नामनेचें देवूळ आनी पोताला राजवाडो हांच्या बांदमाक सुरुवात जाली.ताणें चीनाचेर घुरी घाली आनी थंयचे राजकन्ये वांगडा तो लग्न जालो.तशेंच,नेपाळी राजकन्ये कडेनूय तो ग्न जाल्लो.चीनी राजकन्येन आपले वांगडा बुध्दाच्यो मुर्ती हाडल्यो आनी देवळां बांदली.ह्याच राजान ल्हासा नगर वसयलें.काशिमराचो राजा ललितादित्य हाणें तिबेटाचेर स्वारी करुन अस्तंत तिबेटाचो लडाखासयत बरोचसो भाग आपल्या राज्याक जोडलो,त्यावेळार काशिमरांतल्यान बरेचशे बौध्द पंडित धर्मप्रचाराखातीर तिबेटांत गेले.उपरांतच्या 200 वर्सांनी तिबेटांत खुपशे पराक्रमी राजा जावन गेले.चीनीवांगडा तांचीं संदांच झगडीं चालूच आशिल्लीं.इ.स.च्या 11 व्या शेंकडयांत भारतीय बौध्द पंडितांनी तिबेटाचेर आपलें धर्मीक वर्चस्व स्थापलें.इ.स.1250 च्या अदमासाक चीनाच्या कुबलायखानान उदेंत तिबेट घेतलें.पूण उपरांत ताणें बौध्द धर्माची दीक्षा घेतली आनी सगळ्या तिबेटाचेर शाक्य वंशांतल्या बौध्द भिक्षूंची सत्ता मान्य केली.इ.स.1345 मेरेन आपलें वर्चस्व तिगयलें.पूण उपरांत तिबेटी धर्मगुरुनी थंयची राजकीय सत्ता आपल्या हातांत घेतली.
पंदराव्या शेंकडयांत तिबेटाचेर परतून मोंगोलियाचें वर्चस्व प्रस्थापीत जालें.मोंगोलियाचो एक राजपूत आल्तनखान हाणें सोमान ग्यात्सो ह्या लामाक ता वा दलाई हो किताब दिलो.मंगोलियन भाशेंत गिन्यानाचो म्हासागर असो ह्या शब्दाचो अर्थ जाता.गुस्त्रीखान ह्या मंगोल सेनापतीन 1642 वर्सा तिबेटाचेर पुराय स्वामित्व प्रस्थापीत करुन दलाई लामाक धर्ममुखेल म्हणून मान्यताय दिली,चीनाच्या मंगोल आनी मांचू वंशीय राजांनी बौध्द धर्म आपणायलो.ते दलाई लामाक आपलो धर्मगुरु मानताले.ते उपरांतचे कितलेशेच दलाई लामा अल्पायुषी थारले.निमाणें इ.स. 1718 वर्सा चीनान स्वाताचे पसंतीच्या दलाई लामाक गादयेर बसोवन चीनी अंबन लोकांची ताच्या कारभाराचेर नियंत्रण दवरपाखातीर नेमणूक केलीं.इ.स.1750 वर्सा तिबेटी लोक आनी चीनी अंबन हांचो व्हड संग्राम जालो.ह्या वेळार चीनाच्या सम्राटान सैन्य धाडून तिबेटाचेर आपली सत्ता घट केली.इ.स..1792 वर्सा नेपाळी गुरखा सैन्यान तिबेटाचेर घुरी घाली त्या वेळार चीनाच्या सैन्यानूच तिबेटाची राखण केली.तेमेरेन इस्ट इंडिया कंपनीन तिबेटाकडेन व्हड वेपार सुरु केल्लो.पूण इंगिलशांचे उर्बेनूच नेपाळान तिबेटाचेर स्वारी केली,हे समजुतीन तिबेटान हिंदुसस्थाकडले आपले सगळे वेव्हार बंद केले.उपरांत जम्मूचो राजा गुलाबसिंह हाचो सेनापती झोरावरसिंग हाणें इ.स.1841 वर्सा तिबेटाचेर स्वारी करुन थुंयचे खूबशे किल्ले जिखले.इंग्लीश सरकारान तिबेटाकडेन वेपारी संबंद दवरपाखातीर खूब यत्न केले.पूण लामांनी ताका कांयच प्रतिसाद दिलोना.निमाणें हिंदुस्थानाचो व्हायसरॉय लॉर्ड कर्झन हाणें इ.स.1903 वर्सा वेपारी आनी लश्करी अशें एक मिशन तिबटांत धाडलें.पूण लामा चाल केली.दलाई लामा भिंयेवन चीनांत पळून गेलो.उपरांत ब्रिटिशांनी लामाच्या अधिकाऱ्यांक आपल्याक जाय तशी कबलात करपाक लायली.पूण रशिया आनी चीन हांकां हें मानवलेंना.ते खातीर हे कबलातीची अंलमबजावणी केन्नाच जालिना.उरफाटें,इ.स.1906 वर्सा भारत सरकारान चीनाकडेन एक कबलात करुन तिबेटाचेर चीनाची सत्ता मान्य केली.उपरांत इ.स.909 वर्सा दलाई लामा ल्हासाक परतून आयलो.इ.स.1910 वर्सा चीनान व्हड सैन्य धाडून तिबेटाचेर आपली सत्ता प्रस्थापीत केली तेन्ना दलाई लामा थंयसावन पळून भारतांत आयलो आनी दोन वर्सां रावलो.इतले मजगती,म्हळ्यार 1912 वर्सा तिबेटी लोकांनी चीनी लोकांक हारोवन तांकां धांवडावन घाले.पूण तिबेटाचो उदेंत भाग आशिल्लो खाम हो प्रदेश मात चीनान सोडोलोना.जून 1912त दलाई लामा ल्हासाक परतलो आनी ताणें स्वातंत्र्याची घोशणा केली.इ.स.1914 वर्सा सिमलाक भारत,चीन आनी तिबेट हांचे शिमेविशीं एक कबलात जाली.तातूंत तिबेट आनी भारत ह्या देशांमदली शीम थरयली.हिकाच मॅममोहन ह्या नांवान वळखतात.हे कबलातीचेर चीनाच्या प्रतिनिधीक सय आसून लेगीत चीनाच्या सरकारान उपरांत ती कबलात न्हयकारली.ते उपरांत,तिबेट बळकावपाचे चीनान खूब यत्न केले.पूण ताचो कांयच उपेग जालोना.इ.स.1933 वर्सा 13 वो दलाई लामा मरतकच 1940 वर्सा एका पांच वर्सांच्या भुरग्याक दलाई लामा म्हणून गादरेय बसयलो.ताचें राज्य इ.स..1950 मेरेन चालूच आशिल्लें.इ.स.1949त चीनाचेर साम्यवादी पक्षाची सत्ता प्रस्थापीत जाली आनी त्या सरकारान तिबेटूय आपल्या चपक्यांत घेवपाचें थयरलें.ऑक्टोबर 1950त चीनी सैन्यान तिबेटाचेर आक्रमण सुरु केलें आनी एका वर्सां भितर चीनान पुराय तिबेट बळकावन थंय आपली सत्ता स्थापन केली आनी तिबेटी सरकारान एक 17 कलमी करार मान्य करपाक लायलो.त्या करारांत तिबेटाक अंतर्गत स्वायत्तताय आनी धर्मीक स्वतंत्रताय दिल्ली.तशेंच चीनान,तिबेटांत कांय सुदारणाय घडोवन हाडल्यो .हे नवे राजवटींत तिबेटींतली संस्कृताय,वंश,धर्म आनी तांचे अनुयायी हांचेर हावळ आयली.1956 वर्सा तिबेटाच्या स्वायत्त राज्यकारभाराविशीं पूर्वतयारी करपाखातीर चीनान एक समिती नेमली.तिचो मुखेल म्हणून दलाई लामाची नेमणूक बांदले.तिबेटी जनतेन ह्या चीनी वर्चस्वाक खूब विरोध केलो.ह्या उठावाक 1958 वर्सा खर रुप आयलें.कितल्याश्याच तिबेटी तरणाटयांक चीनांत व्हेले आनी चीनी सैनीक तिबेटांत घुसले.निमाणें ल्हासा हे राजधानींतूच बंडाचो उठाव जालो.चीनी सरकारान दलाई लामाक अटक करपाचो यत्न केलो तेन्ना तो आपल्या कांय अनुयायांसयत 17 मार्च,1959 दिसा भारताच्या आलशिऱ्याक आयलो.ताका लागून चीनान तिबेटी सरकार बरखास्त केलें आनी एक स्वतंत्र समिती स्थापन करुन तिणें अध्यक्षपद पंचेन लामाक दिलें.तिबेटांत चीनी लस्करी हुकूमशाय येतकच तांणी मठाची सत्ता नश्ट करुन खाजगी मालमत्ता जप्त केली.लश्करी भरती सक्तीची करुन,भायल्या राश्ट्रांकडेन आशिल्लो संपर्क पुराय तोडून उडयलो.खंयच्याय परकी मनशाक तिबेटांत वचपाक बंदी घाली सक्तीचें काम आनी शेतकाम हांचेर भर दिलो.1961-62 वर्सा तिबेटांत दुकळ पडलो.खूबशे तिबेटी लोक भारतांत आयलें.भारतान दलाई लामाक राजकीय आलशिरो दिलो म्हणून चीन-भारत संबंद इबाडले आनी उपरांत 1962 वर्सा चिनान भारताचेर आक्रमण केलें.1966-67 वर्सा चीनांत संस्कृतीक क्रांतीक सुरुवात जाली.तिबेट हो चीनाचो एक स्वायत्त भाग अशें जाहीर करुन चीनान 1969-71 ह्या काळांत एक स्वतंत्र स्थानिक स्वराज्य समितीची स्थापणूक केली.
राजकीय स्थिती.तेराव्या शेंकडयामेरेन तिबेटांत राजेशाय आशिल्ली.पूण उपरांत थंय पांरपारिक शासनवेवस्था आयली.पूण 1959 वर्सा चवदावो दलाई लामा हद्दपार जावन भारतांत आयलो आनी चीनाचो
