सादेद्दीन इफेंदी हाणें बरयलो.ह्याच काळांत इब्ने केमाल आनी जलाल झादा हे नामनेचे इतिहासकार जावन गेले.मुस्ताफा अली हाणें बयरल्लो कुनहुल अखबार हो ह्या काळांतलो सगळ्यांत म्हत्वाचो इतिहासग्रंथ.आपल्या मनाकिबे हुनखराज ह्या ग्रंथांत ताणें सुलेखन कलावंत आनी पुस्तक बांदणीकार हांची चरित्रां दिल्यांत.ह्याच काळांत पिरी रईस आनी सीदी अली रईस हाणीं बयरल्लीं भोंवडेवर्णनां आनी भुगोलीक वर्णनां मेळटात.
सगळ्यांत पयलीं सेही बेग हाणें साहित्याचो इतिहास बरयलो.हाचे उपरांतचें अशे तरेचे लिखाण करपी अहदी,लतीफी आनी आशिक चेलेबी हे आसात.कसीदा हो काव्यप्रकार ताणें सबके हिंदी ह्या नांवान वळखुपी शैलीत बरोवन ह्या काव्य प्रकाराक तुर्की भाशेंत उंचेली सुवात मेळोवन दिली.ताचेच बरोबरचे यहया आनी अल्ताई हांणी क्रमान गझल आनी मस्नवीं हातूंत मोलदीक भर घाली.कराजा ओघलान आनी आशिक उमर हे ह्य काळांतले नामनेचे गायक कवी.कातिबा चेलेबी,नश्मा,कोचीबी आनी पेचेवी हे सतराव्या शेंकडयांतले नामनेचे इतिहासकार.गद्य क्षेत्रांत वैसी आनी नर्गिसी हांची खूब नामना आसा.अठराव्या शेंकडायांतले नेदीम ,सेख गालीब हे नामनेचे गझलकार जावन गेले.कितल्याश्याच कवींचे चरीत्रग्रंथ ह्या काळांत सादे,सरळ शैलींत बरयले.एकुणिसाव्या शेंकडयांत अस्तंत साहित्य सिध्दांतांच्या प्रभावाक लागून ऑटोमन साहित्याचे सुवातेर आर्विल्लें तुर्की साहित्य तयार जालें.
आर्विल्लें साहित्य-एकुणिसाव्या शेंकडयाच्या उत्तरार्धांत शिनासी,झियापाशा आनी नामिक केमाल ह्या साहित्यिकांनी परंपरेन चलत आयिल्ले साहित्य विशय सोडून नवे विशय तुर्की साहित्यांत आर्विल्ल्पण हाडलें.ह्याच आर्विल्ल्या साहित्यिकांच्या ,विसाव्या शेंकडायांतले दुसरे पिळगेंत एककरेम,अब्दूल हक हमीद हांचो आस्पाव जाता.कांय काळ भारतांत वास्तव्य केल्ल्यान अब्दूल हक हमीद हाणें जुहर-ए-हिंदी आनी हिंदुस्थानकी ओदम ही काव्यां बयरलीं.आपले मेल्ले बायलेचेर बरयल्ली मकबर ही ताची सगळ्यांत उत्कृश्ट काव्यरचना.एकरेम हाचोय मरण होच काव्याचो मुखेल विश्य आशिल्लो.एकरेम हाच्या फुडारपणाखाला सरवते फुनुन ह्या नांवाची साहित्यीक चळवळ सरवते फुनुन नांवाच्या एका वाड.मयीन नेमाळयाच्या नांवावयल्यान सुरु जाली.हे चळवळींत तेवफीक फिकरत,जनाब शहाबुध्दीन आनी जलाल साहिर हे कांय मुखेल साहित्यीक प्रतिनिधी आशिल्ले.तेवफीक हो गटांतलो सगळ्यांत श्रेष्ठ असो कवी महमद आकिफ,झिया गोकल्प.सालिह झकी.अहमद हाशिम,मुहंमद एमीन,रिझा तेवफीक,याह्या केमाल हे ह्याच काळांतले नामनेचे कवी,ओहरान सैफी ओरहॉन,फारुक नाफीज,चाम्लीबले,एनीस बेहिच कोरयुरेक,हालित फेहरी ओझनसोय ह्या कवींचे अक्षरगणवृत्तांचेर प्रभृत्व आशिल्लें.
विसाव्या शेंकडयाच्या पयल्या अर्दांत मुहीब दृरानाज,अहमद हमदी तानापिनार,जाहीर सिदकी तांरजी हाणी उर्बेभरीत कविता बरयल्यो.नाझिम हिकमत रन हाणें मुक्तकाव्याक आरंभ करुन साम्यवादाचो पुरस्कार केलो.नेजीब फाजिल आनी बेहजेट नेजातिगिल हांच्या काव्यांनी जिज्ञासू वृत्ती दिसता.
बेदरी रहमी अय्युब ओगलू,ओरहान वेली कानिक,ओकताय रिफत,जाहित कुलेबी,सलाह बिरसेल हांची दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांत एक पिळगी तयार जाली.1955 वर्सासावन नववा.डमयीन प्रवृत्तींची सुरवात जाली.इलहान बर्क,आतिला इलहान,तुरगुत उयर,एदीब जानसेवर ,जेमाल सुरैय्या हाणीं ह्या प्रवृत्तींचेर आदारीत काव्य लिखाण केलें.
शिनासी आनी ताचे वांगडी झियापाशा आनी नामिक केमाल हाणीं तुर्किंत कादंबरी आनी नाटक अशे नवे युरोवपी साहित्यप्रकार हाडले.1860 वर्सासावन शिनासीचे लेख नेमाळयांतल्यान उजवाडाक येवंक लागले.तेन्नासावन तुर्की गद्य साहित्याक नवो नेट आयलो.तुर्कींत पयलीं कारागोझ नांवाचें छायानाटय तशेंच ओर्ता ओयुनु नांवाचो उकत्या माटवांत जावपी नाटयप्रकार आशिल्लो.
शिनासीन शायर एव्हलेन मेसी ह्या नांवाचें पयलें आर्विल्लें नाटक लोकभाशेंत बरयलें.नामिक केमालचें वतन हें पयलें क्रांतिकारक नाटक 1873 वर्सा माचयेर आयलें.ताचें दुसरें एक इतिहासीक नाटक जुलालुद्दीन ख्वारझम शाह हें उर्दुंत अणकारीत जालां.अहमद वेफीक पाशान मोलियेर ह्या फ्रँच नाटककाराचे धर्तेचेर नाटकां बरयलीं,अलीबेग हाचें अय्यार हमजा हें नाटकूय मोलियेराच्या त्याच कादंबरी त्याच नांवाचे फ्रेंच कादंबरीवेल्यान अणकारीत केली.नामिकची इन्तिबाह ही तुर्कींतली पयली कादंबरी.1889 वर्सा उजवाडा आयिल्ली एकरेमची अरवा सेवदासी ही कादंबरी उल्लेख करपासारकी.
हमीद हाणें एशबर ,नेसतेरेम आनी दुखतरे हिंदू फिनतेन हीं नाटकां बयरलीं.दुखतरे हिंदू ह्या नाटकांत ताणें ब्रिटिशांनी भारतांत केल्ल्या छळवादाचें आनी अत्याचारांचें चित्रण बरयल्यो,हेच शैलीचेर हालिद झिया हाणें माइ आनी सियाह अशेक मामनु ह्यो दोन कादंबऱ्यो बरयल्यो.ताणें कांय लघुकथाय बरयल्यो.उमर सेयेफेदीन हो लेखक सुगम भाशेचो पुस्कर्तो आशिल्लो.
विसाव्या शेंकडयाच्या उत्तरार्धांत याकुब कदरी,रफीफ हालिद कराय,हालिद एदिब हाणीं आपल्या कादंबऱ्यानी अनातोलीयातले जिणेचें चित्रण केला.याकुब कदरी हाच्यो किरालिक कोनुक ,नुरबाबा आनी याबान ह्यो कादंबऱ्यो प्रसिध्द आसात.हालिदे एदिब हे कांदबरीकार लेखिकेन आपल्या सुरवातीच्या कादंबऱ्यांतल्यान राश्ट्रवादी चळवळीचें चित्रण करुन शिक्षीत बायलांचे प्रस्न हाताळळें.तिणें दोनेर –आयना,तशेंच इंगलीश कादंबरी क्लाऊन अँड हीझ डॉक्टर ह्यो कादंबऱ्यो बरयल्यो,रेशाद नूरी हाणें उंचेल्या दर्जाच्यो कादंबऱ्यो बरयल्यो.
कादंबरी प्रकाराचो विस्तार करपांत सबाहद्दीन अली आनी सइत फाईक हे मुखेल आसात,इइत फाईकच्या कथाझेल्यांत लुसुमसुझ आदम ,कुम्पानिया,हवुजबाशी आनी आलेम दागिंदावर बिर यिलान ह्यो उल्लेख करपादारक्यो कादंबऱ्यो बरयल्यो.इहलान टारुस,केमाल ताहिर,टरहन केमाल,समीम कोजगोझ,जेंगीझ दागजी,यशर केमाल.तालिब अपायदीन,फकीर बायकुर्त,मेहमूद यकाल हे नवे पिळगेंतले कांय नामनेचे कादंबरीकार,सबोहेद्दीन एय्युब ओगुल आनी सलाह बिरसेल हे श्रेष्ठ दर्याचे आर्विल्ले निबंधकार,रुशेन एशरेफ हाची खबरेकार म्हणून आनी नुरुल्ला अताच हाची साहित्य समिक्षम म्हणून नामना आसा.विनोदी लेखकांभितर अर्जुमंद एकरेम,अझीझ नेसीम हांचो उल्लेख करचो पडटा.
