'Cavalheiro da Ordem Militar do Nosso Senhor Jusus Cristo' (आमचो स्वामी जेजू क्रिस्त हाचे फौजेचो सरदार) ही पदवी मेळ्ळी.ताच्या कर्तुत्वाक लागून लिश्बोआ ‘वैजकी शास्त्र संस्था’, पारिसाची राजकी अर्थशास्त्र संस्था, कांदीद (स्पेन)ची अर्थशास्त्र संस्था आनी मुंबयची ‘रॉयल एशियाटिक सोसायटी’ हांणी ताका आपलो मानादीक वांगडी वेचून काडलो. लूव्हँ विद्यापीठाची, राजकी आनी समाजीक शास्त्रांतली दोतोरकीची पदवी ताका फाव जाली. ताचीं नामनेचीं पुस्तकां अशी आसात -
१. De la question du coton en Angleterre et dans les possesions de l'Afrique Occedentale (१८६२).
२. A leberdade da Terra e a Economia rural da India Portuguesa(१८६२).
३. Osbrigadeiros Henriques carlos Henriques a Joquim Jose Xavier Henriques(१८६३).
४. Essai sur la theorie de l'Economic Politique et des ses rapports avec la morole et le droit(१८६७).
पोर्तुगालसावन मायदेशांत परततना भूमध्य दर्यांत बोट आसतना, ताका मरण आयलें.
- दिलीप बोरकार
गिनी
आफ्रिका खंडाच्या अस्तंत देगेवयलो एक प्रजासत्ताक देश. अक्षवृत्तीय विस्तार
७ ३५’ उत्तर ते १२ ३०’ उत्तर. रेखावृत्तीय विस्तार ८ अस्तंत ते १५ अस्तंत. क्षेत्रफळ : २,४५,८५७ चौ. किमी. लोकसंख्या : ५५,६३,००० (१९८६). हाचे वायव्येवटेन गिनी बिसाऊ आनी सेनेगल, अस्तंतेवटेन ऍटलांटिक म्हासागर, दक्षिणेक सिएरा लिओन आनी लायबीरीया, आग्नेयेवटेन आयव्हरी कोस्ट आनी उत्तरेक माली हे देश आसात. देशाक २७२ किमी. लांबायेची दर्यादेग लाबल्या. देशशची राजधानी - कोनाक्री.
भूंयवर्णन : भुभोलीक नदरेन देशाचे चार वांटे जातात. दर्यादेग, तिचे उत्तरेवटेनचो फूटा जालन हो व्हड पठारी वाठार, इशान्येवटेनचो सॅव्हानाचो तणाचो वाठार आनी आग्नेयेवटेनचो रानांचो दोंगरी वाठार.
दक्षिणवटेनची दर्यादेग सकयल आसा आनी तिची रुंदाय सुमार ४८ ते ८० किमी आस. दर्यादेग चडशी नीट आसा आनी ह्या वाठारांत कांय न्हंयो दर्याक मेळटात. दर्यादेगेलागीं ल्हान व्हड जुंवे आसात. उत्तरेवटेनच्या फूटा जालन पठाराची उंचाय ५०० ते ९१२ मी. मेरेन वाडत वचून फुडें ३०० मी. मेरेन देवता. हें पठार देशाचे मदीं आसा आनी वायव्य-आग्नेय अशें पातळ्ळां. हांगा सावन बर्योच न्हंयो व्हांवतात. हातूंतल्या कांय उत्तर आनी ईशान्येवटेन वतात, जाल्यार कांय दक्षिणेवटेन आनी नैऋत्येवटेन व्हांवत वचून गिनीच्या आखाताक मेळटात. पठारी वाठाराक लागून हांगा न्हंयांचेर बरेच धबधबे तयार जाल्यात. ईशान्येवटेनचो सॅव्हाना तणाचो वाठार सुमार ३०० मी. उंचायेचो आसून हांगा मदींमदीं फातर आसात. आग्नेयेवटेन दाट रानां आसात. निंबा ही सुमार १८२४ मी. उंचायेची दोंगरातेंगशी ह्याच वाठारांत आसा. नायजर आनी तिची उपन्हंय मिलो हांगासावन सुरू जाता. कॉंकुरे, नायजर (जलिबा), गँबिया, बाफँग, बाकोई आनी काझामांस ह्यो ह्या देशांतल्यो मुखेल न्हंयो आसात.
हवामान: गिनीचें हवामान विशुववृत्तीय प्रकाराचें आसलें, तरी उंचायेप्रमाण हवामानांत फरक पडटा. दर्यादेगांच्या वाठारांनी उश्ण हवामान आसता. थंयसावन भितरल्या वाठारांनी व्हांवपी वार्यांक लागून पावस पडटा. दर्यादेगेर ४०० सेंमी. परस चड पावस पडटा. हांगाचें तापमान २६ डिग्री ते ३० डिग्री मेरेन आसता. पावसाचें प्रमाण दक्षिणेसावन उत्तरेवटेन २०० - १५० सेंमी. मेरेन उणें जायत वता. पावस गिमांत पडटा.
वनस्पत आनी मोनजात : दर्यादेगांलागीं चिखलाच्या वाठारांनी वाडपी वनस्पत बर्याच प्रमाणांत दिसून येता. आग्नेय वाठारांत दाट पाचवीचार रानां आसात. संवसारांत हेर कडेन सांपडनाशिल्ले वनस्पतीचे कांय प्रकार हांगा आसात. मॉहॉगनी, एबनी, रोजवूड ह्या सारके घट लांकडाचे रूख तशेंच तण, बाभळ, निलगिरी चिंच, बोर,ताड, बॅओबाब, शीनर हीय वनस्पत बर्याच प्रमाणांत आसा. गिनींत तण खावपी आनी मांस खावपी प्राण्यांची संख्या बरीच व्हड आसा. रानांनी आनी तणांच्या वाठारांनी हत्ती, वाग, शिंव, जिराफ, तरस, कोलसुणीं, हरणां, झेब्रा, मानगीं, माकडां, सोरोप हे सारकी मोनजात दिश्टी पडटा.
इतिहास : गिनीच्या दर्यादेगांनी पिग्मी आनी निग्रो लोकांनी सगळ्यांत पयलीं राबीतो केल्लो. रानां मारून तांणी थंय शेतां रोवंक सुरवात केली. उत्तरेवटेनच्यान बर्बर लोक तशेंच ईजिप्त आनी सूदान हांगासावन कांय रानवट पंगड ह्या देशाच्या उत्तर वाठारांत येवन रांवक लागले. गिनीच्या सद्याच्या शेजार्याक वाठारांचोय पयलीं गिनींत आस्पाव जातालो. नायजर न्हंयच्या उदेंत देगणांतल्या धिनी जेन्नी वा डेन्नी ह्या शाराच्या नांवावयल्यान ह्या देशाक गिनी हें नांव पडलें अशें म्हण्टात. १४८३ त फ्रेंच लोकांचे लक्ष पयलीं ह्या वाठाराकडेन पावलें. इकरावो लुई ह्या फ्रांसाच्या राजान म्हारोगाचेर वखद सोदूंक कांय व्हडीं ह्या वाठारांत धाडिल्ली. १५५८ त सेनेगल हांगाच्या सेंट लूईस हांगा फ्रेंचानी पयली वेपारी वसाहत निर्माण केली. १६२४ त फ्रेंचांनी सेनेगल आनी गँबिया हांचेलागीं वेपार करूंक सुरवात केली. फ्रेंचाभायर पोर्तुगेज, ब्रिटीश, डच आनी स्पॅनिश वेपारीय चवदाव्या ते पंदराव्या शतमानांत हांगा येवंक लागिल्ले. ह्या पुराय दर्यादेगेच्या विंगड विंगड वाठारांक थंयच्या उत्पन्नावयल्यान वेगवेगळीं नांवां मेळ्ळी. देखीक - पालमस ते सिएरा लॅओनचे दर्यादेगेक थंय जावपी मिरयांक लागून ‘ग्रेन कोस्ट’ हें नांव फुडले दर्यादेगेक हस्तिदंतावयल्यान ‘आयव्हरी कोस्ट’, पालमसचे
