चोळी (कंचुकी)-चौ एन-लाय साम्राज्याची बुन्याद खन्या अर्थान राजराजान घाली. ताचो पूत राजेंद्र ताणें जैत मेळयलें. हे घुरयेउपरांत ताणे स्वताक गंगैकोंड ही पदवी लावन मलाया ह्या जुव्यांचेर आपल्या आरमाराच्या बळार ताणे पावल दवरलें १०४४ ताका मरण आयल्या उपरांत ताचो पूत राजाधिराज राजा जालो. ताचे कारकिर्दीत पांडय, चेर आनी सिलोन राजांनी बंड केलें, पूण ताणें तें पुरायपणान मोडले. चालुक्य राजा पयलो सोमेश्वर हाच्या वांगडा १०५३-५४ जाल्ल्या कोप्पम हांगाच्या झुजांत ताका मरण आयले. ताची जैत मेळयले. चोल राजा वीरराजेंद्र ह्या दुसच्या राजेंद्राच्या भावान चालुक्य राजा अधिराजेंद्र सत्तेर आयलो; पूण कुलोत्तुंग ह्या चोल घराण्याच्याच दुसच्या एका फांट्याच्या पराक्रमी मनशान ताका सत्तेवयल्यान कुशीक काडपाचे यत्न केले. विक्रमादित्य ह्या चालुक्य राजान आपल्या मेवण्याक पालव दिवन कुलोत्तुगांची पराभव करपाचो यत्न केलो, पूण कुलोत्तुंगान आपल्या बळग्याच्या नेटार १०७० त चोल राज्यसत्ता बळकायली. हरयलो. जाल्यो नात. तांची सत्ता ल्हवल्हव दुबळी जाली. बाण, काडव ह्या तांच्या उदेतेवटेनचे गंग, काकतीय, पांडय हेसारके राजा बळेिश्ट जावंक लागले. पांडथ राजा सुंदर पांडय हाणे शेवटाक निमाणो चोल राजा राजेंद्र (१२४६-७९) हाका आपलो मांडलिक केलो. उपरांत १३१० त राजराजेश्वर (सद्या बृहदीश्वर) हें देवूळ राजराज ह्या राजान बांदून शिल्पकलेक आनी बांदावळीक लागून नामनेक पावली. ह्या देवळांनी काडिल्ले चित्रकलेची जाणकारांनी बरीच तुस्त केल्या. दितात. चोल राजा शिवभक्त आशिल्ले. तांच्या काळांत रामानुजाचार्यान आपलें तत्त्वगिन्यान पातळावपाचो वावर केल्लो. अखेरक रामानुजाची निमाणो चोल राज्यांत छळ जाल्ल्यान ताका तें राज्य सोडून वचर्चे पडले, अशें कांय इतिहासकारांचे मत आसा. चोल काळांत बन्याच ग्रंथांची बरपावळ जाली. केशवस्वामीची ‘नानार्थाविसंक्षेप' हो। संस्कृत ग्रंथ कुलोत्तंगेोचो पूत राजराज हाच्या नामनेची तमिळ काव्यां चोल काळांत बरयल्ली, कंबन (*) कवीचे रामायण चोल काळांत बरयल्लें. ԱյԼջչf कोंकणी विश्वकोश : १ - की. वि. सं. मं. चोळी (कंचुकी): बायलो वा चलयो आपले कुडीच्या कमरावेलो भाग, खास करून छाती धांपपाखातीर जो खाशेलो भेस आंगाक घालतात, ताका चोळी वा कंचुकी अशें म्हण्टात. ऋग्वेदांत (२.३२.४) आयिल्ल्या उल्लेखावेल्यान वेदकाळार शिवणकला अस्तित्वांत आसली हें स्पश्ट जाता. शिवणकलेची उपेग सगळ्यांत पयली चोळई वा कंचुकी घडोवपाक केलो, अशें मानतात. बुध्दाच्या काळार बौध्द आनी जैन भिक्षुणी कंचुकीची उपेग करताल्यो। अशे उल्लेख आयल्यात. हारिती ही बौध्द देवताय लांब हाताची ब्लाउज घाल्ली एके कडेन दिश्टी पडटा. मध्य आशियांतल्यान येवन उत्तर पध्दत फुडें भारतीय बायलांनी आपणायली, अशे दिसता. मथुरा आनी गांधार शिल्पांनी चोळयो घाल्ल्यो बायलो दिशटी पडटात. वायव्य प्रांतांतल्या गांधार शिल्पांतल्या बायलांच्यो मुर्ती ब्लाउज आनी जेंकेट घाल्ल्यो दिसतात. शकांच्या एका नाण्याचेर कमळाचेर उबे आशिल्ले लक्ष्मीचे चित्र आसून तिच्या आंगांत ब्लाउज आसा. समुद्रगुप्ताच्या मारपाचो उल्लेख आयला (१.१९); पूण ताचेवेल्यान कंचुकीची घडण पोरन्या काळांतले कंचुकीक दोन अशीर हात आसताले. पूण बटण ब्लाउज हो चोळी वा कंचुकीच्या पंगडांतलो एक खास प्रकार जावन आसा. ब्लाउज हो कंचुकीपरस मातसो सदळ आसता आनी ताका बटण वापरतात. जॅकेट हें दुसन्या कपडयाचेर घालपाचें आसता. ताची उंचाय कमरेमेरेन अासता. सद्याक कंचुकीचे वा चोळयेचे विंगड विंगड आकार आनी प्रकार दिश्टी पडटात. तातूंत कांय चोळयांचे बटण वा बंद फुडल्या भागांत आसतात, तर कांय जाणाचे फाटल्या भागांत (फाटीर) आसतात. पयलीच्या काळांत विधवा बायलो चोळयो घालोनासल्यो. पूर्ण हालों त्यो घालतात. सवायशीण बायलेन बच्या कार्यावेळार आनी धर्मकृत्यांत चोळी घालची, असो नेभ आसा. पयलींच्या काळांत चोळी वा कंचुकी घालताले, तेन्ना तिचेभितर अTनीक कसलेंच अंतर्वस्त्र घालीनासले. हालींच्या काळार चोळी पंगडांतलो ब्लाउज घालतात, तेन्ना ताचे भितर 'ब्रेसीयर (bracier) हैं अंतवस्त्र सर्रास घालप जाता. कांय जमातींत मात ब्रेसीयर हें अंतर्वस्त्र ब्लाउजा भितर घालीनात. - कीं. वि. सं. मं. चौ एन-लायः (जल्मः ? १८९८, वाइआन-जिआंग सू: मरणः ८ जानेवारी १९७६). ताची स्वभाव बंडखोर जाली. १९११-१२ त चीनांत जी राज्यक्रांती जालो.
