व्हेनेझुएला, एक्वादोर आनी पनामा संयुक्तपणान एकठांय येवपाचें ताचें सपन आसलें, पूण तें पुराय जालें ना. १८२९ उपरांत कोलंबियाचें स्वतंत्र राज्य तयार जालें. सुर्वेक हांगा राजकी थीरपण नाशिल्लें. पयलो राश्ट्राध्यक्ष पावला सांतांदेर १८३२ ते १९३६ मेरेन सत्तेर उरलो. ताणें राजकी आनी अर्थीक मळार बरोच वावर केलो. तरी पूण फुडल्या काळांत हुकुमशाय आनी एकमेकांमदलीं झगडीं चालूच उरलीं. हांगाचे कंझर्व्हेटिव्ह आनी लिबरल पक्ष सत्तेखातीर झुजां करूंक लागले. १९८६ त हांगा प्रजासत्ताकाची घटना संमत जावन कंझर्व्हेटिव्ह पक्ष सत्तेर आयलो. १९०३ त कोलंबियाचो पनामांतलो कांय वाठार अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांक दिवपाक कोलंबियान विरेध केलो. तेन्ना थंयच्या लोकांनी संयुक्त संस्थानांच्या पालवान उठाव केलो आनी कोलंबियाक तो वाठार वगडावचो पडलो. हांगाचे दोनूय पक्ष, लिबरल आनी कंझर्व्हेटिव्ह आरते-परते सत्तेर येताले. १९३० त जगभर जाल्ले अर्थीक मंदीचो फायदो घेवन लिबरल पक्षान सत्ता हातासली. पूण तांच्या मदल्या झगड्यांक लागून १९४६ त तांणी ती वगडायली. १९४८ लिबरल फुडारी जॉर्ज एलीकर गैतान हाचो खून जालो आनी त्या फुडल्या धा वर्सांत यादवी झूज, हुकुमशाय आनी लश्करी कायदो हांच्या बोवाळांत सुमार एक लाख लोकांक मरण आयलें. जनरल गुस्ताव रोजास पिनील्ला हाचेकडल्यान लश्करी सत्ता लोरिआनो गोमेझ हाचोकडेन गेली. ताचे राजवटींत अर्थीक मळार देशाची बरीच अधोगत जाली. तेन्ना मे १९५७ त लिबरल आनी कंझर्व्हेटिव्ह पक्षांनी एकठांय येवन लश्कराच्या पालवान सत्ता आपल्या हातांत घेतली. मे १९५८ त, आल्बेर्तो लेरास कामार्गो हो लिबरल फुडारी अध्यक्ष जालो. लश्करी कायदो काबार जावन दोनूय पक्षांनी कबलात केली आनी सोळा वर्सांखातीर म्हळ्यार १९७४ मेरेन काँग्रेस, मंत्रीमंडळ आनी हेर सरकारी सुवातींचेर दोनूय पक्षाचे सारके प्रतिनिधी आसचे अशें थारलें. अध्यक्षपदाची जापसालदारकी दोनूय पक्षांकडेन आसताली. १९६२ त कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाचो डॉ. गिलेर्मो लिऑन व्हॅलेन्शिया, १९६६ त डॉ. कोर्लोस लेरास रेस्ट्रापो हो लिबरल फुडारी. १९७० डॉ. मिसेल पास्त्राना होरेरो हो कंझर्व्हेटिव्ह अशे अध्यक्ष जाले. १९७४ त कबलातीची मुदत सोंपल्या उपरांत लिबरल पक्षाचो आफोंस लोपीस मिचेलसान राश्ट्राध्यक्ष जालो. १९७८ तल्या वेंचणुकांनीय ह्याच पक्षाक भौमत मेळून तांचो फुडारी ज्युलिओ सीझर टर्बे आयाला राष्ट्राध्यक्ष जालो. ताच्या काळांत कोलंबियान हेर आठ लॅटीन अमेरिकन राश्ट्रांवांगडा ॲमेझॉन कबलात केली. १९८२ त बेलिसारिया बेटांकुर हो राश्ट्राध्यक्ष जालो. लिबरल आनी कंझर्व्हेटिव पक्षांमदीं सत्ता चलोवपाखातीर एकामेकांमदीं समजिकाय चालूच आशिल्ली. १९८६ च्या वेंचणुकांनी मात लिबरल पक्षाक पुराय भोवमत मेळून एकाच पक्षाची सत्ता खऱ्या अर्थान हांगा आयली आनी व्हिर्जीलीओ बार्को वार्गास राश्ट्राध्यक्ष जालो.
राज्यवेवस्था: सद्याच्या केंद्रीय प्रजासत्ताकाचो कारभार १८८६ तल्या संविधानाप्रमाम चलता. ह्या संविधानांत उपरांत बरेचशे बदल जाल्यात; पूण मुळावीं तत्त्वां तशींच आसात. विधीमंडळ दोन घरांचें आसा. सीनेटांत ११४ वांगडी जाल्यार प्रतिनिधीमंडळाचे १९९ वांगडी आसात. राश्ट्राध्यक्ष हो राश्ट्राचो मुखेली आसात. वेंचणुको दर चार वर्सां उपरांत जातात. एक फावट वेंचून येतकच राशट्राध्यक्षाक फाटोफाट पर्थून दुसरे खेप राश्ट्राध्यक्ष जावपाची संद नासता. मंत्रीमंडळ वेंचपाचो अधिकार राश्ट्राध्यक्षाक आसता. १९७७ सावन १८ वर्सां पुराय जाल्ल्या दरेकल्याक मत दिवपाचो अधिकार दिला. पयलीं बायलांक मत दिवपाचो अधिकार आसा. थळावो राज्यकारभार २२ प्रांतांतल्यान चलता. प्रांतांनी राश्ट्राध्यक्षान नेमणूक केल्ले राज्यपाल आसतात. कंझर्व्हेटिव्ह आनी लिबरल हे हांगाचे दोन मुखेल पक्ष.
अर्थीक स्थिती: अर्थवेवस्थेचो मुखेल भार शेतवडीचेर आसता. तांदूळ, ऊंस, केळीं, कापूस, कोको, तंबाखू, काफी, मको, गंव, बटाट, बार्ली हीं हांगाचीं मुखेल पिकां. शेतवडीच्या मळार व्हडां प्रमाणांत यांत्रिकीकरण जावपाक लागलां. काफी आनी केळीं निर्यात केल्ल्यान ह्या देशाक बरेंच परकी चलन मेळटा. गोरवां आनी हेर मोनजात पोसपाच्या उद्येगाकूय म्हत्व आसा.
कोळसो आनी पेट्रोलियम हांगाच्या खणींनी मेळ्ळें, तरी हेर इंधनाचीं साधनां व्हडलींशीं नात. भांगर, रुपें, तांबें,शिशें, पारो (mercury), मॅंगनीज, पाचू, लोखण, गंधक आनी प्लॅटिनम हांची बरीच सांठवण हांगा आसा. प्लॅटिनमची जगांतली सगळ्यांत चड सांठवण हांगा आसा अशें मानतात. सीपाकीरा खणींत आनी कॅरिबियन दर्यादेगेर मीठाचें उत्पादन जाता.
देशाचो बरोच वाठार रानांनी भरिल्ले आसलो तरी ताचो जाय तसो उपेग जायना. सद्या रबराचें प्रमाण उणें आसा. प्लायवूड आनी कागद तयार करपाखातीर लागपी लांकूड बरेंच आसा.
न्हंयांनी आनी दर्यांत नुस्तें मेळटा. हांगासावन हेर देशांक नुस्त्याची निर्यात व्हडा प्रमाणांत जाता.
१९३० उपरांत हांगा उद्येगधंद्यांची वाड जावंक लागली. मेदेलीन, काली आनी बोगोटा ह्या शारांनी व्हड व्हड कारखान्यांची निर्मणी जाली. तंबाखू, कपडे, पायतणां, शिमीट, रसायनां ह्या सारक्या उद्येगधंद्यांची बरीच उदरगत जाल्या. युरोपीय देशांकडेन आनी अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांकडेन ह्या देशाचें आयात-निर्यात संबंद आसात. पर्यटन उद्येगांतल्यान बरेच परकी चलन मेळटा.
पेसो हें हांगाचें चलनी नाणें. अर्थवेवस्थेच्या वेव्हाराचो वावर राश्ट्रीय बँक करता. तेभायर हेर वेपारी बँकोय हांगा आसात.
येरादारी आनी संचारण: कोलंबीयांत १९८३ मेरेन १,०५,२०१ किमी. लांबायेचे रस्ते आशिल्ले आनी १९८५ मेरेन ३,४०३ किमी. लांबायेचे रेल्वेमार्ग आशिल्ले. येरादारीखातीर हांगाच्यो न्हंयो बऱ्योच उपेगाच्यो आसात. बारांक्विला, कार्ताजेना, सांता मार्ता, बुएनाव्हेंतुरा आनी तुमको हीं हांगाचीं मुखेल बंदरां. हवाई मार्गाचेर येरादारी करपी चार राश्ट्रीय विमानकंपन्यो मुखेल आसात. हवाई मार्गांवेल्यान संवसारांतल्या बऱ्याच देशांकडेन कोलंबियाची येरादारी चलता. १९६४ मेरेन हांगा ३१ दिसाळीं आशिल्लीं. रेडिओ आनी दूरचित्रवाणीचीय बरी वेवस्था आसा. खबरांपत्रांक मत उक्तावपाची मेकळीक आसा. खबरांपत्रां खाजगी मालकेचीं आसात.
लोक आनी समाजजीण: १९८० मेरेन हांगाचे लोकसंख्येंत ४७.८% मेस्टिझो, २३.०% मुलाटो, २०.०% यूरोपीय कोराचे, ६.०% निग्रो, १.६% ॲमरइंडियन्स आनी हेर १.६% आशिल्ले. ह्या देशांत धर्मस्वतंत्राय आसा. ९७% लोक रोमन कॅथलिक धर्माचे आसात. किरीस्तांव धर्माचे सगळे सण आनी उत्सव ते मनयतात. हांचे संस्कृतायेचो इतिहास संग्रहालयांनी जतनाय करून दवकिल्ल्या वस्तूंवेल्यान समजता. सांस्कृतिक कलाप्रकारांमदीं युरोपीय आनी इंडियन कलेची भरसण जावन एक खाशेलेपण दिसून येता. पूर्विल्ल्या इंडियन वंशाच्या चिब्चा लोकांनी हांगा संस्कृताय आनी कलेच्या मळार बरोच उंचेलो पांवडो हुंपल्लो. १७ व्या शेंकड्यासावन युरोपांतल्या लोकांच्या राबित्याउपरांत कलेच्या मळार बरेच बदल घडून आयले. हेर लॅटीन अमेरिकन राश्ट्रांभशेनूच सादारणपणान लोकांची जीणपध्दत आसा. संगीत, कला ह्या सारक्या मळार वावुरपी अकादेमी हांगा आसात.
शिक्षण: कोलंबियाचें राश्ट्रीय साक्षरतेचें प्रमाण ८१% आसा. शाळेंतलें शिक्षण फुकट, सक्तीचें आनी एकसारकें आसा. मुळावें शिक्षण ७ ते ११ वर्सांमेरेन चलता. हें पांच वर्सांचें शिक्षण जाल्याउपरांत चार वर्सां माध्यमिक आनी दोन वर्सां उच्च माध्यमिक अशें वट्ट ११ वर्सांचें शाळेंतलें शिक्षण आसता.
फेब्रुवारी ते नोव्हेंबर मेरेन शिक्षणीक वर्स आसता. शिक्षणाचें माध्यम स्पॅनिश भाशेंतल्यान आसा. धर्मीक संस्था आनी हेर खाजगी संस्थाय सरकारी संस्थांवांगडा शिक्षणाच्या मळार वावर करतात. शिक्षणाची
