जांब.हाका मलाखी जांब,मौटन अॅपल,युजेनिया मलाकेन्सिस,सायझिजियम मलाकेन्सिस अशीं नांवां आसात.कूळ मात मिर्टेसी हेंच आसा.हें झाड सादारण ९-१५ मी.मेरेन वाडटा.पूण भारतांत हो रूख दोन ते अडेज मी. परस चड वाडना.हाका मे-जून च्या काळांत फळां येतात. -विश्राम गांवकार
जांबळ:(मराठी-जांभूळ;हिंदी-जामुन,काला जामुन;गुजराती-जांबुडा;संस्कृत-जंबु,महास्कंध,नीलफल;इंग्लीश-ब्लॅक प्लम,जावा अॅपल;लटीन-सायझिजियम क्युमिनी,युजेनिया जांबोलाना;कूळ-मिर्टेसी). वर्सूयभर पाचर्वेचार उरपी हें झाड सुमार ३० मी.मेरेन ऊंच वाडटा.झाडाचो घेर सुमार ३.६ मी.मेरेन आसता.साल २.५ सें मी.जाड;पानां एकामेकांसामकार आनी दाट पाचवीं आसतात.पानांची लांबाय ७.५ ते १५ सें मी.आनी रुंदाय ३.८ ते ६.३ सें मी.आसता.फुलां भितरल्यान हळडुवीं जाल्यार भायल्यान लेव पाचव्या कोराचीं आसतात.फुलांच्यो चार पाकळ्यो वेगवेगळ्यो आसतात.फळां एके बियेचीं लांबट,वाटकुळीं आसतात. ह्या झाडाचें मूळ स्थान भारतांतले अस्तंत घाट अशें मानतात. ह्या पिकाची लागवड श्रीलंका,मलाया,ऑस्ट्रेलिया ह्या देशांनी व्हडा प्रमाणांत जाता.भारतांत चडशा अस्तंत घाटांत हें झाड सर्रासपणान दिसता.ह्या झाडाची पद्धतशीरपणान केल्ली लागवड भारतांत पळोवंक मेळना.गोंयांत जांबळांचे रूख काजूचे लागवडींत आनी न्हंयांचे देगेर सैमीक पद्धतीन जाल्ले दिसतात. जांबळाच्यो खास अश्यो जाती नात.पूण दोन प्रकार आसात,ते अशे. १.रा-जामन:ह्या प्रकारच्या झाडाक मोटीं जांबळां लागतात.तीं गोड आसतात.आनी भितरल्यो बियो बारीक आसतात. २.काथा:ह्या प्रकारचीं जांबळां बारीक आनी रूचीक आंबट आसतात. जांबळाचें झाड लोमी प्रकारचे जमनींत बरेतरेन वाडटा.उदक सहजपणान व्हांवन वचपी सुवात ह्या झाडाक मानवता.झाड पावसाच्या उदकाचेर वाडटा,तरी गिमादिसांनी उदक घाल्यार ताची वाड बरे तरेन जाता. पद्धतशीर लागवड करपाखातीर बियो काडून १० ते १५ दिसांभितर किल्लत घालतात.जांबळाचे बियेचें खाशेलपण म्हळ्यार एके बियेंतल्यान बरींच रोंपां किल्लून येतात.कलम पद्धतीनूय ह्या झाडाची लागवड करतात.शास्त्रोक्त पद्धतीन लागवडीखातीर १*१*१ मी.लांब,रूंद आनी खोल १०*१० मी.अंतराचेर फोण्कुलां मारून पावसाचे सुर्वेक तातूंत रोंप वा कलम रोयतात.सुरवातीचीं पांच वर्सां झाडाक सुमार २० किग्रॅ.कंपोस्ट वा शेणसारें दितात.उपरांत हें प्रमाण ल्हव ल्हव वाडोवन १० वर्सां आनी ताच्यावयल्या झाडाक १०० किग्रॅ.कंपोस्ट वा शेणसारें घालतात.जमीन पिकाळ आसल्यार झाडाक रसायनीक सारीं घालपाची गरज ना.पूण हलक्या दर्जाचे जमनींत वाडिल्ल्या झाडाक सुमार १० वर्सांउपरांत २५० ग्रॅ.नत्र;२५० ग्रॅ.स्फुरद आनी २५० ग्रॅ.पलाश दितात.हें सारें सादारणपणान ऑगस्ट म्हयन्यांत दितात. रोंपा लावन तयार केल्लीं झाडां ८-१० वर्सांभितर, जाल्यार कलमी झाडां ५-६ वर्सांभितर फळां दिवंक लागतात.झाडाक फेब्रुवारी-मार्च म्हयन्यांत फुलां येतात आनी फळां एप्रिल-मे म्हयन्यांत येतात.एका झाडाक सुमार १००-१५० किग्रॅ.जांबळां लागतात. जांबळाच्या झाडाचें लांकुड घराच्या मदेराक आनी शेतकारांचीं उपकरणां करपाखातीर वापरतात.झाडाचे सालींतलें टॅनीन हें द्रव्य चामडें रांपोवपाखातीर उपेगाचें आसता.फळां पिकतकच रूचीक बरीं लागतात.पोटांतल्या तशेंच गोडयामुताच्या दुयेंसांचेर जांबळींचीं फळां उपेगी पडटात.फाळांपसून सोरो,जेली,सरबत,व्हिनीगर तशेंच लोणचीं तयार करतात.झाडाचीं पानां रस्मी कीडे पोसूंक वापरतात.तशेंच तांचो गोरवां,मेंढरां,बोकडयो हांचेखातीर खावड म्हूण उपेग जाता.तरन्या पानांचो कसाय पोटांतल्या विकारांचेर वखद म्हूण घेतात.जांबळाच्या फुलांनी बऱ्याच प्रमाणांत म्होंव आसाता.ह्या झाडाक रोगाचो वा कीडीचो त्रास व्हडलोसो जायना.पानां खावपी कीड आनी धवो मूस हांचो केन्नाय त्रास जावं येता.असो त्रास जाल्यार ०.०३% मॅलाथीयोन वा डायमेथोएट ह्या जंतुनाशकांचो फवारो मारतात.फळां कुसपाचो त्रास जाल्यार डायथेन-झेड ७८ हें जंतुनाशक ०.२% फवारतात. -विश्राम गांवकार
जांबावलीकार,डॉ.पांडुरंग बाबी:(जल्म:७ फेब्रुवारी १९१५,जांबावली-केपें) गोंयचो सुटके झुजारी.बापायचें नांव बाबी जांबावलीकार.ताणें मेदीकू शिरुर्जियांव (Medico Chirurgiao)ही वैजकीशास्त्राची पदवी घेतली.तेचपरी ताणें मुंबय उच्च पदवेचें शिक्षण घेतलें.१९३० वर्सा शिवाजी युवक संघाचो वांगडी जावन ताणें समाजीक वावर करूंक सुरवात केली.२३ डिसेंबर १९३३ दिसा थापणूक जाल्ल्या 'उनियांव अकादेमीका'(Uniao Academica)हे विद्दार्थी संघटनेची तो संस्थापक वांगडी आसलो.१९३९ वर्सा गोंयच्या 'गोवा कॉंग्रेस कमिटी'(मुंबय)हे संघटनेचो तो वांगडी जालो.१९४२ त मुंबय जाल्ले पोलिसांचे फारपेटींत राश्ट्रवाध्यांक बरीच दुखापत जाली,तेन्ना दोतोरांचो पंगड घेवन तो तांकां आदार दिवंक गेलो.आर्चबिशप डॉ.जुजे द कॉश्त नुनिश हाणें गोंयकारांविशीं वायट उतरां काडलीं.ताचे आड निशेद करपाक ताणें १९४३ वर्सा पणजे शारांत गोंयच्या हिंदूंची मिरवणूक घडोवन हाडली.पांडुरंग पी.शिरोडकार हाच्या फुडारपणाखाल जून १९४३ वर्सा ताणें हत्यारबंद हल्लो करपाचो कट रचिल्लो.तातूंत ताणें गोंयकार शिपायांच्या आदारान 'पियलो द तामडी माती'(Piolo do Tambdi Mati)ह्या नेमाळ्याचे कचेरीक उजो लावपाचें थारायल्लें.पूण हो कट भायर फुटिल्ल्यान ताका बेळगांव वचून लिपचो पडलो.थांय रावन तो गोंयचे सुटके झुजाखातीर वावर करुंक लागलो.१९४६ वर्सा तो 'महाराष्ट्र एकीकारण समितीचो'सरचिटणीस आशिल्लो.१९४७ वर्सा मुंबय गोंयचें जें पयलें राजकी अधिवेशन भरिल्लें तातूंत ताणें वांटो घेतिल्लो. १९४८ वर्सा ताणें दत्तात्रय व्यंकटेश पै हाणें संपादन केल्लें 'विकास' नांवाचें मराठी सातोळें उजवाडाक हाडलें.१९४९ वर्सा तो 'नॅशनल कॉंग्रेस गोंय' संघटनेचे बेळगांव,कमिटीचो अध्यक्ष जालो.४ आनी ५ जून १९४९ दिसा बेळगांव,नॅशनल कॉग्रेस गोंय संघटनेचें जें अधिवेशन भरिल्लें तातूंत तो येवकार समितीचो अध्यक्ष आशिल्लो.१९५० वर्सा समयुक्त महाराष्ट्र परिशदेच्या दक्षिण विभागाचो चिटणीस म्हुण तो वेंचून आयलो. जून १९५० वर्सा गोमंतक मराठी साहित्य संमेलनाचो चिटणीस ह्या नात्यान ताणें बेळगांव हांगा अधिवेशन आयोजित केलें.१९५० वर्सा तो 'नॅशनल कॉंग्रेस गोंय'संघटनेचे कॉंग्रेस कार्यकारी कमिटीचो वांगडी जालो.२६ आनी २७ मे १९५० दिसा ताणें लोंढा हांगा हे संघटनेची दुसरी परिशद आयोजित केल्ली.जुलय १९५० त,दिल्ली हांगा भरिल्ले नॅशनल कॉंग्रेस गोंय संघटनेच्या तीन सदस्य समितीचो तो वांगडी आसलो.ऑक्टोबर आनी नोव्हेंबर १९५० त,ताणें विश्वनाथ एन.लवंदे हाच्या आदारान आरोंद ते माजाळे (कारवार)हांगा बसका घेतल्यो आनी सत्याग्रहांत वांटो घेवंक लोकांक स्फुर्त दिली.फ्रांस आनी पोर्तुगालच्यो वसाहती;ज्यो भारतांत आशिल्ल्यो,तांचे एकात्मतेचो पुरस्कार करपी पक्षांचे जोड परिश्देक तो २० मे १९५१ दिसा हजर राविल्लो. १९५१ वर्सा नॅशनल कॉंग्रेस गोंय संघटनेचे कार्यकारी कमिटींत डॉ.काशिनाथ संजगिरी हाच्या अध्यक्षपणाखाल तो सरचिटणीस जालो.डिसेंबर १९५१ त,तो मुंबय वैजकी सेवा करूंक लागलो.गोंय सुटके उपरांत 'गोमंतक भाशा परिशद','महाराष्ट्र एकिकरण समिती','गोमंतक मराठा समाज' ह्या संस्थांकडेन ताचो संबंद आशिल्लो.बेळगांव
