पोर्तुगेज माध्यमांतल्यान घेतलें. उपरांत मडगांवच्या इन्श्तितूतु वेनेरावेल पाद्रि जुजे वाझ ह्या पोर्तुगेज लिसेंव विध्यालयांत शिकून फुडें इन्श्तितूतु आबादि फारीय, मडगांव ह्या विद्यालयांत लिसेवाचीं पांच वर्सांमेरेन शिक्षण पुराय केलें. उपरांत गोंयचे सुटके झुजांत बंदखण भोगून भायर येतकच १९७६ वर्सा तो एस्. एस्. सी. ची परीक्षा पास जालो. १९८० वर्सा ताणें मुंबय विद्यापीठाची बी. ए. पदवी मेळयली.
पोर्तुगेजांचे बंदखणींतल्यान सुटतकच ताणें एका दाबिराच्या (ताबेलियांवाच्या) कार्यालयांत अणकारपी म्हूण काम केलें, मागीर एके खाजगी मुळावे मराठी शाळेंत तशेंच श्री दामोदर विद्याभुवनांत १९६१ मेरेन पोर्तुगेज शिक्षकाचो वेवसाय केलो.
मुक्तीउपरांत स्वता चलयिल्ल्या सप्तकी नेमाळ्याचो आनी दिसाळ्याचो संपादक म्हूण ताणें वावर केला. फुडें कांय काळ ताणें स्वता छापखानो चलयलो. १९७५ वर्सा सावन तो नावेलीच्या रोझरी हायस्कुलांत शिक्षक जालो. उपरांत तेच शिक्षणसंस्थेंत १९८८ वर्सासावन हायर सेकंडरीचो शिक्षक आसा. एस्. एस्. सी. बोर्डाच्या ’बोर्ड ऑफ स्टडीज इन कोंकणी’ हाचो तो वांगडी आसा.
लिसेव शिकता आसतना जनार्दन शिंक्रे हाचें ’ज्वाला’ हें सुटकेमोग्यांचो प्रसार करपी पत्र वाचून ताका स्फूर्त मेळ्ळी. ताणें जादूचे प्रयोग आनी तियात्र सादर करून तशेंच ‘गोवा’, ‘कोंकण टायम्स’, ‘गोल्डन गोवा’, ‘संतोस’ आदी कोंकणी नेमाळ्यांनी लेख बरोवन सुटके चळवळीविशीं लोकांमदीं जागृताय घडोवन हाडली. मे १९५४ त, पोर्तुगालासावन एक पोर्तुगेज मंत्री गोंयचे भेटेर येवपाचो आशिल्लो अशा वेळात कोलवें (साश्ट) हांगा वेगवेगळ्या सुवातींनी ‘गोंय सोडात’ अशे तकटे लावपांत ताणें वांटो घेतिल्लो. देखून १६ जून १९५४ दिसा ताका अटक केली. बंदखणींत ताका खूब मार पडिल्ल्यान ताचो एक कान जायबंदी जालो. मडगांव आनी आग्वाद हांगा साडेतीन वर्सांनी बंदखण भोगून ३० जानेवारी १९५८ दिसा सुटका जाली. बंदखणींत आसतना ताणें देवनागरी लिपीचो अभ्यास आनी साहित्याचें वाचन केल्लें.
मुक्ती उपरांत कोंकणी भाशा आनी साहित्य हांचे उदरगतीचे चळवळीक ताणें स्वता नेमाळीं आनी दिसाळें काडून व्हड हातभार लायला. ताणें १५ ऑगस्ट १९६२ दिसा ‘गोंयचो साद’ हें रोमी लिपींतलें सप्तकी नेमाळें स्वताच्याच म्हालवजार आनी संपादनखाला सुरू केलें. १५.८.१९६३ दिसाअ ताणें ह्या पत्राक दिसाळ्याचें रूप दिलें आनी ताका ‘सत’ हें नांव दिलें. कोंकणींतलें हें पयलें दिसाळें १५.८.६८ मेरेन चल्लें.
