‘थायसेताझोन’, ‘रिफापीसीन’ ह्यो गुळयो घेतात. चाळीस वर्सां पिराये वयल्या मनशाक फुफ्फुसाचो कॅन्सर जावन खोकलेचो त्रास जावं येता. अशा वेळार हड्ड्याचो फोटो तशेंच धरकलांत कॅन्सराच्यो पेशी आसात काय ना हें तपासून वा Bronchoscopy वरवीं ल्हान कुडको काडून (Biopsy) कॅन्सराचें निदान करूं येता. हें दुयेंस सिगार, विडी ओडपी मनशांक चड प्रमाणांत जाता. Chronic Bronchitis तशेंच न्युमोनिया (pneumonia) ह्या रोगांचेर फाव तीं ‘अँटिबायोटिक्स’ वखदां दिवन उपचार करूंक जाय. हीं वखदां रोगजंतू मारून उडयतात वा तांची वाड जावंक दिनात. ‘पेनिसिलीन’ ह्या वखदाचो सोद लागत पसून असल्या रोगांचेर उपचार करप सोपें जाला.
-डॉ. भिकाजी घाणेकार
खोजा: एक इस्लामी पंथ. खोजा हें उतर फार्सी भाशेंतल्या ‘ख्वाजा’ (‘सरदार’ वा ‘ठाकूर’) ह्या उतरावेल्यान आयलां. खोजांचे तीन प्रकार आसात.१. खोजा म्हूण वळखतात ते आगाखानाचे अनुयायी; चडशे निझारी इस्माइली लोक, २. सुन्नी खोजा; हे मुंबय रावतात. ३. इथ्ना अशारी खोजा; हे मुंबय आनी झांजीबार हांगा रावतात.
इस्माइली लोकांत पीर सदर अल्-दीन ह्या इस्माइली पंथाच्या मिशनऱ्याक लागून चवदाव्या शेंकड्यांत धर्मांतर केल्ल्या कच्छी आनी लोहाणा लोकांक लेगीत आयज खोजा म्हूण वळखतात. तांची आवयभास गुजराती. चालू शेंकड्याचे सुर्वेक आगाखानांच्या यत्नांक लागून इस्माइली खोजांनी मुस्लिम कायदो मानलो. आगाखान हे तांचे धर्मगुरू. खोजा लोक हेर धर्माच्या लोकांक आपलेभितर आपणावन घेनात. खोजा लोक आपल्या जमातखान्याचो (दिवाणखान्याचो) उपेग मशिदीभशेन करतात. तांच्या एकजिनसी समाजीक संघटनेचेर आगाखान नियंत्रण दवरता. संघटनेचे कांय प्रतिनिधी लोक वेंचून काडटात, जाल्यार हेर प्रतिनिधी आगाखान नेमतात.
खोजांची वसती मुंबय, कच्छ, सौराष्ट्र, सिंध, गुजरात, झांझिबार आनी उदेंत आफ्रिकेंत आसा. चडशे खोजा लोक वेपारधंदो करतात.
-कों. वि. सं. मं.
खोबरें (कातली): नाल्लांतल्या गराक वा म्होवल्याक खोबरें म्हण्टात. सादारणपणान सुकयल्ल्या नाल्लांतल्या म्होवल्याक खोबरें म्हण्टात आनी ओल्या नाल्लाच्या म्होवल्याक कातली म्हण्टात.
नाल्ल पिकपी वाठारांतल्या लोकांक आपले गरजेइतलो नाल्ल मेळिल्ल्यान नाल्ल वा खोबरें सांठोवप आनी ताची निर्गत करप हाची गरज दिसलीना. पूण १८६० वर्सा उत्तर युरोपांत दुदावरवीं मेळपी चरबेंत तूट आयली, जाका लागून जेवण खाणाक लागपी तेल, लोणी ह्या वस्तूंच्या जाग्यार खोबरेलाचो वापर जावपाक लागलो. वयले घडणुकेक लागून खोबऱ्याक म्हत्व आयलें, जें आयज मेरेन तिगून उरलां. अस्तंत युरोपांतूय खोबरेलाचो वापर व्हड प्रमाणांत जातालो. १९१० उपरांत अमेरिकेंत खोबरेल तेलाचो वापर वाजपाक लागलो.
नाल्लांत, ताच्या वजनाचें २८% ओलें खोबरें, ५०% उदक, ३०-४०% तेल आसता. नाल्लाच्या उत्पादनांतलो बरोच वांटो खोबरें करपाक वापरतात. खोबऱ्यासावन खोबरेल तेल काडपाचो उद्येग व्हड प्रमाणांत चलता. खोबरेल तेल हें खावपाचें तेल आसून विंगडविंगड सौंदर्य प्रसाधनां खातीरूय ताचो वापर जाता. भाजी, हुमण, चटणी आनी पक्वान्नांत ओलें खोबरें वापरतात. पूण ते दोन दिसां वयर चड काळ तिगना. सुकयिल्लें खोबरें चड काळ तिगता. तें फोडिल्ले आनी न फोडिल्ले अवस्थेंत बाजारांत मेळटा. अशा खोबऱ्याचो उपेग मिठाय, गोड पक्वान्नां करपाखातीर जाता. धर्मीक विधींतूय खोबऱ्याक खाशेलो मान आसता.
उत्पादन: बऱ्या पांवड्याचें खोबरें तयार करपाखातीर जायत्यो प्रक्रिया करच्यो पडटात. देशांत खोबरें करपाच्यो पध्दती वेगवेगळ्यो आसात. नाल्ल काडटकच कांय दीस सांठोवन दवरपाची पध्दत भारत-श्रीलंकेंत आसा. खोबरें करतासतना नाल्लाची साल काडपाचें काम चाकवान करतात. हाका ‘नाल्ल सोलप’ अशें म्हण्टात. कांय कडेन नाल्ल सोलनासतना कुराडीन फोडून खोबरें करतात. नाल्ल सोलपाची यांत्रिक साधनां आसून लेगीत चडशेकडेन हें काम हातांनीच करतात. फोडिल्ले खोबरें वतांत सुकोवपाची पध्दत सगळ्यांत पोरनी आसून आयजूय चडशा जाग्यांनी हीच पध्दत चलता. हे पध्दतींत फोडील्ले नाल्ल निवळ जमनीर खोबऱ्याची वट वताकडेन तरून पातळावन दवरतात. दोन-तीन दीस वतांत दवरतकच खोबरें कट्टेसावन सुट्टा. मागीर खोबऱ्याचीं वळीं ४-५ दीस पर्थून सुकयतात. बऱ्या पांवड्याचें खोबरें धडोवपाखातीर, खोबऱ्याचीं वळीं सेगीत सात दीस सुकयतात.
हून वाऱ्याच्या झोतान खोबरें सुकोवपाची पध्दत सगळ्यांत पयलीं भारतांत आनी सामोआ जुंव्यांत वापरताले. हे पध्दींत खोबरें एका गरम बोगद्यांतल्यान फुडें वता आनी तातूंत उरफाटे दिकेन येवपी गरम वाऱ्याचो झोत सोडटात. हो झोत खोबऱ्यांतलो उदकाचो अंश ना करता. हे पध्दतीन केल्लें खोबरें धवें आनी वतांत सुकोवन तयार केल्ल्या खोबऱ्यापरस ऊंच पांवड्याचें आसता.
खोबरेल तेल: भारताच्या खोबऱ्याच्या उत्पादनांतले ८०% खोबरें तेल काडपाखातीर वापरतात. सादे घाणे, घुवंपी घाणे आनी एक्सपेलर हाच्या आदारान खोबऱ्याचें तेल काडटात. सादे घाणे घाण्याबैल वा गाडवां ओडटात. मनशांनी ओडपाचेय कांय घाणे आसात.
पेंड: खोबरेल तेल काडटकच उरपी पेंडींत ५% ते ७% तेल आनी १९%-२१% प्रथिनां आसतात. दूद दिवपी वा कश्ट करपी जनावरांच्या आंगाक घटसाण मेळपी म्हूण पेंड खावपाक दितात. कांय थोड्या प्रमाणांत कार्बनी (सेंद्रिय) सारें म्हणूनय पेंडीचो उपेग जाता.
भारतांतलें उत्पादन: केरळ, कर्नाटक ह्या नाल्ल पिकोवपी राज्यांनी, खोबऱ्याचें उत्पादन चड प्रमाणांत जाता. केरळांत खोबऱ्याचो तेल काडपाखातीर चड उपेग जाता, तर कर्नाटकांत तयार जाल्लें खोबरें खावपाखातीर वापरतात. आंध्र प्रदेश, तमिळनाडू, अंदमान आनी निकोबार, लक्षद्वीप जुंवो, गोंय हांगा खोबऱ्याचें उण्या प्रमाणांत उत्पादन जाता.
मुंबय शार आनी केरळांतली अलेप्पी, कोचीन आनी कालिकत हीं शारां खोबरेल तेलाचें उत्पादन करपी भारतांतलीं मुखेल केंद्रां आसात.
गोंयांतूय व्हड प्रमाणांत नाल्लाचें उत्पादन जाल्ल्यान, हांगा खोबऱ्याचो वापर खूब प्रमाणांत जाता.
-कों. वि. सं. मं.
खोरज, खोरूज (Scabies): पळेयात: कात-२ खोराना, हरगोविंद: (जल्म: ९ जानेवारी १९२२, रातपूर-पाकिस्तान).
नामनेचो जीवरसायनशास्त्रज्ञ. ताणें बी.एससी. मेरेनचें शिक्षण मुलतानांतल्या डी. ए. व्ही. महाविद्यालयांत घेतलें. तेउपरांत पंजाब विद्यापीठांतल्यान १९४५ त रसायनशास्त्र हो विशय घेवन तो एम्. एससी. जालो. १९४८ त ताणें लिव्हरपूल (इंग्लंड) हांगा ए. रॉबर्ट्सन हाच्या मार्गदर्शनाखाला संशोधन करून पी. एचडी. पदवी मेळयली. १९४८-४९ ह्या वर्सा भारत सरकाराचो पदव्युत्तर फॅलो म्हूण ताणें व्ही. प्रेलॉग हाच्या वांगडा झुरिक हांगा ‘स्विस फॅडरल इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नॉलॉजी’ हातूंत संशोधनकार्य सुरू केलें. फुडलीं दोन वर्सां ताणें नफील्ड फॅलो म्हूण केंब्रिज विद्यापीठांत अलेक्झांडर टॉड हाच्यावांगडा संशोधनकार्य केलें.
१९५२ वर्सा ताची ‘ब्रिटीश कोलंबिया रिसर्च कौन्सिल’ हांगाच्या कार्बनी रसायनशास्त्र गटाचो मुखेल म्हूण नेमणूक जाली. थंयच्या
