वृंदावरकर, नाराय -चंद्र (चंदी () आनी ३०-६० वसा वाडिल्ल्या झाडांत भरपूर प्रमाणांत मध्यकाश्ट मेळटा. हे पेिरायेच्या झाडाचो घेर सादारण ४० ते ६० सेंमी. आसता. सौंपत्या पावसांत तयार जाल्ली झाडां मुळापसून खणून काडटात. ह्या मुळांची वापर तेल काडपाखातीर करतात. एका ४०-५० वसाँ पेिरायेच्या झाडापसून २०-२५ घन फूट चंदनाचे बरे लांकूड (मध्यकाश्ट) मेळपाक खेळणी, फणयो हांचेसारकिल्यो हस्तकलेच्यो वस्तू तयार करपाखातीर उजवातीखातीर मोटया प्रमाणांत जाता. लांकूड आनी तेल हांचो आयुर्वेदीक वखदांखातीर उपेरा करतात. भाजून दुखापत जाल्ल्या जाग्यार चंदनाचें गंध लायतात. तकली दुखल्यार कपळाचेर आनी दोळ्यांच्या जाल्यार पानां हळडुवीं जातात, मुळां कुसतात, खांदयो बावन सकल हुमकळटात आनी कांय काळान झाड मरता. हो रोग नेमको कसो जाता हाचेवेिशों अजून खोलायेन म्हायती मेळूक ना. तशेच ह्या रोगाचेर खात्रेची असो उपाय ना. ह्या रोगाचेर घेवपाच्या उपायांविशीं अजुनूय संशोधन चालू आसा. - विश्वाम गांवकार चंदावरकर, नारायण गणेशः (जल्सः २ डिसेंबर १८५५, होनावर-उत्तर कानडा; मरणः १४ मे १९२३, बेंगळूर). सभासद, कायदेपंडीत आनी समाजसुदारक. एका गिरस्त घराब्यांत ताची बी.ए. करतकच पिरायेच्या बाविसाव्या वसा तो 'इंदुप्रकाश' ह्या द्वैभाशिक सप्तको नेमाळ्याच्या इंग्लीश विभागाचो संपादक जालो (१८७८). ताणें सुनार धा वसा ह्या सप्तकी नेमाळ्यांत आत्मियतेन काम करून ताची खप आनी पांवडो वाडयलो. ह्याच काळांत मधुरा हे चलयेकडेन तो लग्न जालो. ताणे कायद्याची एल्एल्. बी. पदवी मेळयली काँग्रेसच्या पयल्या अधिवेशनांत प्रतिनिधी म्हूण तो हजर आशिल्लो. १८८५ च्या इंग्लंडच्या सार्वत्रिक वेंचणुकां वेळार ब्रिटीश लोकांक मेळोवपाचे नदरन 'पुणे भौशिक सभा' आनी 'बॉम्बे प्रेसिडेन्सी असोसिएशन' वरवीं एक शिष्टमंडळ, प्रचाराखातीर इंग्लंडाक धाडेिल्ले. ताचो तो आजीव वांगडी जाली. १८९६ त कराची हांगा भरिल्ल्या मुंबय प्रांतिक राजकी परिशदेचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. मॉटेग्यू चेम्सफर्ड अध्यक्ष म्हूण ताची वेंचणूक जाल्ली. १८९७ ते १९०० मेरेन तो मुंबय कायदेमंडळाचो वांगडी आशिल्ली. १९०० त लाहोर हांगा भरिल्ल्या काँग्रेस अधिवेशनाचो तो अध्यक्ष अशिल्लो. १८९६ सावन तो प्रार्थना समाजाचो मुखेल आशिल्लो आनी १९०१ त सोशल कॉन्फरन्सचो मुखेल सचिव जालो. ह्या दोनूय पदांवयल्यान ताणे वर्ग हांच्या कल्याणाखातीर तांकां राजको हक्क दिवपाक जाय, अशे मत ताणे परगटायलें. हेखातीर तो १९०६ त कर्मवीर विठ्ठल रामजी शिंदे हाच्या 'डिप्रेस्ड क्लासेस नेिशन' चो अध्यक्ष जाली. १९०३ त स्थापन जाल्ल्या मुंबय प्रांतिक समाजीक परिशदेची तो सुर्वेकसावन ते वावरक बरोच नेट आयलो. • ԿՋ ՇՆ: कोंकणीविश्वकोश : १ न्यायमूर्ती रानडे हाच्या मरणाउपरांत १९०१ त मुंबय उच्च न्यायालयाचो न्यायमूर्ती म्हूण ताची नियुक्ती जाली. १९०१ ते १९१२ संस्थानचो मुखेलमंत्री म्हूण काम पळेलें. ह्या काळांत तो सक्रीय राजकारणापसून पयस रावलो. पूण १९१४ उपरांत तो परत राजकारणांत आयलो आनी १९१९ च्या कायद्याक लागून मुंबय जी विधानपरिशद स्थापन जाली, तिचो तो बेिनसरकारी अध्यक्ष जालो. अखेरमेरेन ताणे ह्या तशेच रॉयल एशियाटिक सोसायटीचो (मुंबय शाखा) अध्यक्ष हीं पदां ताणे भुशयली. त्या. रानडे, तेलंग, भांडारकर हांणी घाल्ले परंपरेचो तो नेिश्ठावान अनुयायी आसलो. न्या. रानडे हाच्या मरणाउपरांत समाजीक भूमिका घेवन ताणे समाजीक सुदारणेचे चळवळीक नवें स्वरूप हाडपाचो यत्न केली. समाजकारणांत तो जहाल भुमिका घेतालो, पूण राजकारणांत तो मवाळ पक्षांत आसली. तेन्नाच्या राजकारणांतली एक नामना जोडिल्ली. - कीं. वि. सं. सं. वळेशेंत दुस-या क्रमांकार आशिल्लो चंद्र हो धर्तरचो उपगिरो जावन आसा. सुर्यावळीतल्या व्हडल्या उपगिन्यांतलो हो एक. चंद्राचे धतीरपसूनचे अंतर उण्यांत उणें ३,५४,३४१ किमी., चडांत चड ४,०४,३३६ किमी. आनी सरासरी ३,८२,१७१ किमी. इतलें आसा. चंद्राचो आकार सादारणसो वाटकुळो आसून ताचो व्यास धर्तरपरस ०.२७३ पटीन, क्षेत्रफळ ०.०७४ पटीन आनी घनफळ ०.०२०३ पटोन अासा. वेग आनी वस्तुमानः चंद्र धर्तरभोंवतणी भोवडयो घालता अशें दिसले भॉवडयो घालतात. तांचो भाँवडेची गोलाकार वेग (angular speed) अंतर तांच्या वस्तुमानांच्या व्यस्त प्रमाणांत आसा. धर्तरच्या ह्या बिंदू भोंवतणीचे भॉवडेक लागून मळबांतल्या लागींच्या वस्तीच्या (चंद्र सोडून) जाग्यांनी आंदोलन (oscillation) जाल्लेवरी दिसता. इरोस नांवाच्या एका गिरुल्याचे (asteroid) ताणे धर्तरलागीं (१,६०,००,००० मैल) आयेिल्ल्या वेळार घेतिल्ल्या आंदोलनांकांवयल्यान चंद्र आनी धर्तरी हांच्या वस्तुमानांचो विभाजनांक (rati०) १:८१-२७ इतलों मेळ्ळो. हाचेवयल्यान चंद्राची घनताय (density) धर्तरपरस ०.६० इतली आनी उदकापरस ३.५ इतलो आसा, हें कळटा. हाका लागून चंद्रार धर्तरो आनी चंद्र ज्या एका बिंदूभोवतणी भाँवडयो घालतात, तो बिंदू gतरवयत्या JoATRs (centre of gravity) 8,984 किमी. घेता, पूण त्याच वेळार तो आपल्याच भाँवतणी धुंवता आनी ताचोय काळ एकूच म्हयनो जाता. हाका लागून धर्तरवयल्यान पळेतल्याक चंद्राची सदांच एकूच वट दिसता. चंद्राचे धर्तरभोंवतणी भॉवडेचो वेग वराक सुमार ३,६०० केिमी. आनी आपल्या आसा भोवतणी धुंवपाचो वेग वराक १६ किमी. (विषुववृत्ताचेर) इतलो आसा. कलाः दरका म्हयन्यांत चंद्राची प्रतिमा वाडटा आनी उर्णी जाता. उमाशेउपरांत एके बारीक चंद्रकोरोन सुरवात जावन ती वाडत अष्टमीक परत ती त्याच क्रमान उणी जावन अर्दचंद्र जावन उमाशेक अदृश्य पुराणकाळासावन ह्या क्रमबध्द बदलाचो कालमापनाखातीर ननशान
