हेच येवजणेचें उपरांत बहुदली येवजणेंत रुपांतर जालें. तारायंत्र संकेत लिपी.प्रास आनी टींब हांचेर आदारीत जी मोर्स लिपी आशिल्ली ती सादरणपणान 1930 वर्सामेरेन वापरांत आशिल्लीं.यांत्रिक तारायंत्रां उपेगात येतकच पांच वा सात एककांचेर आदारीत नव्यो संकेत लिपयो वापरांत आयल्यो.हे खातीर संदेश धाडपाचो वेग वाडली आनी चुकोय उण्यो जाल्यो.संदेश कागदाचे पट्टेचेर चिंन्नांच्या रुपांत बरयल्यात. केबलाचो वापर-दोन स्थानकांमदीं संर्पक सादपाखातीर जमनीचेर खांबे पुरुन तामचेवयल्यान सरयो ओडटात.पूण अपघात वा हेर कारणांक लागून त्यो तुंटूक शकतात.हालींच्या तेंपार दर्यांत केबल घालून संर्पक सादपाची पद्दत वापरतात.देखीक-भारत आनी इंग्लंड हांचेमदीं सिमॅन्स हे जर्मन कंपनीन 1868 वर्साच्या अदमासाक केबल दर्यांत घाली.अशे एके केबलींत कितल्योशोच सरयो आसतात.तांबें वा अँल्युमिनियम हांचेपसून ह्यो सरयो तयार करतात. बहुदली तारायंत्र - उच्च कंप्रतेच्या(frequency)संवह प्रवाहांत उणे कंप्रतेचो संकेत प्रवाह मेळोवन ताचें परमप्रसर विरुपण (Amplitude Modulation) करतात.कांय प्रगत देशांनी परमप्रसर विरुपणाच्या बदला चड कार्यक्षम अशें कंप्रता विरुपण वापरतात.बहुदली पद्दतींत कितलेशेच परमप्रसर (वा कंप्रता) विरुपीत संदेश एकेच केबलीवयल्यान एकाच वेळार धाडटात.दरेका स्थानकाची एक थारोवन दिल्ली कंप्रता आसता.विद्युत चाळण वापरुन तो स्थानक ताचेखातीर आशिल्लो संदेश ओडून घेता आचनी यांत्रिकाच्या आदारान कागदाचे पट्टेचेर बरयता.ह्या संदेशाचें विसंकेतन करुन निमाणें तो इंग्लीश मुळाक्षरांनी बरयतात. टेलिप्रिंटर(दूरमुद्रक)- संकेत ग्राहीनूच संदेशाचें विसंकेतन करुन सरळ इंग्लीश मुळाक्षरांनी टंकलिखाण करप शक्य जावचें म्हणून ई.ई क्लायनश्मिट हाणें 1920 वर्सा असो यत्न केलो आनी तेन्नाच ह्या टेलिप्रिंटराचो सोद लागलो.ह्या यंत्रांत कर्मचाऱ्यान यंत्रांम्हऱ्यांत रावपाची गरज नासता.संदेश येतकच हें यंत्र आपसुकूच चालू जाता आनी संकेताचें विसंकेतन करुन छापील स्वरुपांत कागदाचेर उमटायतात.संदेश येवपाचो बंद जातकच हें यंत्र आपसुकूच बंद जाता. टॅलॅक्स हे आंतरराश्ट्रीय स्वयंचलीत सेवा येवजणेवतीन सरळ संकेत धाडप आनी घेवप शक्य जालां.हे खातीर पाच एककांचेर आदारीत अशीं संकेत लिपी वापरतात.आनी तिचो वेग मिनटाक 60 ते 100 उतरां इतलो आसूंक शकता.बिनतारी संदेशवाहक (Wireless communication) ही वेवस्था बहुदली तारायंत्राभाशेन आसा.पूण हातूंत विदयुत उर्जा एका स्थानकापसून दुसऱ्या स्थानकामेरेन सरी वा केबल हांच्या आदारान वचना.ते खातीर वातावरणांत तिचें प्रेषण(Radiation) जावपाचे नदरेन संवह तरंगाची कंप्रता(रेडियो कंप्रतेचे वा चड) आसची पडटा. हे खातीर 0.1 मेगाहर्ट्झ(MHz)हे कंप्रतेचे तरंग वापरतात .हे तरंग वयर वचून आयनांबरोबर(Ionosphere) परावर्तीत जावन पृथ्वीवयल्या दुसऱ्या लांब अंतरावयल्या स्थानकापसून दुसऱ्या स्थानकामेरेन सरळ ओळींत प्रसारीत (Lines of Sight Transmission)जावन थेट संर्पक जोडटात.अशे रितीन संवह तरंगाचे (अंतर्गत संदेशासकट) परमप्रसर विरुपण वा कंप्रता विरुपण करुन आकाशकाचे (Antenna)वतीन प्रेषण करतात.ही उर्जा सरळ ओळींत वता(वा आयनांक आपटून परत येता).दुसऱ्या स्थानकाचेर आशिल्लो ग्राही आकाशक हे तरंग ओडून घेता.तांचें विवर्धन (demoulation ) करुन तातंतलो संकेत स्वयंचलीत टंकलेखन यंत्राक धाडटा.अशे तरन संकेत मूळ स्वरुपांतूच कागदाचेर छापून मेळटा.
-परेश पै अस्नोडकार
तारी,दामोदर ऊर्फ बाबनी पुरुषोतमः(जल्मः 15 जानेवारी 1932,वळवय,फोंडें). सुटकेझुजारी.ताणें लिसेंवाचें दुसरें वर्स तशेंच एस.एस.सी. मेरेन शिक्षण घेतलें.1946 वर्सा सावन तो नॅशनल कॉग्रेस गोवा हे संघटणेचो वांगडी आशिल्लो.उपरांत तो आझाद गोमंतक दल संघटणेचो वांगडी जालो.27 मार्च,1955 ह्या दिसा सचिवालयांत टायम-बॉम दवरपाक ताणें रोहिदास तारीक पालव दिलो.27 मे 1955 ह्य दिसा हळदोणें पोलीस ठाण्याचेर हल्लो करता आसतना जखमी जाल्ल्या दल संघटणेच्या वावुरप्यांक ताणें आदार दिलो.30 जून 1955 ह्या दिसा पाळी मिनाखाणीचेर आनी 5 फेब्रुवारी 1956 ह्या दिसा चांदेल पोलीस ठाण्याचेर हल्लो करपांत ताणें वांटो घेतिल्लो. 31 जुलय 1956 ह्या दिसा माशेल,तोंकर बसीर स्फोट घडोवन हाडपाक ताचो हात आशिल्लो.ताचे गैरहाजेरीत प्रादेशिक लस्करी न्यायालयान ताका 29 डिसेंबर 1956 ह्या दिसा 24 वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली.12 ऑगस्ट 1956 ह्य दिसा पिसुर्लें मिनाखाणीचेर हल्लो करुन थंयची यंत्रणा ताणें इबाडून उडयली.19 फेब्रुवारी 1957 ह्य दिसा ताणें शिरगांव मिनाखाणीचेर हल्लो केल्लो.व्हाळशी दिवचले ताणें लस्करी जिपीचेर स्फोट घडोवन हाडलो.पोलिसांनी ताच्या घराचेर धाड घाली आनी ताचें रायफल आनी हेर वस्तू जप्त केल्यो.तशेंच,ताच्या बापायक धरुन तावोय छळ केलो.भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. तार्तरः(तातर,तातार,तार्तार).मध्य आशियेंतली एक मध्ययुगांतली हेडगी जमात,उदेंत मंगोलिया आनी अस्तंत मँचुरियांतल्यान आयिल्ल्या तार्तरांच्या पंगडांनी चंगीझखानाच्या नातवाच्या फुडारपणाखाल 1236त हंगेरींत प्रवेश घेवन उदेंत युरोपाचो चडसो वाठार व्यापलो.ताका इतिहासांत गोल्डन होर्ड अशेम नांव आसा.तांणी हाताशिल्ल्या युरेशियेच्या वाठाराक तार्तरी वा तातरी म्हण्टाले.हो वाठार 35 सें उत्तर ते 55 सें उत्तर हे मजगती अस्तंतेक रशियेच्या मुखेल शारांसावन उदेंतेक पॅसिफिककामेरेन पातळिल्लो.चवदाव्या शेंकड्यांत तार्तरांनी सुन्नी मुसलमान पंथ आपणायलो.चंगीझखानाचें साम्राज्य सोंपतकच युरोपीय तार्तरी ल्हान वा व्हड तार्तरी म्हळ्यार गोल्डन होर्डच्या ताब्यांतलो प्रदेश आनी आशियाई तार्तरी वा व्हडलो तार्तरी म्हळ्यार सायबेरीया आनी मध्य आशिया अशे वळखतात.निमाणें ल्हान तार्तरी हें नांव क्रिमियाच्या तार्तर लोकांनी लाकूड .मात्तिकाशिल्प,कपडे,धातू हांचे कलाकुसरीखातीर आनी वेपाराखातीर नामना जोडिल्ली.अठराव्या आनी एकुणिसाव्या शेंकडयामत तांणी रशियन साम्राज्यांत म्हत्वाची.
