कॉकणी विश्वकोश : १ लश्करी शिक्षण घेतिल्ल्या चैंग-कै-शेक हाची लश्करी अकादेमी, व्हॅपोआ चो मुखेली म्हूण नेमणूक जाली. ताच्या पालवान चिनी लश्कराक आर्विल्ल्या झूजतंत्राचे शिक्षण मेळ्ळे. कोर्मितांग पक्ष फकत बुध्दीवाद्यांची संघटना उरली ना, पूण शेतकार-कामगार हांकांय आपलेवटेन ओडूक लागली. १९२५ त सन-यत्-सेनाक मरण आयले आनी चिनी इतिहासाक एक नवें मोडण मेळ्ळे. फाटबळान चैग-कै-शेक सरसेनापती आनी वांग-जिंग-वै पक्षाचो अध्यक्ष बच्या बन्या सुवातींचेर नेमपाक सुरवात केली. ताच्या रशियाविरोधी पालवान हुकूमशाय सुरू केली. कम्युनिस्ट ताच्या कडल्यान पयसावले आनी तांणी दक्षिण चीनांतल्या दोंगरी वाठारांत (जिआंगसी) स्वतंत्र राज्याची थापणूक केली. - चैग-कै-शेक सत्तेर आसतना जपानान पथून चीनाचेर घुरी घाली. कम्युनिस्टॉक काबार केल्याबगर स्वताक सत्तेर रावप शक्य जावचे ना, हें जाणा जावन चैग-कै-शेकान जपानांकडेन नांवापुरतें झूज चालू दवरले आनी कम्युनिस्टांक मारून उडोवंक सुरवात केली. माओ-त्से-तुंगच्या फुडारपणाखाल कम्युनिस्ट पक्षान गनिमी काव्याच्या आदारान ३६८ दिसांत १२,००० किमी. प्रवास करून उत्तर शेन्सी प्रांतांत पावल दवरलें आनी झूज चालू केलें. १९३८ चैगाक कम्युनिस्टॉवांगडा तडजोड करून जपानावांगडा झूज करचे पडले. तडजोडी उपरांत लेगीत चैगाचो कम्युनिस्टॉक विरोध आशिल्लोच. इतले मजगती दुसन्या म्हाझुजाक सुरवात जाली. कम्युनिस्टांची हांगा उणें जाल्लें. निमाणे १९४९ त माओ आनी ताच्या कम्युनिस्ट पक्षान चीनांतल्यान पळून गेलो आनी ताणें फॉर्मोसा (तैवान) जुव्याची अालाशिरो घेतली. आर्विल्ली काळ: ३ फेब्रुवारी १९४९ त चिनी क्रांती पुराय जाली. कम्युनिस्ट सरकारान आपल्यो अर्थीक कार्यावळी थारायल्यो. १९५८ त सगळ्या जमनीचे समाजीकरण जालें आनी कम्यून्सांवरवीं शेतवड चलूक लागून कितलेशेच भायले मिशनरी चीन सोडून गेले. कम्युनिस्ट राजवटीखाला पुरायपणान बदललो. शिक्षणाच्या मळार नेटान वावर जाली. बायलांक चडांत चड अधिकार मेळळे. साहित्याच्या आनी कलेच्या मळार वावुरयांक माओन विचारस्वतंत्रतायेचे आवाहन केले. पूण कम्युनिस्ट सरकाराचेर चड खर टिका जाता, हें पळोवन उपरांत ताणे तें बंद केले. रासवळ शेतवड, उद्येग अानी शासन चलोवपाखातीर तयार केल्ले साहित्य आनी कलेच्या मळार भांडवलदारी विचारांचे जावपी प्रदर्शन सोपोवपाखातीर माओन सांस्कृतिक क्रांतीचो उलो मारलो. लिन पेियाव, चौ एन्-लाय, छन। ब्रो-दा आनी माओची घरकान्न ज्यांग चीग हे सांस्कृतिक क्रांतीचे हेर फुडारी थारले. माओ आनी लिन पेियाव हांचेमदी चीन वैचारिक संघर्श सुरू जालो आनी तातूंतल्यान लिन पियावहाका दोशी थारायलो. फाटल्या पंचवीस वसाँचो चिनी इतिहास सामको घुस्पागोंदळाचो आसा. १९७१ त चीनाक संयुक्त राश्ट्राचे प्रतिनिधीत्व मेळ्ळे. ताचेपयली १९५६ त रशियांत खुश्चेव सत्तेर येतकच ताच्या धोरणांकडेन पटनाशिल्ल्यान चीनान रशियाआड धोरण घेतले. आल्बेनिया सोडून संवसारांतल्या सगळ्या कम्युनिस्ट देशांकडल्यान हे गजालीक लागून चीन वेगळी जाली. १९७२ त अमेरिकन अध्यक्ष निक्सन हार्णे चीनाक भेट दिली आनी दोनूय देशांमदी बरे संबंद आसचे, हे नदरेन बन्याच मळांचेर कबलाती केल्यो. १९६२ त भारतावांगडा जाल्ल्या झुजांतल्यान भारत-चीन संबंद इबाडले. ते संबंद पथून बन्या मार्गार हाडपाचे नदरतल्यान १९८९ त यत्न चालू जाले. १९७६ त माओ आनी चिनी क्रांतीची दुसरो फुडारी, चौ एन्-लाय हांकां मरण आयले. माओच्या मरणाउपरांत माओचे घरकान्नीच्या फुडारपणाखाल सत्ता हातासुंक सोदपी ‘गॅग ऑफ फोर हांकां अटक जाली. माओच्या फुडारपणाखाल सांस्कृतिक क्रांती म्हळ्यार एक चूक असो निर्णय घेवन निमणें १९८१ त गॅग ऑफ फोर हांकां बंदखणींत उडयलीं. १९८२ डेंग शियाओ पिंगच्या फुडारपणाखाल मवाळ धोरण आपणावन चिनी फुडान्यांनी आनी कम्युनिस्ट पक्षान माओच्या विचारांकडेन फारकत घेतली. १९८६ सावन हांका लोकशाय हक्कांखातीर विद्याथ्र्याची चळवळ जावंक लागली. १९८९ मेरेन हे चळवळीन खर रुप घेतलें आनी सांस्कृतिक क्रांतीइतली उग्र चळवळ देशभर पातळ्ळी. लश्कराच्या आदारान ही चळवळ केली. १९५४, १९७५, १९७८ आनी १९८२. सद्याचे म्हळ्यार १९८२ चे संविधान पांचव्या नॅशनल पीपल्स काँग्रेसींत मानून घेतले. चीन प्रजासत्ताक समाजवादी देश आसा, जंय कश्टकरो लोकांच्या, शेतकार माक्र्सवाद-लेनिनवाद आनी माओी विचारांच्या तत्त्वांचेर चलता. सत्ता वांगडी वेंचणुकांतल्यान वेंचून येतात. थळाव्या राज्यकारभाराखातीर हांगा २१ प्रांत, ५ स्वायत्त वाठार आनी चलोवपी संस्था आसात. १९५८ त हांगा कम्यून संघटना अस्तित्वांत कामगार, शेतकार, विद्यार्थी आनी बायलो हांच्या संघटनांकूय अर्थीक स्थितीः शेतवडीक ह्या देशांत बरेच म्हत्व आसा. हांगाची जमीन पेिकाळ आशिल्ल्यान पिकावळ बरीच जाता. गंव, तांदूळ, च्या, कपडो, रसायनां ह्या गजालींच्या उत्पादनांत बरीच वाड जाल्या. तेभायर संस्थानां, हाँगकाँग, अस्तंत जर्मनी, कॅनडा, ऑस्ट्रेलिया ह्या देशांतल्यान चडशी आयात जाता. निर्यातीचे वेव्हार चडशे जपान, हाँगकाँग, अमेरिकेची संयुक्त संस्थानां, जॉर्डन, सिंगापूर ह्या देशांकडेन जातात. चीनांत पळोवपासारक्यो बन्योच सुवाती आशिल्ल्यान पर्यटनांतल्यान ह्या देशाक बरेंच उत्पन्न मेळटा.
