जावन आसात.
वेगळेगळ्या विज्ञानशाखांतल्या सिध्दांतांचें अध्ययन करून तांचो वेव्हारीक कार्या खातीर उपेग करपाचें काम अभियंतो (Engineer) करता. ताचे खातीर ताका गणित आनी भौतिकशास्त्र हांच्या सारक्या मुळाव्या शास्त्रांच्या गिन्याना वांगडाच आरेखन, सुतारकाम, लोहार काम हांच्या सारक्या वेव्हारीक कलांचे प्रात्यक्षिक शिक्षण घेवचें पडटा.
पुर्विल्ल्या काळांत भारतांत अभियांत्रिकीक ‘शिल्प’ हो शब्द वापरताले. ‘भृगुसंहितें’त शिल्पांविशीं 9 शास्त्रां आनी तातूंत आसपाव आशिल्ल्यो 32 विद्या आनी 64 कला आसात. हीं शास्त्रां आनी तातूंतल्यो विद्या अशोः 1. शेतीशास्त्रांत- रुखविद्या, पशुविद्या आनी मनीसविद्या. 2. उदकशास्त्रांत – संसेचनविद्या, संहरणविद्या आनी स्तंभविद्या. 3.खनिजशास्त्रांत- हतिविद्या, भस्मीकरणविद्या, संकरविद्या आनी पृथक्करमविद्या. 4. नौकाशास्त्रांत- तरीविद्या, नौविद्या आनी नौकाविद्या. 5. रथशास्त्रांत – अश्वविद्या, पथविद्या, घंटापथविद्या आनी सेतूविद्या, 6. अग्नियानशास्त्रांत- शकुंतविद्या आनी विमानविद्या, 7. वेश्मशास्त्रांत – वासोविद्या, कुट्टीविद्या, मंदिरविद्या आनी प्रासादविद्या, 8. प्राकारशास्त्रांत – दुर्गविद्या, कूटविद्या, आकरविद्या आनी झूजविद्या. 9. नगररचना शास्त्रांत – आपणविद्या, राजगृहविद्या, देवालयविद्या, सर्वजनवासविद्या आनी वनोपवनवद्या.
आर्विल्ले अभियांत्रिकीच्या विंगड विंगड प्रकारच्या खाशेल्या शाखांची प्रगती फाटल्या 200 वर्सांत जाली. ताचे पयलीं घरांची बांदावळ रस्ते, पूल, खालवो वा झुजांत लागपी बांदकामां हांच्या इतलेंच अभियांत्रिकीचें कार्यक्षेत्र मर्यादित आशिल्लें. सतराव्या आनी अठराव्या शतमानांत विज्ञान आनी तंत्रविद्येंत जाल्ले उदरगतीक लागून अभियांत्रिकीच्यो स्थापत्य, यांत्रिक, खणकाम आनी धातूविज्ञानीय, रसायनीक आनी विद्युत् अशो पांच मुखेल शाखा तयार जाल्यो. विज्ञान आनी तंत्रविद्येंत उदरगत जायत गेली तशो ह्या शाखांतल्यान स्वतंत्र उपशाखा उप्रासल्यो. देखीक- यांत्रिक अभियांत्रिकींतल्यान स्वयंचल (मोटर) अभियांत्रिकी आनी वैमानीकीय अभियांत्रिकी अशो खाशेल्या विशयांच्यो शाखा उप्रासल्यो. ह्या शाखांची कार्यक्षेत्रां सांगप कठीण, कारण कांय शाखा एकामेकांक पूरक आसात. जाल्यार कांय शाखा खाशेल्या विशयां खातीरूच आसात. स्थापत्य- अभियंत्याक बांदकामाच्या सगळ्या यंत्रसामग्री विशीं म्हयती आसची पडटा, वस्त्रनिर्मिती अभियंत्याक रसायनशासत्र आनी यांत्रिक अभियांत्रिकी ह्या विशयांचे गिन्यान आसप गरजेचें. खणकाम अभियंत्याक भूविज्ञानाचें गिन्यान आसचें पडटा.
त्या त्या विशयां खातीर आशिल्ल्यो अभियांत्रिकीच्यो कांय प्रचलीत शाखा अशोः-
अणुकेंद्रीय अभियांत्रिकी, अभियांत्रिकी भौतिकी, भलायकी अभियांत्रिकी, इलेक्ट्रॉनीय, उद्येगीक, शेतकी, खनीज, तेल, खणकाम, धातूविज्ञानीय, नाविक वास्तुशिल्प, प्रदीपन, मृत्तिका, यांत्रिक, रसायनीक, वस्त्र, वास्तुशिल्प, येरादारी, विद्युत्, वैमानिकीय आनी अवकाश, संदेशवहन ‘’ , सैनिकी, स्थापत्य, स्वयंचल.
जे खाशेले शाखेतलें शिक्षणघेतलां, ताचेर अभियंत्याच्या कामाचें स्वरूप थारता. कारखाने, धरणां, पूल अशा तरेकवार बांदकामांचें मार्गदर्शन करप आनी ताचे खातीर फाव त्या मालाची आनी सामग्रीची निवड करप, एकाद्र्या कारखान्यांतल्या खासा उत्पादना खातीर अभिकल्प (design) आनी वेवस्थापन हांचे विशीं सल्लो दिवप, खाशेल्या वावरा खातीर कसलेंय यंत्र तयार करप, नव्या तंत्राचो उपेग करून प्रचलित कार्यपद्दतींत सुदारणा घडोवन हाडप. असलीं कामां अभियंत्याक करचीं पडटात. ते भयर एकाद्र्या उद्देगीक प्रक्रियेचेर पाळत दवरप आनी फाव ते दुरुस्तीविशीं सुचोवणी करप, मेळिल्ल्या सामग्रीचो चडांत चड कार्यक्षमतेन उपेग करप, उत्पादित यंत्रसामग्री विकपा खातीर गिरायकांक ते यंत्रसामग्रीचो अभिकल्प, रचना, कार्यपद्दत आनी वापर हांचेविशी माहिती दिवप, कच्चो माल तपासप आनी यंत्रसामग्रीचे कार्यक्षमतेचो एक सारको नियाळ करप असलींय कामां अभियंते करतात. अमेरिका आनी ब्रिटन ह्या देशां प्रमाण भारतांतूय, समाजाचे भलायकेक हानिकारक असा स्वरुपाचो अभियांत्रिकीय वेवसाय करपा खातीर सरकारी परवानो घेवचो पडटा.
अभिषेक(अपशेक) : ‘अभिषेक’ ह्या शब्दाचो अर्थ संस्कृतांत सभोवतीं सगळे वटेन शिंपप असो जाता. पवित्र तीर्थांचें न्हण असोय ताचो अर्थ जाता. वेदकालांत राजाक जेन्ना राज्याचें अधिकारपद दिताले तेन्ना तरेकवार मंत्र गावन राजाच्या माथ्यार उदक शिंपून ताका शुध्द करताले. हे विधीक ‘अभिषेक’ अशें म्हणटाले. अभिषेकाचे मंत्र म्हणटना, ‘इंद्र, वरूण, अश्विदेव आदी देव देवतांच्या बळग्यांचो हो अभिषेक हांव करतां.’ अशें पुरोयत म्हणटाले.
पूर्विल्ल्या काळांत फकत राजांचोच अभिषेक जातालो. भारत सोडल्यार चडशा देशांनी रगताचो अभिषेक करताले आनी ताका लागून कुडींत ताकद तयार जाता असें मानताले. महाभारतांत सम्राट आनी महाराजा हांच्या राज्यभिषेकाचे वर्णन आयलां. भारतीय झुजा उपरांत युधिष्ठिराक अभिषेक जाल्ल्याचें वर्णन महाभारतांत आसा. (शांतिपर्वः 40.24). वनवासाक सावन परत येतकच प्रभू रामचंद्र केल्ल्या अभिषेकाचें वर्णन कालिदास एका श्लोकांत असें केलां.
सरित्समुद्रान सरसीश्च गत्वा
रक्षः कपीन्दैरुपपादितानि।
तस्यापतन मूर्ध्नि जलानि जिष्णो-
र्विन्ध्यस्य मेघप्रभवा इवापः।।
(रघुवंशः 14.8)
अर्थः ‘राकेसांच्या आनी वानरांच्या मुखेल्यांनी वेगवेगळ्या न्हंयो, दर्या, तळीं हातूंतल्यान हाडिल्लें उदक विंध्य पर्वताच्या माथ्यार कुपांतल्यान पावस पडचो त्याचप्रमाण प्रभू रामाच्या माथ्यार पडलें.’
सम्राट अशेकान कलिंग जैता उपरांत चार वर्सांनी आपलो राज्याभिषेक करून घेतिल्लो. फुडें-फुडें अमात्य, राजे आनी राजपुरोयत हांचोय अभिषेक जातालो असें हर्षचरित्रावेल्यान दिसून येता. ‘पुण्यभिषेक’ नांवांच्या आनीक एका अभिषेकाचें सविस्तार वर्णन अथर्वपरिशिष्ट 4, बृहतसंहिता आनी कालिकापुराण ह्या ग्रंथांत आसा. ह्या विधीचें खाशेलपण म्हळ्यार चंद्र-पुष्य हांच्या योगाचेर हो अभिषेक करताले. ह्याच योगावरवीं इंद्रान असुरांचेर जैत मेळयल्लें. बौध्द कल्पने प्रमाण बोधिसत्वाचो युवराज्याभिषेक आनी अभिनिष्क्रमण ह्यो दोनूय घडणुको ह्याच योगहाक लागून घडल्यो.
वेदकाळांतल्या अभिषेकाची सादारण पद्दत अशी- अभिषेकाच्या आदले दिसा राजा विधीयुक्त न्हाण घेतालो. अभिषेकाच्या वेळार वा पयलीं तो आपले मंत्री वेचून काडटालो. राणी, धवो सुणो, धवो बैल, धवें छत्र आनी चामर (चंवरी) हीं राजरत्नां घेतालो. भांगराचें शिंवासन नाजाल्यार भद्रासन तयार करून तें वागाच्या चामड्यान धांपताले सातसमुद्रांचें उदक, म्होंव, दूद आनी धंय ह्या जिनसांनी भरिल्लो भांगराकलश शिंवासना कडेन दवरताले. अभिषेकाचें हेर सामान अशेः वड, रुमड, पिंपळ आनी केळ ह्या झाडांच्या लांकडापसून तयार केल्लीं आयदनां, कांग आनी सवाद ह्या कड्डणाचीं कणसां, रुमडाची बाज, चमच्याच्या आकाराचें एक यज्ञपात्र आनी ताळी.
राजा राणयेवांगडा आपल्या शिंवासनाचेर बसतकच पुरोयता वांगडा हेर ब्राह्मण, मंत्री, सोयरे, प्रजानन राजाक अभिषेक करताले. उपरांत राजा इंद्राचें स्तवन करतालो. पुरोयत, उपाध्याय हांकां तो दक्षिणा दितालो. मागीर शांतीमंत्राचे पाठ जाताले. अग्निपुराण आनी मानसार हातूंत अशे सांगलां की राजा राजधानीच्या नगराक एक प्रदक्षिणा घालतालो आनी मागीर अभिषेक सुवालो सोंपतालो. अभिषेका वेळार राज्यांत सगळ्याक खोस मनयताले आनी
