धर्मीक संबंद आसतात.मनशाचे कुडीचे सुवातीवयल्यान तिळाचीं बरीं-वायट लक्षणां सांगतात.विशिश्ट अशा अवयावयलो,विशिश्ट आकाराचो आनी रंगाचो तीळ विशिश्ट अशें शुभकारी.अशुभकारी लक्षण सांगता,असो समज आसा.तीळ हें सोबीतकायेचे लक्षण मानप हें आदीकाळापसून चलत आयलां.बायलेचे खाडकेक तीळ आसप हें सौंदर्याचें लक्षण समजतात.मनशाचे कुडीची वळख दिवपी जल्मजात खूण म्हनणून तिळाक काद्यांत म्हत्व दिलां.
तुंगभद्राः दक्षिण भारतांतली एक मुखेल न्हंय आनी कर्नाटक तशेंच आंध्र प्रदेश राज्यांतल्यान व्हांवपी कृष्णा हे न्हंयेची उपन्हंय.तुंगभद्रा न्हंयेची लांबाय सुमार 640 किमी.कर्नाटक राज्याच्या चिकमंगळूर जिल्ह्यांतले श्रृंगेरीचे नैर्ऋत्येक सुमार 25 किमी.अंतराचेर सह्याद्रींतल्या वराह दोंगराचेर 1,400 मी.उंचायेवयल्या गंगामूळ सावन तुंग आनी भद्रा ह्या दोन न्हंयांचो इगम जाता. त्यो थंयसावन ईशान्येक सुमार 150 किमी.अंतराचेर कुडलीक एकठांय येवन तुंगभद्रा न्हंय तयार जाता.
तुंगा आनी भद्रा ह्या न्हंयांचो ज्या पर्वतांतल्यान उगम जालो ताका पुराणांत वराह पर्वत म्हळा.धर्तरी बुडटा आसतना तिका आपल्या सुळ्यांनी वयर काडून वराहरुपी भगवंतान हांगा सुसेग घेतलो.म्हणून ह्या पर्वताक वराह पर्वत अशें नांव पडलें.तो हांगा सुसेग घेता आसताना ताच्या दोनूय सुळ्यांतल्यान उदक पाझरुंक लागलेळ.दाव्या सुळ्यांतल्यान पाझरपी उदकापसून तुंगा आनी उजव्या सुळ्यांतल्यान पाझरपी उदकापसून भद्रा ह्यो न्हंयो तयार जाल्यो अशी पुराणांत कथा आसा.
तुंगा न्हंयेचे देगेर श्रृंगेरी,तीर्थहळ्ळी,शिमोगा हीं थळां आसात.भद्रा न्हंय बाब बुढाण दोंगराच्या मुळसांतल्यान वता.तिचे देगेर बेंकिपूर भद्रावती हीं थळां आसात.तुंगाभद्रा न्हंय फुडें हरिह,होस्पेट,हंपीसावन ईशान्येकडेन वचून आंध्र प्रदेशाचे शिमेचेर येता.उपरांत सुमार 10 किमी.वचून फुडें उदेंतेवटन व्हांवता.फुडें कर्नाटक-आंध्र शिमेवयल्यान सुमार 50 किमी.वचून आंध्र प्रदेशांत भितर सरता.थंय कूर्नूलचे फुडें संगमेश्र्वरमाक ती कृष्णेक मेळटा.वरद कुमुव्दती.हरिद्रा,हशेरी,वेदवती ह्यो तुंगभद्रा न्हंयेच्यो मुखेल उपन्हंयो.
तुंगभद्रा न्हंयेचे उदक गोड आशिल्ल्यान गंगा स्नान आनी तुंगा पान अशी म्हण पडल्या.न्हंयेक बांद घालून शेताक उदका पुरवण करपाची पद्दत चड करुन दक्षिणेकडेन पुर्विल्ल्या काळासावन प्रचलीत आसा.विसाव्या शतमानाचे सर्वेक तुंग आनी भद्रा हांचेर मेळून 38 ल्हान ल्हान बांद आशिल्ले.विजयनगरच्या राजांनी हंपीलागसार तुंगभद्रेचेर जायते बांद घाल्ले.तातूंतले धा बाद ह्या शतमानाचे सुर्वेक चालू आशिल्ले.ब्रिटिशांच्या काळांत कृष्णा-तुंगभद्रा संगमाचेर आलतडीन एका बांदान तुंगभद्रेचें कांय उदक घुंवडावन कुर्नूल-कडप्पा खारजांत सोडिल्लें.आंध्र प्रदेश आनी कर्नाटक हांच्या जोड पालवान तुंगभद्रा प्रकल्पाची येवजण आंखली.कर्नाटक राज्याच्या बेल्लारी जिल्ह्यांत हॉस्पेटपसून सुमार 8 किमी.वयल्या मल्लापुरमाक तुंगभद्रेक 2,441,मी.लांबायेचें आनी 49,33 मी.उंचायेचे धरण बांदिल्ले आसून ताच्या दोनूय वटांनी आशिल्ल्या खारजाचो फायदो सुमार 3.22 लाख हॅक्टर भुंयेक जावंक जाय अशी येवजण आसा.ह्या दोनूय वटांतल्या आनी मुळसांत आशिल्ल्या विजेच्या घरांतल्यान सुमार एक लाख किवॉ वीज तयार जाता.ह्या प्रकल्पाचें एक खाशेलपण म्हळ्यार ह्या धरणाच्या पंपा तळे,चे .उदक बोगद्यांतल्यान पलतडीन पेन्नार न्हंयेत सोडलों.ह्या प्रकल्पाक लागून रायलसीमा वाठारांत भात,कापूस,भिकणां.ऊंस हांचें भरपूर पीक येता.
तुंगभद्रेचो उगम जाला थंयसावन कृष्णा न्हंयेचो संगम जायमेरेन हिचे देगेर श्रृंगेरी,तीर्थहळ्ळी,कुडली,हरिहर,हंपी,किष्किंधा(आनेगुंदी) हीं पवित्र थळां आसात.बुध्दाच्या काळांत वाठारांत कोरांतून दवरिल्लो.श्रृंगरीक आद्य श्रीशंकराचार्याचो मठ आसा.हंपीलागसार विजयनगराच्या साम्राज्याचे अवशेश आसात.हिचे देगेर हरिहर हें उद्देगीक केंद्र आसून हॉस्पेट,कुर्नूल आदी म्हत्वाचीं शारां आसात.
तुंबरुः एक गंधर्व हाचें तोंड घोडयाचें आशिल्लें अशी समजूत आसा.कश्यप आनी प्राधा हांचो हो पूत,मधू आनी माधव(चैत्र आनी वैशाख)ह्या दोन म्हयन्यांचो हो अधिपती समजतात.चैत्र म्हयन्यांत हो सुर्या वांगडा ताच्या रथांत आसता.
इंद्र आनी कुबेर हांचे राज्य सभेंतलो हो मुखेल गायक.विशिश्ट प्रसंगाचेर तो मृत्यलोकांतय येतालो.ताचे बायलेचें नांव रंभा आसून मनोवती आनी सुकेशा ह्यो ताच्यो दोन धुवो रंभेचेर तो सुमाराभायर तो सुमारभायर मोग करतालो देखून कुबेरान ताका शाप दिवन विराध नावांचो राकेस केलो.ह्या राकेसाक उपरांत रामाच्या हातान मरण येतकच ताका ताचें मूळ रुप प्राप्त जालें.
भारव्दाज ऋषीचे सांगणेन ताणें भरतामुखार गायन केल्लें.आपल्या गायनावरवी ताणें हिरण्यकश्यपूच्या बळ्गयाचो गौरव केल्लो,ब्रह्मसभेंत तो नारादा वांगडा कृष्णाचे गूण गायतालो.पुर्विल्ल्या साहित्यांतल्या विठ्ठलवर्णनांतय नारद तुंबरु हे। साम गायन करिती असो उल्लेख
