अचित पदार्थ आनी संवसार सत आसा.अचिताचीं तीन रुपां आसात-प्रकृति वा मिश्रतत्तव,नित्यविभुति वा शुध्दतत्त्व,काळ वा तत्त्वशून्य प्रकृतीन सत्व,रजस आनी तमस हे तीन गूण आसात.जगत् ह्या ब्रह्माचो परिणाम हाका परिणामवाद अशें म्हण्टात.जगत् म्हळ्यार ब्रह्मांची लीला आनी ताचे सुवादीन आसा.रामानुज शंकराचार्याच्या मायावादाचें खंडन करपा खातीर ताचेर सात आक्षेप घेतात.ताका सप्तानुपपत्ती अशें म्हण्टात. द्वैवेदांत दर्शन मध्वार्चाय प्रस्थानत्रयीची व्याख्य करुन यर्थाथवादी आनी अनेकतावादी द्वैत दर्शनाची प्रतिश्ठापना करता.मध्वाचार्य,आनंदतिर्थ वा पूर्ण प्रज्ञाचो जल्म कर्नाटकांत उडपी शाराचे लागसार रजतपीठ गांवांत इ.स.1999 त जालो.ताणें 37 ग्रंथाची रचना केल्या.तातूंत ब्रह्मसूत्रभाष्य,अणुव्याख्यान,भागवात तात्पर्य निणर्य.महाभारत तात्पर्य निर्णय,विष्णुतत्त्वनिणर्य,तत्त्वोद्योत हर चड मुखेल जावन आसा. हेर विद्वान आनी तांचे ग्रंथ फुडें दिल्लें प्रमाण-जयतीर्थ(तत्त्वसंख्यानटिका,तत्त्वविवेकटीका,तत्त्वद्योत,विष्णुतत्त्वनिणर्य,मायावाद खंडणटीका,प्रमाणलक्षणटिका वा ज्ञायकल्पकता,कथालक्षणटिका,कर्मनिर्णय टिका, न्यायसुधा,न्यायविवर्णटिका,षडप्रश्नउपनिषदभाष्यटिका,वादावली,ऋग्भाष्यटिका, गिताभाष्यप्रमेयदिपीका,गीतात्पर्यन्यायदिपीका,प्रमाणपध्दती,पद्यमाला,अध्यात्मतरंगिणी आदी),विष्णुदास(वादरत्नावली),व्यासतीर्थ(नायामृत,तर्कतांडव,चंद्रिका,मंदारमंजरी,भेदोज्जीवन आदी णव ग्रंथ),विजयींद्रतीर्थ(104 ग्रंथ),वादिराज(104 ग्रंथ),नारायणाचार्य(3 ग्रंथ),सत्यनाथयति(12 ग्रंथ) आदी. द्वैतावेदांताचे स्त्रोता प्रस्थानयत्री,पंचरात्र,महाभारत तशेंच मूळरामायण हें आसा.हातूंत मायावाद,विवर्तवाद.ब्रह्मपरिणामवाद,निगुर्णतत्त्वांचें खंडन करुन पंचभेद सिध्दांताकडसून द्वैताचें मंडन केलां,दर एका पदार्थ एक तर सद आसा ना जाल्यार असद्.प्रतिमा विषयत्व,देशकाळ संबधित्व,आनी अर्थक्रियाकरित्व हे सत्तेचे तीन मापदंड आसात.द्रव्य,गूण,कर्म ,सामान्य,विशेष विशिश्ट,अंशी-शक्ती,सादृश्य,आनी अभाव हीं धा आसात.द्रव्यां वीस आसात.विष्णू,लक्ष्मी,जीव,देश काल,प्रकृती,आठ विकार,ब्रह्मांड,अविद्या वर्ण,तिमिर,वासना आनी प्रतिबिंब. द्वैत वेदांतान भेद आनी पराधीनत्त्वाचे सिध्दांत म्हत्वपूर्ण आसात.भेद पांच आसात.ईश्वर जीव,ईश्वर जड,जीव-चड,जीव-जीव,जड-जड.दरेक पदार्थ ईश्वराचे सुवादीन आसात.ताचे चार व्यूह-वासुदेव,प्रद्युम्न,अनिरुध्द संकर्षण आनी आठ काम आसात.माया ईश्वराची अचित्य शक्ती जावन आसा. जीव खूब आनी अणुप्रमाण आसात.सत्,चित् आंनद हाचे गूण आसात.ईश्वर जीवांच्या मदीं बिंब,पडबिंबाचो संबंध आसा.जीव तीन तरांचे आसत.सत्व-प्रधान(देव.ऋशी) रजसप्रधान(नित्यसंसारी),तमसप्रधान.निमाणचे दोन मोक्षधिकारी नात.जगता सत्य आसा.ब्रह्मताचें निमित्त आनी प्रकृती उपादान कारण आसा.ब्रह्मताचें निमित्त आनी प्रकृती उपादान कारण आसा.पराधीन विशेश प्राप्तींतल्यान जगत प्रकृतींतल्यान ईश्वराची उर्बा मेळोवन विकसित जाता. अज्ञान बंधनाचें कारण आसा अविद्या जीवाच्छदिका आनी परमाच्छदिका आसता.भक्तींतल्यान देवाची कृपा करुन मोक्ष मेळटा.मोक्षवस्थेंत लेगीत जीव ईश्वरासावन वेगळो आसता.सालोक्य सामिप्य,सारुण्य आनी सायुज्य हे मोक्षाचे चार स्थर आसात. द्वैवेदांताच्या यर्थार्थवादी ज्ञानमीमांसेत साक्षी प्रत्यक्षाक खूब म्हत्व दिलां.हातूंत ज्ञान ज्ञेयाचेर आदारुन आसता.ज्ञेय आनी ज्ञान विशेश आसता.मनाचें वृत्तीक लागून ज्ञान मेळटा.प्रत्यय.अनुमान आनी शब्द तीन अणुप्रमाणां आसात.केवलप्रमाण वैधज्ञान आसा.मध्व स्वत प्रामाण्यवाद आनी अभिनव ना जाल्यार ख्यातिवादाचे समर्थक आसात.शुध्दाद्वैतदर्शन-हाचो प्रवर्तक वल्लभाचार्य आसात.ताचो जल्म इ.स 1479त जालो.वल्लभाचे दोन ग्रंथ प्रसिध्द आसात.अणुभाष्य आनी सुबोधिना.ताचो पूत विठ्ठलनाथ विद्वान मंडन बरयलें.पुरुषोतम(भाष्यप्रकाश)गोपेश्र्वर(रशिम,सुवर्णसूत्र) गिरिधर(शुध्दाद्वैतमार्तंड),बालकृष्ण भट्ट(प्रमेयरत्मार्णव)हे हेर विद्वान आनी तांचे आनी ग्रंथ जावन आसत. शुध्दादद्वैताक रुद्रसंप्रदाय वा पुष्टिमार्ग अशेंय म्हण्टात.हाचे मताप्रमाण ब्रह्म शुध्दसत्ता आसा.तिची शक्ती माया,जगत ब्रह्माचो अविकृत विकास आसा.हाका अविकृत परिकावाद अशेंय म्हण्टात.ब्रह्मांत सजातीय,विजातीय वा स्वगतभेद आसनात.ते जगताचे समवायी आनी निमित कारण आसा.ब्रह्मांचीं तीन रुपां आसात.पूर्ण पुरुषोतम (श्री कृष्ण) अक्षर ब्रह्म आनी अंतर्यामी.ब्रह्मा,विष्णु,शिव ताचे गुणावतार ईश्वराचे 6 अप्राकृत गूण आसात. जीण आनी ब्रह्म दोनूय एकूच आसात.जीवांत ईश्वरीय गूण शिमित आसात.जीव अणुस्वरुप आसूनय व्यापी आसा.जीव दोन प्रकारचे आसात.संवसार (जग)आनी जगतापस वेगळो.जगतमायेन स्वप्न आनी संवसार अविद्येन,माया ब्रह्मांत आनी अविद्या जीवांत आसता.विद्यामाया आनी अविद्यामाया.पयली मोक्षदायिनी आनी दुसरी बंधनदायिनी आसा. अविद्येचेय दोन प्रकार आसात.सधोमुक्ती आनी क्रममुक्ती.सालोक्य,सामीप्य,सारुष्य आनी सायुजय,हे मोक्षाचे चार आसात.कृष्णभक्ती आनी पुष्टिमार्गान सायुजय मुक्ती मेळूंक पावता. द्वैताद्वैत दर्शन द्वैताद्वैत वा भेदाभेद.इसवासनक संप्रदायाचें तत्त्वान आसा,ह्या तत्त्वज्ञानाचो प्रवर्तक निंबार्काचार्य,निंबादित्य,निंबार्क वा नियमानंद आसा.हें चोदाव्या शेंकड्यात पैठण लागसार तेलगू ब्राह्मणाच्या कुटूंबांत जल्माक आयिल्लें.उपरांत ताणी जल्मभर वज्रभूमीत राबितो केलो.वेदांत परिजातसौरभ,दश्शलोकी,श्रीकृष्ण स्तवराज,आनी मध्वमुखमर्दन,हे तांचे ग्रंथ आसात.श्री निवास (वेंकट कौस्तुभ),केशवकाशिमरी,(परपक्षगिरिव्रज)वा इदिसंचय हे हेर तत्तज्ञानी आनी तांचे ग्रंथ आसात. ह्या तत्त्वज्ञानांत रामनुजीय तत्त्वज्ञानाक मान्य करुन ताचेर संशोधन केला.हातूंत द्वैत आनी अद्वैत दोगांकूय सत्य मानलां,चित्त आनी अचित्त इश्वराची कूड नासून पराधीन द्रव्य आसा.निंबार्क ईश्वराचो आत्मो आनी कूड हांचे मदें वेगळेपण मानीना अचिंत्यभेदाभेद हांचे प्रवर्तक बंगालांतलें चैतन्य महाप्रभु(1485-1533)हे आसून ते माध्वतत्त्वज्ञान मान्य करतात.ताणें ग्रंथरचना करुंक ना,ताचो शिश्य रुपगोस्वामीन उज्वलनीलमणी आनी भक्तीसामृतासिंधु हांची रचना केली,जीव गोस्वामी(षट्संदर्भ सर्वसंवादीनी)
