उपनिषदांनी म्हळां.छांदोग्य उपनिषदां ‘ त वानप्रस्थ हो रानांत तप करपाचो आश्रम अशें म्हळां.तपाक लागून ब्रह्माचें ज्ञान मेळ्टा,तप हेंच ब्रह्म अशें तैत्तिरीय उपनिषदांत म्हळां.भगवद्गीतेंत तपाचे कायिका,वाचिक आनी मानसीक तशेंच सात्त्विक,राजस आनी तामस अशें भेद केल्यात.तप ह्या शब्दाचो प्रायश्वितान पाप ना जाता अशें धर्मसुत्रांनी सांगलां.आपापल्या वर्णाश्रमधर्माचें पालन हेंच तप,अशें मनुस्मृतींत म्हळां.पापाचें स्वरुप जशें आसात,ते प्रमाण एका दिसासावन एका वर्सामेरेन तप करचें अशें गौतम धर्मसुत्रांत म्हळां. व्यासाच्या प्रंचड तपांतल्यान त्या काळाळतल्या सगल्या वाड्.मयाचो संग्रह जालो.शिव,बुध्द,नरनारायण,भगीरथ,अर्जून,हांचे जिणेंत तपाचेंच सामथर्य दिसता.तीन पिळग्यांच्या तपा उपरांत भगीरथान गंगा पृथ्वीचेर हाडली दिसतात.विश्वमित्रान लेगीत खर तप करुन ब्रह्मर्षी ही उपाधी मेळयल्ली. विश्वसृश्टीची रचणूक करपा खातीर भगवान विष्णुन ब्रह्मदेवाक उत्पन्न करुन ताका तसो आदेश दिलो,पूण सृश्टीची रचणूक कशी करची तेंच ब्रह्मदेवाक समजना जालें.ते खातीर तो भगवंताक शरण गेलो.भगवंतान ताका तप करपाक सांगलें.ताणें शंबर वर्सां कठीण तप करुन सृश्ट निर्मिली.शिवाक प्रसन्न करुन घेवपा पासत पार्वतीन लेगीत तप केल्लें सृश्ट निर्मिली.शिवाक प्रसन् करुन्न घेवपा पासात पार्वतीन लेगीत तप केल्लें तपान असाध्य तें साध्य जाल्ल्यान,सामान्य मनीस लेगीत कामनांचे पुर्तीखातीर आपापले परीन तप करता.एक वा दोनूय हात वयर धरुन अंखड उबें रांवप,एका पांयाचेर उबें रावप,सतत जागें रावप,मौन धरप,चलत रावप, दंडवत घालीत तीर्थयात्रा करप अशें तरेचीं खर तपां पयलींच्या काळांत लोक करताले.अन्नाचेर नियंत्रण दवरप हें तपाचें म्हत्वाचें आंग मानताले.ते खातीर कांय तपस्वी फ्कत उदक पियेवन वा उपाशींच रावताले.आयज लेगीत असले तपस्वी भारताच्या कामय वाठारांनी चड करुन तीर्थक्षेत्रांनी,दोंगरी गुहांनी तप करतना दिसतात. आदल्या जल्मांतली कर्मां करुन नश्ट करचीं अशें बौध्द धर्मांत सांगला.पूण तप करप बुध्दीक मान्य नाशिल्ले.तपस्येंतले आत्मक्लेश आनी उपास हे सारके देहदंडाचे मार्ग ताका अतिरेकी दिसताले.तपाविशींचो ताचो स्वताचो अणभूवय उरफाटोच आशिल्ल्यान ,सुर्वेक ज्ञान मेळोवपापासत ताणें तपाचोच मार्ग आपणायल्लो.पूण खर तप करुन ताचो देह हाडकुळो आनी सामको अशक्त जालो.उपरांत ताका दिसलें असल्या आत्ककोशांनी ज्ञान मेळचें ना.हाचे परस ज्ञानप्राप्तीचो वेगळो असो मार्ग आसूंक जाय.असो विचार करुन ताणें पयली आरोग्य सुदारलें आनी किण्ण सुवातेर चिंतनाचो मार्ग आपणायलो.तातूंतल्यानूच तो बुध्द जालो.नैतीक आचरण,ध्यान आनी अंतर्मूख जावप ह्यो गजाली मनशाक उच्च ध्येयाचेर व्हरतात,अशें बुध्दान संयुक्त निकयांत सांगली. जैन धर्मांत मात असल्या शारिरीक क्लेशांक चड म्हत्व दिलां.संचित कर्म नश्ट करप हाका जैन धर्मांत कर्मनिर्जरी अशें म्हळां आनी कर्मनिर्जरेचें मुखेल साधन तप मानलां.जैन धर्मांन तपाचे ब्राह्य आनी अभ्यंतर अशें दोन भेद केल्यात. ग्रीक लोकांभितर असाध्य आनी तप हयो कल्पना घट जाल्ल्यो .ग्रीक क्रिस्तांव (Eastern orthodox church) इगर्ज हातुंतूय ह्यो कल्पना आसात.रोमन कॅथॉलीक इगर्ज आनी प्रॉटॅस्टंट इगर्ज हातूंत पापाची कबुली (कन्फॅशन) दिवन ते विशीं पश्चाताप उक्तावन चूक मागप आनी योग्य प्रायश्चीत घेवप,ह्या स्वरुपांत तपाची कल्पना ख्रिस्ती धर्मांत आसा.
तबलें : भारतीय संगितात साथसंगती खातीर आनी स्वतंत्र वादनाखातीर उपेगाक पडपी एक तालवाद्यांची जोडी.उजव्या हातान वाजयतात त्या वाद्याक तबलें बी लमक ह्या अरबी कलाकाराक फावता.हें वाद्य मोगलांनी भारतांत हाडलें अशें म्हण्टात.1296 ते 1316 ह्या सुमाराक मृदंग पखवाजवरी तींत(शाई)उपेगांत येतकच तबल्यांत म्हत्वाच्यो सुदारणा जाल्यो.ख्याल आनी टप्पासारख्या संगीत रचणुकांवांगडा साथी खातीर ताचे उपेग जावंक लागले.स्वरबध्द गायकी,वादन आनी कथ्थक नाचाक तबल्याक ठेक्याची आनी लयेची गरज आसता.तबल्याचें सुदारणेचें श्रेय चडशें अमीर खुसरौक फाव जाता.ह्या वाद्याचो मूळ जनक म्हणून सुधारखॉँ धाडी हाचेंय नांव घेतात.पूण ते विशीं फाव तो पुरावो मेळना. खैर,शिशें,बाभूळ,चीच आदी झाडांच्या लांकडापासून तबलें तयार करतात.
तोंडा कडेन मात्शें अशीर आशिल्लें .नळकांडयेच्या आकाराचें लांकूड घेवन भितल्ले वटेन कोंरातून घेतात .डग्गो,तांब्याचो ,पितुळचो वा केन्नाय मातयेचो आसून घुमटा आकृतेचो आसता.आनी ताचें तोंड तबल्याच्या आकारापरस रुंद आसता.डग्ग्याच्या आनी तबल्याच्या तोंडार बोकड्याचें चामडेम ताणून बसयतात.ह्या चामड्याचें वादयेची विणिल्ली कड लायतात.ह्या सगळ्यांक मेळून पुडी म्हण्टात.तबल्याच्या आनी डग्ग्याच्या पुड्याच्या मदल्या भागर तींत (लोखणाचो कीस,काळें तींत,भात हांचें मिश्रण)घोंटून वाटंकुळो थर दितात,पुड्यांतल्यान विणिल्ली वादी तळाच्या कड्यांतल्यान तोंडा भोंवतणीं ओडून घेतात.तबल्याचे वादयेंत जें लांकडी फाळके(गठ्ठे) घालतात,तेय जाय तेन्ना सकयल-वयर करुन आनी विणयेचे तुतयो मारुन गायन-वादनाच्या स्वरा कडेन ताचो सूर मेळयतात
