ज्ञानाभितरुय आमकां आडखळी येवंक लागतात हाचे भायर दर एक विज्ञान एका शिमित आंगाचें ज्ञान दिता केन्ना केन्ना दोन विज्ञानांचे सिध्दांत एक दुस-याचेम खंडन करतात हाचे वांगडा खंयच्याय विज्ञानाक पुराय तथ्य हें आसुंकूच शकना.
ह्या सगळ्यांचेर,फुडे वचून जेन्ना आमी विचार करुंक लागतात तेन्ना आमी तत्चज्ञानाच्या मळार पावतात तत्वज्ञांनात आमकां सामान्य अणभव आनी विज्ञान जगाच्या विरोधाभासांची परिक्षा करपाचो यत्न करतात हातूंत सगळे तरेच्या ज्ञानाची समीक्षा आनी संश्लेशण केल्लें पळोवंक मेळटा तत्वज्ञानाच्या मळार आमी सुवेवस्थित वैचारिक बैठीक तयार करतात हातूंत पुराय सत्तेर विचार करपांत येता.
तात्त्विक दृश्टिकोन संश्लेशणात्मक ,संरचनात्मक आनी पुराय आसता तत्वज्ञान म्हळ्यार फक्त ज्ञानाची एक प्रणाली न्हय,जाल्यार ती एक जिज्ञासा हें सत्तेचें वर्णनय न्हय जाल्यार ताचो दिश्टवोय आसा तत्वज्ञान ही जिणेची एक पद्दततूय आसा
तत्वज्ञान उदभव विंगड विंगड तरांतल्यान जाता.प्लेटोच्या महणण्या प्रमाण तत्वज्ञान आशर्चय भावांतल्यान निर्माणा जाता. ग्रीक विचारवंत आनी वैदिक रुशी सैमचें अजापीत तशेंच रहस्यात्मक तत्वांची जिज्ञासा करीत तत्ववेत्तेन जाले .अजापाची अनुभूती आनी जिज्ञासा,समीक्षात्मक विचार प्रकियेक जल्म दिता .उपरांत तीच तात्त्विक ज्ञानांत परावार्तित जाता.
वैज्ञानीक जन जागरणाचें उपरांत बेकन,डेकार्त आनी काण्ट आदि विद्वानांनी दुबावांतूच तत्वज्ञानाची सुरवात मानली अणभव आनी ज्ञानाचे विंगड विंगड स्तरांवयले विरोधास दुभाव उत्पन्न करतात ते गहन विचार करुंक लागतात हेच गहन विचार बुध्दिवाद तत्वज्ञानाक जल्म दितात.
जीण आनी संवसाराच्याब वेव्हारीक समस्यांच्या समाधानाचो यत्नूय तत्व्ज्ञानाची फांटभूंय आसा .भारतीय तत्वज्ञानाचीं बुन्यादीतत्त्वां वेव्हारीक समस्यांकडेनूच जोडल्यांत .अस्तंती तत्व्ज्ञानाचो मानवतावादूय अशेच रितीन जल्माक आयला.
मनीस हो विचारशील प्राणी म्हणून ताची जल्मजात विचारप्रवृती ताका विवेक आनी ज्ञान प्राप्त करपा खातीर आदार करता .हेच भशेन शुध्द गणिताभशेन शुध्द तत्वज्ञानाचो जल्म जाता .सॅाक्रेटिसाचें तत्वज्ञान अशेंच तरेन निर्माण जालें .विवेक बुध्दिक अणभव आनी बौद्दिक ज्ञानाच्या तत्वां वांगडा जीवनाच्या उंचेल्या मुल्यांचो परिक्षक जाता.
ह्या तत्वज्ञानाचो मुखेल उद्देश आत्मानं विध्दि वस्तुजगमआनी आत्मत्त्वाच्या सगळ्या प्रकारांत ज्ञानाचें मुल्यांकन करप विवेक बुद्दिचें काम जावन आसा
आध्यात्मिक जिज्ञासा,तत्वज्ञानचो दुसरो एक स्त्रोत जावन आसा .जीण आनी जिणेंत भरिल्लीं दुख्खां आनी त्रास पळोवन मनशाचें मन खंती जाता आनी तातूंततल्यान सुटका करुन घेवपाखातीर तो वाटो सोदता. भारतीय तत्वज्ञान,चड करुन जैन आनी बौध्द तत्वज्ञानाचो जल्म हातूंतल्यान जालां मुक्ती दिवप हो तत्वज्ञानाचो मुखेल उद्देश जावन आसा.
विचार करप हो मनशाचो जल्मजात सहज गूण आसा आनी विचार करप हेंच एक तत्वज्ञान म्हळ्यार जाता. म्हणून मनीस तत्वज्ञानाबगर जियेवंक शकना का वार्ता किमाश्चय क :पन्था: कश्य मोदतेसामान्य जिणेंत तत्वज्ञानाचे मौलीक प्रस्न आसात हाच्योय जापो सोदप मनशाच्या पिंडाक गरजेचेम जावन आसा .
प्रत्येक व्यक्तिचें स्वताचें अशें एक तत्वज्ञान आसाता जीवन,जगत,द्रव्य,समाज,आत्मो,र्इश्वर,सृश्ट,योग्य,कुटूंब,राज्य,कर्तव्याकर्तव्य,मरण,सौंदर्य,कला आदीविशीं दर एक व्यक्ती कसली ना कसली कल्पना वा दृशिटकोन दवरता तेंच ताचें तत्वज्ञान आसता ह्या सामान्य अर्थान तत्वज्ञान समिक्षात्मक जावंक शकना.
सामान्य असमिक्षात्मक जीवन दर्शनाक चड तर्कसंगत आनी सुसंगत करप श्रेश्ठ तत्ववेत्याचें काम जावन आसा सुवेवस्थित तत्वज्ञानांत तरा तरांचे वाद-विवादांक तर्कप्रतिशिठ करुं येता ताका लागून जायते तरांच्या तत्वज्ञान प्रणालिचो जल्म जाला भौतिकवाद, प्रकृतिवाद, विज्ञानवाद, तार्किकवाद, वस्तुस्थितीवाद, अस्तितत्ववाद ,बुध्दिवाद, मानवतावाद ,भाशाविज्ञानवाद ,अध्यात्मवाद आनी आत्मा आदी तत्वज्ञानचे कांय मुखेल प्रकार आसात.
तत्वमीमांसा वा सत्ताशास्त्र, ज्ञानमीमांसा, मूल्यमीमांसा, कलादर्शन, समाजदर्शन ,राजनीतीदर्शन ,कानुनदर्शन ,इतिहास दर्शन ,विज्ञानदर्शन ,तर्कशास्त्रदर्शन ,धर्मदर्शन ,शिक्षादर्शन ,मनोविज्ञान दर्शन ,नीतीदर्शन ,मानवदर्शन हे दर्शनशास्त्र वा तत्वज्ञानाचे कांय फांटे आसात.
भारतीय तत्वज्ञान
जगत आनी जिवीत हातूंतल्या कठीण समस्या सोडोवपाचो यत्न करपाखातीर भारतीय तत्वज्ञानाचो जल्म आनी विकास जाला पूण एक मात खरें,हो यत्न म्हळ्यार फक्त एक बौध्दिक वितंडवाद उरनासतना जिवीताचें एक वेगळावंक शकनाशिल्लें आंग जाला दुख्खी जिणेंतल्यान भायर सरुन सूख वा नि श्रेयसाची प्राप्ती करुन घेवप होच ताचो मुखेल उदेदश भारतीय तत्वज्ञान म्हळ्यार तत्वजमीमा़ंसें वांगडाच एक जीवन पध्दत आनी अध्यात्मीक दृश्टीकोन आसा सुखं साधायितुमं मार्ग दर्शनयेत तद्दिदर्शनम.
वैदिक तत्वज्ञान
सगळ्यो भारतीय तत्वज्ञान प्रणाली खंयच्या ना खंयच्या तरी रुपान वेदांकडेन संबऩदीत आसात विद धातूपसून निर्माण जाल्ल्या वेद उतरांचो अर्थ आसा ज्ञान ज्या उतरांनी आनी उक्तींनी सत्याचे ज्ञान भरलां,ताका वेद अशें म्हळां ग्रंथबध्द जांवचे पयली हजारांनी वर्सां पयलीं शिश्य गुरु कडल्यान आयकून वेद मेळयताले हाचेच खातीर वेदांक श्रुति म्हण्टात वेदांक श्रुति म्हणपाचें दुसरें कारण म्हळ्यार रुशींनी रुच्या आनी मंत्राक आपल्या अंतर्मनांतल्या श्रवण करुन मेळयले हेच खातीर वेदांक अपौरुषेय अशें म्हण्टात वेद स्वताच उजवाडाक आयले आनी ते संदा सत्य तशेंच अजरंवर आसात वेदांची रचना मनशान करुंक ना आनी देवानूय करुंक ना अशें म्हण्टात ऋषी वैदिक मंत्रांचे फक्त द्रश्टे आसात मंत्रस्य द्रष्टार: इति ऋषय:। पूण कांय जाण वेदांचो निर्मातो ईश्वर मानतात जाल्यार कांय लोक ताका मनशाची निेर्मणी म्हण्टात.
वेदव्यासाक मंत्रांचो संकलन करपी अशें म्हण्टात वेद चार आसात ते म्हळ्यार -ऋग्वेद,यजुर्वेद,सामवेद,आनी अथर्ववेद पयल्या तीन वेदांक वेदत्रयी म्हण्टात परंपरावादी ह्या तीन वेदांकूच शुध्द वेद मानतात चवथ्या वेदाक शुध्द मानिनात.
दर एका वेदाचे चार वांटे आसात मंत्र वा संहिता,ब्राह्मण,आरण्याक
