खंडाचे उत्तरेक आर्क्टिक म्हासागर, उदेंतेक अॅटलांटिक आनी अस्तंतेक पॅसिफिक म्हासागर आनी दक्षिणेवटेन मध्य अमेरिका. ईशान्येवटेनचो ग्रीनलँड जुंवो कांय जाणांच्या मतान ह्याच खंडांत येता. जगाचे भूंयेचो 16% वांटो ह्या खंडाचो आसा. हवाई जुंवो सोडून उत्तरे वटेनचे अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां (U.S.A), कॅनडा, मॅक्सिको हे देश ह्या खंडांत आसात.
भूंयवर्णनः भूंयेचे नदरेंतल्यान ह्या खंडाचे चार मुखेल वांटे जातात. इशान्येवटेनचो कॅनडाचो वाठार, उदेंतेवटेनचो देंगरी वाठार आनी ताचे कुशीक आशिल्लो दर्यादेगेवेल्या मळांचो वाठार, मदलो मळाचो वाठार आनी अस्तंतेवटेनचो दोंगरी आनी पठारी वाठार.
कॅनडा वटेनचो वाठार हो सामको पोरनो आसा. कांय जाणांच्या मतान आर्क्टिक जुंवो आनी ग्रीनलँड हेय कुडके ह्याच वाठाराक पयलीं जोडून आशिल्ले. ह्या वाठारांत ल्हानसान दोंगर आनी बरीचशीं तळीं सांपडटात.
उदेंते वटेनच्या दोंगरी वाठारांत सेंट लॉरेन्स सावन अॅपोलॅचियन दोंगर (उंचाय सुमार 2,042मी. ) हे मुखेल आसात. हे भायर सामकेच उदेंतेक पीडमाँट पठार आनी अस्तंतेवटेन ल्हान सान पठारां आसात. दोंगरी वाठाराच्या उदेंतेक अस्तंत रेवेंची दर्यादेग आसा. ती दक्षिणेवटेन रूंद जायत वता. हांगा दर्यादेगांलागीं रेवेचे बांद, चिखलाचे वाठार आनी जुंवे तयार जाल्यात. पठारावेल्यान मळाच्या वाठारांवटेन पडपी धबधब्यांक लागून थंय धबधब्यांची वळ (फॉल लायन) तयार जाल्या. मेक्सिको वटेन सकयल्लो दर्यादेगेवेलो वाठार रानांनी भरला.
अस्तंतेवटेन आशिल्ल्या दोंगरी वाठारांत रॉकी पर्वतांची वळ लांबायेन जगांत दुसऱ्या नंबराची आसा. ती आर्क्टिक म्हासागरा सावन न्यू मेक्सिको मेरेन पातळ्ळ्या. थंय सावन ती मेक्सिकोंतलो सिएर्रा माद्रे, मध्य अमेरिकेंतल्यो दोंगरा वळी आनी फुडें दक्षिण अमेरिकेंतलो अँडीज पर्वत हांका वचून मेळटा. रॉकीच्या अस्तंतेक अलास्का पर्वत, ब्रिटीश, कोंलबियाचे पर्वत, कोस्ट रेंज, कॅस्केड रेंज आनी सिएर्रा नेव्हाडा हे दोंगर आसात.
ह्या खंडाचे उत्तरेवटेन आर्क्टिक दर्या पातळ्ळा. ग्रीनलँड आनी बॅफीन जुव्यांच्या मदीं बॅफीनचो उपसागर आसा. व्हिक्टोरिया आनी बँक्स जुव्यांच्या अस्तंतेक बोफर्ट दर्या आसा. अलास्का आनी उदेंत रशियाच्या वाठारांक जोडपी चुकचो दर्या अस्तंतेवटेन आसा. कॅनडाचे उत्तरेक बूथियाचें आखात, फॉक्स बॅसिन, हडसन उपसागर, अंगवा आखात आनी जेम्स उपसागर आसा. कॅनडाचे उदेंतेक अॅटलांटिक म्हासागर, जमनीलागचो लॅब्रॅडॉरटो दर्या, सेंट लॉरेन्सचे आखात, फंडीचो उपसागर आनी प्लासेशाचें आखात आसा. संयुक्त संस्थानाचे (U.S.A) उदेंतेक चेसपीक आनी डोलावेरचीं आखातां आसात. सादारणपणान सगळीं उदेंत दर्यादेग अॅटलांटिक म्हासागरान भरल्या. दक्षिणेवटेन फ्लॉरिडाचो दर्या आनी मॉक्सिकोचे आखात आसात. अस्तंतेवटेन पॅसिफीक म्हासागर आसा.
मदल्या मळांच्या वाठारांतल्यान येवपी न्हंयो उदका पुरवणेच्या नदरेंतल्यान म्हत्वाच्यो आसात. संयुक्त संस्थानांतले अर्द्या परस चड उदक मिसिसिपी न्हंयतल्यान येता. मिसूरी ही तिची मुखेल उपन्हंय. ही मदल्या रॉकी पर्वतांतल्यान सुरू जाता. मिसिसिपी-मिसुरीक लांबाय 6,260 किमी. आसा. उदेंतेकडल्यान तिका ओहायओ आनी टेनेसी ह्यो म्हत्वाच्यो न्हंयो मेळटात. मिसिसिपी मिसुरीक लागून हो वाठार बरोच पिकाळ जाला. यूकॉन ही कॅनेडियन रॉकी सावन मध्य अलास्का मेरेन आनी फुडें बेरिंग वटेन व्हांवता. मॅकॅन्झी ही उत्तरेवटेन व्हांवपी न्हंय आर्क्टिक म्हासागराक मेळटा. तिका व्हडल्योशो उपन्हंयो नात. कोलंबिया न्हंय मध्य आनी दक्षिण रॉकी पर्वतासावन कॅलिफोनिर्याच्या आखाता मेरेन व्हांवता. ‘रिओ ग्रान्दि’ ही रॉकीच्या उदेंत उतारावेल्यान संयुक्त संस्थानांतल्यान फुडें मॅक्सिकोंत पावता आनी थंयच्या आखाताक मेळटा. उदेंतेवटेन कनेक्टिकट, हडसन, मोहॉक, डेलावेअर, पोटोमॅक, जेम्स, सेंट लॉरेन्स, हॅमिल्टन ह्यो ल्हान न्हंयो आसात. तशेंच अस्तंतेवटेन उण्या लांबायेच्यो न्हंयो चड आसात.
तळ्यामदीं सुपीरिअर, मिशिगन, ह्यूरन, ईअरी आनी आँटॅरिओ हीं व्हडलीं तळीं नामनेचीं आसात. सुपीरिअर तळें सेंट मेरी न्हंयेकडेन जोडून आसा. मिशीगन आनी ह्युरन दक्षिणेवटेंतल्या ईअरी तळ्याकडेन सेंट क्लेअर आनी डिट्रॉयट न्हंयांक लागून जोडलां. हे न्हंयेचेर नामनेचो नायगारा धबधबो आसा. 1959 वर्सा ‘सेंट लॉरेन्स सीवे’ निर्माण जाल्ल्या सावन भितरल्या वाठारां कडेन म्हासागराचो संबंद आयला. ह्या तळ्यां भायर संयुक्त संस्थांनांतलें सॉल्ट लेक, आनी कॅनडांतलीं ग्रेट बेअर लेक, ग्रेट स्लेव लेक, विनीपेग ह्या सारकीं बरींच तळीं आसात.
हवामानः ह्या खंडांत हवामानाचे विंगड विंगड प्रकार दिसून येतात. अक्षांश विस्तारा प्रमाण, थळावी उंचाय, वारें आनी दर्यांतले प्रवाह हांचोय परिणाम हवामानाचेर दिसून येता. बेरिगसावन आर्क्टिक म्हासागरा मेरेनच्या वाठारांत जानेवारींत -40° ते -29° से. आनी जुलयांत -1° ते 10° से. तापमान आसता. सुमार 25सेंमी. पावस पडटा. ह्या वाठारांत बरेंच हिम पडटा. हाचे दक्षिणेक अलास्का ते मध्य कॅनडा वाठांतरांनी जानेवारींत -30° ते -20° से. जुलयांत 10° ते 15° से. तापमान आनी 25 ते 50 सेंमी. पावस पडटा. अलास्का ते उत्तर कॅलिफोर्निया ह्या पॅसिफीक दर्यादेगेर उत्तरेवटेन जानेवारींत -10° ते 0° से. आनी दक्षिणेवटेन 10° ते 15° से. तापमान आनी जुलयांत 10° ते 20° से. मेरेन तापमान आसता. अस्तंतेच्या वाऱ्याक लागून पावस 100 ते 250 सेंमी. मेरेन पडटा. दक्षिणेवटेनचें हवामान सादारणपणान उत्तर गोलार्धांतल्या हवामाना भशेन आसता.
खनीज संपत्तीः पूर्विल्ल्या काळांत अमेरिकेची भूंय दर्यापोंदा आशिल्ली. फातरांच्या थराक लागून उपरांत ही जमीन वयर येतकच हांगा तेलाच्यो बऱ्योच खणी सांपडल्यो. आर्क्टिक दर्यासावन ह्या खंडाच्या मदल्या वाठारांतल्यान दक्षिणेवटेन वचपी पट्टो तेला खातीर नांवाजिल्लो आसा. कोळसो, सैमीक वायु, पॅट्रोलियम हांची बरीच सांठवण हांगा सांपडटा. लोखण चडशें कॅनडाच्या वाठारांत मेळटा. कॅनडाच्या राश्ट्रीय उत्पादनाचो व्हडलो वांटो खनिजांतल्यान येता. मॅक्सिकोंत चांदी, संयुक्त संस्थांनांत तांबें, भांगर, शिशें, जस्त आनी लोखण आसा. उत्तर ऑरेकॅन्सॉ हांगा बॉक्सायट, अॅलाबॅमा हांगां चांदी आनी क्यूबांत लोखण चड मेळटा. शिमीटा खातीर उपेगी पडपी रेंव ह्या खंडांत बरीच आसा. जगांतलो 52% कोळसो हांगा मेळटा. युरेनियम, निकेल, कोबाल्ट ह्या खातीर कॅनडा जाल्यार तेल, व्हॅनेडियम ह्या खातीर संयुक्त संस्थांनां आनी मेक्सिकोची नामना आसा.
वनस्पतः सामके उत्तरेक टंड्रा वाठारांतलीं झोपां आसात. ताचे दक्षिणेवटेन अलास्का सावन लॅब्रॅडामेरेन सूचिपर्णी (अशीर पानां) रुखांचें रान पातळ्ळां. हातूंत फर, स्प्रूस, लार्च, पायन हे रुख मुखेल आसात. अस्तंतेवटेंतल्या चड पावसाच्या वाठारांनी दाट आनी सदां पाचवीं रानां आसात. दर्यादेगांवेले दोंगर, पॅसिफीक देंवतेवेलो म्हळ्यार अस्तंतेचो वाठार हांगा डग्लस फर, रेड सेडर, हॅमलॉक, शुगर पायन, यलो पायन सीडार ह्या जातींचे रुख आसात. मॅक्सिकोचें पठार आनी अस्तंत वाठारांतल्या वाळवंटाच्या वाठारांनी वाळवंटांत वाडपी वनस्पत आसा. निवलांच्यो तरेकवार जाती हें हांगाचें खाशेलेंपण.
उदेंतेच्या वाठारांत अॅपॉलॅचियन वाठार सोडून हेर कडेन घट आनी मोव लाकूड दिवपी रानां आसात. ओक, चेस्टनट हीं घट लाकडांची झाडां मिसीसीपी, ओहायओ ह्या वाठारांनीं चड आसात. रानां कापून उडयल्ल्यान हालीं बरेंच लुकसाण जालां. ग्रेट प्लेन्स आनी मदलीं मळां हे चड करून तणाचे वाठार आसात, तांतलो बरोचसो वांटो हालीं शेतवडी खातीर उपेगांत हाडला.
मोनजातः अमेरिका खंडांत उत्तरेवटेनची वास्वेलां, कॅरिबू,
