डॉ. एच्. ओ. मास्कारेन्यश. अध्यक्ष- डॉ.एम्. यू. मास्कारेन्यश.
पांचवी बसका: २३, २४ फेब्रुवारी १९५२. थळ: मुंबय- येवकार अध्यक्ष- बा. भ. बोरकार. अध्यक्ष- डॉ. मारियान साल्दान्य. उक्तावण- आर्चबिशप व्हेलेरियन ग्रासीयश.
सवी बसका- १९५७. थळ: मुंबय. येवकार अध्यक्ष- रामचंद्र नारायण नायक. अध्यक्ष- डॉ. सुमित्र मंगेश कत्रे. उक्तावण- आर्चाय काकासायब कालेलकार.
सातवी बसका: १९६०. थळ: कारवार, येवकार अध्यक्ष- ॲड्. एस्. पी. कामत, अध्यक्ष- डॉ. बी. एम्. सालेतोर. उक्तावण- स्वामी द्वारकानाथ तीर्थ.
आठवी बसका: १९६२. थळ: गोंय. अध्यक्ष- डॉ. मनोहरराय सरदेसाय. येवकार अध्यक्ष- रवींद्र केळेकार.
णववी बसका: १९ सप्टेंबर ते २ ऑक्टोबर, १९६७. थळ: मुंबय. येवकार अध्यक्ष- रेव्ह. मॉसिंजोर अयरिश फेर्नांदीश. अध्यक्ष: बा. भ. बोरकार. उक्तावण- वसंतराव नाईक.
धावी बसका: ८ ते १० फेब्रुवारी १९७४. थळ: पणजी. येवकार अध्यक्ष- अनंत नरसिंह नायक. अध्यक्ष- के. के. पै. उक्तावण- डॉ. सुनितीकुमार चटर्जी.
इकरावी बसका: १९, २० फेब्रुवारी. थळ: मंगळूर. येवकार अध्यक्ष के. के. पै. अध्यक्ष- चंद्रकांत केणी.
बारावी बसका: ११, १२ फेब्रुवारी १९७८. थळ: कोचीन. येवकार अध्यक्ष- डॉ. जे. ए. भट. अध्यक्ष- श्री. रवींद्र केळेकार. उक्तावण- श्री. ए. के. ॲन्टनी.
तेरावी बसका: १२, १३ एप्रिल १९८०. थळ: मुंबय. येवकार अध्यक्ष- एफ्. जे. मार्तिरीस. अध्यश्क्ष- एन्. पुरिषोत्तम मल्ल्या. उक्तावण- प्रतापसिंह राणे.
चवदावी बसका: २७, २८ फेब्रुवारी १९८२. थळ: पणजी. येवकार अध्यक्ष- ॲड. उदय भेंब्रो. उक्तावण- डॉ. उमाशंकर जोशी. अध्यक्ष- व्ही. जे. पी. साल्दान्य.
पंदरावी बसका: ११ ते १३ मे १९८४. थळ: बेंगळूर. येवकार अध्यक्ष- एम्. यू. हट्टिकुडूर. अध्यक्ष- नागेश सोंदे. उक्तावण- ए. एम्. बॅनर्जी.
सोळावी बसका: २४, २५ मे १९८६. थळ: कोचीन. येवकार अध्यक्ष- एन्. पुरुषोत्तम मल्ल्या. अध्यक्ष- ॲड्. उदय भेंब्रो.
सतरावी बसका: ६, ७ जानेवारी १९८९. थळ: मणिपाल. येवकार अध्यक्ष- टी. रमेश पै अध्यक्ष- माधव विठ्ठल कामत. उक्तावण- एदुआर्द फालैरो. ८ जुलय १९८९ दिसा परिशदेचो भांगरा उत्सव सुवाळो कारवारांत मनयलो. ताचो एध्यक्ष श्री. माधव विठ्ठल कामत आशिल्लो.
-प्रकाश थळी
कोंडो: (मराठी- बांबू; संस्कृत- वंश, वेणू, कीचक; लॅटीन: बांबूसी, देंद्रोकालामूस जिगान्तेउस; कूळ- ग्रामिनासेए).
कोंडो ही तणाचे जातीची बरींच वर्सां जियेवपी वनस्पत. वनस्पतशास्त्रांत हे वनस्पतीक ‘राक्षसी तण’ अशें म्हण्टात. कोंड्याचो आकार, उंचाय ही जातीचेर आदारून आसता. कांय कोंडे पोकळ जाल्यार कांय धड आसता. कोंडे बेगीन वाडटात. दर दिसाक कोंडो सुमार ७-८ सेंमी. वाडटा. कांय जाती तर दिसाक ४० सेंमी. मेरेन वाडटात. पूण ही बेगोबेग वाड सुमार एक म्हयनोमेरेनूच जाता. खंयचेयकडेन एक कोंडो रोयत जाल्यार उपरांत थंय कोंड्यांचो एक चोमोच (आळ) तयार जाता. एका चोम्यांत ३०-१०० कोंडे आसूंक शकतात. कोंड्यांचीं पानां लांबट आनी बारीक देंठांचीं आसतात. फुलांचो मोसम जातीप्रमाण आसता. कांय जातींनी फुलां एक वा चड वर्सांउपरांत येतात, जाल्यार कांय जातींनी ३०-६० वर्सांउपरांत फकत एकदांच फुलतात. ह्यो एकदांच फुलपी जाती फुलल्याउपरांत रोखड्योच मरतात. कोंड्याच्या कांय जातींक कांटे आसतात, जाल्यार कांय जातींक कांटे नासतात. कोंड्यांक भाताच्या आशायेद्यो बियो येतात.
कोंड्याच्या चडशा जातींचें मूळ भारत, ब्रह्मदेश, चीन, मलाया ह्या देशांनी आसा. कांय जातींचें मूळ दक्षिण अमेरिकेंत आशिल्ल्याचो उल्लेख मेळटा.
युरोप आनी अंटार्क्टिका हे खंड सोडीत जाल्यार संवसारांतल्या हेर सगळ्या वाठारांनी कोंड्याची लागवड जाता. ब्रह्मदेश, चीन, जपान, कोरिया ह्या देशांनी कोंड्याची लागवड व्हड प्रमाणांत जाता. भारतांत सुमार १० दशलक्ष हेक्टर वाठारांत कोंड्याची लागवड जाता. गोंयांत कोंड्यांची खास अशी लागवड केल्ली ना. पूण हेर पिकांवांगडा काजूच्या रानांनी, भाटाचे देगेक ह्या पिकाची लागवड करतात. कांय जाती रानांनी वाडटात. गोंयांत गांवगिऱ्या वाठारांनी, पोरसांनी कोंडे रोयिल्ले दिश्टी पडटात.
कोंड्यांच्यो सुमार ५५० जाती आसात. तांतूतल्यो सुमार १३६ जाती भारतांत सांपडटात. कांय जाती तणाइतल्यो बारीक आसतात. कांय जाती १२० फूट मेरेन ऊंच वाडटात आनी जाडयेन एक फूट घेराच्यो लेगीत आसतात. डेहराडून हांगा अशिल्ल्या संशोधन केंद्राचेर कोंड्याच्या ३५ जातींविशीं संशोधन चालू आसा.
कोंड्याचें खाशेलेपण म्हळ्यार ताची बेगीन जावपी वाड. हेर खंयचेय वनस्पतीपरस कोंडो बेगीन वाडटा. जपानांतले ‘माडेक’ जातीचे कोंडे २४ वरांभितर १२० सेंमी. वाडटात. बारीकसाणेन नियाळल्यार ही वाड दोळ्यांक लेगीत दिसूंक शकता.
कोंडे सपाट जमनीर जशे जातात, तशेंच दोंगरांनी ३,००० हजार फूट उंचायेचेरूय जावंक शकतात. कोंड्याची लागवड फुटव्यांतल्यान वा बियांतल्यान करतात. ह्या पिकाची लागवड सादारणपणान पावस पडल्याउपरांत करतात. ताची खास जतनाय घेवची पडना. ६-८ सप्तकांभितर कोंड्याची पुराय वाड जातात, जाल्यार ३-५ वर्सांनी ते जून जावन कापपाखातीर तयार जातात. गोंयांत कोंड्याची पध्दतशीर लागवड करपाखातीर रानखात्याकडेन रोंपां मेळटात.
जायगॅंटोक्लोआ, ग्वादुआ, बांबुसा, फिलोस्टॅकिस, ॲरुंडिनॅरिया, डेंड्रोकॅलॅमस, ऑक्सिटेनॅंथेरा, मेनोकॅना ह्यो संवसारांतल्यो कोंड्याच्यो मुखेल अश्यो आठ जाती आसात.
गोंयांत मेळपी कोंड्याचे कांय म्हत्वाचे प्रकार अशे:
१. हुडेल: ह्या प्रकारचे कोंडे आकारान बारीक आसतात. ते चड ऊंच वाडनात. हे कोंडे पोकळ आसतात आनी हांचो चडसो उपेग वंयो बांदपाखातीर जाता.
२. बांबू (कोंडे): ह्या कोंड्याक बरीच मागणी आसा. तांची लागवडूय व्हड प्रमाणांत जाता. हे कोंडे भरीव आशिल्ल्यान तांचो उपेग पांटले, सुपां आनी हेर हस्तकलेच्यो वस्ती करपाखातीर जाता.
३. शिरीं: हे कोंडे रानांनी वाडटात. तांका कांटे आसतात, जाका लागून ते वयो करूंक वापरतात.
४. वेळू: हे कोंडे आंगान मोटे आनी ऊंच वाडटात. हांचो उपेग कागद तयार करपाखातीर जाता.
कोंड्याचो उपेग पूर्विल्ल्या काळासावन जाता. विंगड विंगड तरेच्यो हस्तकलेच्यो वस्तू, घराची सजावट, पोरसाखातीर वंय, खेळणीं, पिल्लूक, पूल, बैलगाडी, पांटले, मापां, शेंदऱ्यो ह्या सारक्यो वस्तू करपाक कोंड्यांचो वापर करतात. वेळूचे कोंब भाजी म्हूण खातात, जांका ‘किल्ल’ म्हणटात. नुस्त्याच्या तेलाचो वास उणो करपाखातीर कोंड्याची पानां वापरतात. दुकळ पडटा तेन्ना कोंड्याच्यो बियो खावपाखातीर वापरतात. कोंडे चड फुलतात तेन्ना दुकळ पडपाचो संभव आसता, असो अंधविश्वास कांय लोक बाळगितात. कोंड्याचो वापर हत्यार म्हूण करतात. फळझाडाक आनी भाजीपाल्याक आदार दिवपाखातीर कोंड्याचो वापर जाता.
-विश्राम गांवकार
सांस्कृतिक संदर्भ: बंगालच्या वाठारांत मकर संक्रांतीच्या दिसा कोंड्याची वास्तुदेवता म्हूण पूजा करतात. एकाद्रें विघ्न वा संकश्ट
