उरतलें. शाप आयकून ब्रम्हदेवाक राय आयलो आनी ताणें शिवाक परत स्त्राप दिलो, तूं भुंयेचेर दोंगर जावन रावतलो. थोड्या वेळान ब्रम्हदेव थंड जालो आनी ताणें शिवाची आपल्याचेर कृपा जावंचे खातीर ताची तोखणाय केली. तें आयकून शिव प्रसन्न जालो. ताणें भुंयेचेर दोंगराचें रूप घेतलें आनी ताचें नांव ब्रम्हदेवावयल्यान ब्रम्हगिरी अशें दवरलें. ब्रम्हगिरीच्या मुळसांत त्र्यंबकेश्वराचें देवूळ आसा.
ब्रम्हगिरी दोंगराचेर किल्लो आसून गोदावरी न्हंयेचो उगम ह्याच दोंगरांतल्यान जाला. सद्याचें त्र्यंबकेश्वराचें देवूळ बालाजी बाजीराव पेशव्यान बांदलां. देवळाभोंवतणी फातरांचो तट आसून ताचो आवांठ ८०.७७ x ६६.४५ मी. आसा. ह्या देवळांतलें शिवलिंग शाळुंकेचे भितर आसून तातूंतल्यान सतत उदक झिरपता. शिवलिंगाखातीर भांगराचें पांच तोंडांचें मुखें आनी रत्नजडीत किरीट आसा. देवळाचें तोंड उदेंतेवटेन आसा. ह्या देवळाभोंवतणी श्रीकृष्ण, परशुराम, लक्ष्मीनारायण आदिंचीं देवळां आसात. हांगा कुशवर्त हें तीर्थकूंड आसा. ब्रम्हगिरीचे देंवतेचेर नाथ पंथाचो त्र्यंबकमठ आसा. दर बारा वर्सांनी कुंभमेळ भरता तेन्ना हांगा नाथ पंथाचे जोगी एकठांय येतात.
१८६६ पसून हांगा नगरपालिका आसा. मुळाव्यो, माध्यमिक, वेदशाळा, वाचनशाळा आसात. कार्तिकांतली त्रिपुरी पुनव, पौश वद्य एकादशीची निवृत्तीनाथाची पुण्यतिथी आनी माघांतली महाशिवरात ह्या दिसांनी हांगा जात्रा भरतात.
- कों. वि. सं. मं.
थंडेचीं दुखणीं:
स्वास – उस्वासकारी (Respiratory) अवयवांक रोगजंतूंची लागण जावन उपरासलेल्या दुखण्यांक थंडेचीं दुखणीं म्हण्टात.
थंडेच्या दुखण्यांमदीं दोन मुखेल प्रकार आसात -
१) स्वास-उस्वासकारी वयल्या अवयवांचीं दुखणीं (Upper Respiratory Infections URI) आनी
२) स्वास-उस्वासकारी सकयल्या अवयवांचीं दुखणीं (Lower Respiratory Tract Infections LRTI).
नाक, ताळो, गळो हांची दुखणीं पयल्या प्रकारांत जाल्यार स्वास-उस्वासाची नळी आनी फुफुसां हांचीं दुखणीं दुसर्या प्रकारांत मेळटात.
सादी थंडी हें स्वास-उस्वासकरी वयल्या अवयवांचें दुखणें सगळ्या दुखण्यांमदीं चड प्रमाणांत जावपी दुखणें आसा. थंडी दर एकाक हें दुखणें केन्ना ना केन्ना जाताच. भिण्णां फुलप, कांटेल, कान व्हांवप हीं स्वास-उस्वासकारी वयल्या अवयवांचीं हेर दुखणीं आसात.
स्वास-उस्वासकारी सकयल्या अवयवांचीं दुखणीं हीं मातशीं खर आनी जिवाक धोक्याचीं आसतात. हातूंत प्लिवमोनी, कोंकें, क्रू आनी ब्रोकीत हीं दुखणीं आस्पावतात.
थंडेचीं दुखणीं सगळ्यांकच जावं येतात. पूण तांची चड बादा भुरग्यांक जाता. कुपोशणान दुबळीं जाल्ल्या भुरग्यांक जाल्यार हीं दुखणीं खर जावां येतात. थंडेचीं दुखणीं हें भुरग्यांच्या मरणाचें एक मुखेल कारण. स्वास-उस्वासकारी वयल्या अवयवांची दुखणीं चड करून पावसाच्या दिसांनी जातात आनी स्वास-उस्वासकारी सकयल्या अवयवांचीं दुखणीं शिंयाच्या दिसांनी जातात.
थंडेचीं दुखणीं वायरस आनी बॅक्टेरिया जातीच्या रोगजंतूंपासून जातात. वायरस जातीचे रोगजंतू, सादी थंडी आनी कोंकें ह्या दुखण्यांक जापसालदार आसतात. फकत सादी थंडी हें दुखनें सुमार १०० वेगवेगळ्या तरांच्या वायरसांक लागून जाता. कोंकें (Bronchiolitis) हें ल्हान भुरग्यांचें दुखणें Respiratory syncitial virus ह्या रोगजंतूंची लागण जावन जाता. भिण्णां फुलप, कान व्हांवप, क्रू, प्लिवमोनी आनी ब्रोंकीत हीं दुखणीं बेक्टेरिया जातीच्या रोगजंतू पसून जातात. Streptococcus, Pnenmococcus, H Influenza ह्या जातींचें बॅक्टेरिया ह्या दुखण्यांक जापसालदार आसात.
थंडेचे रोगजंतू दुखणेंकाराच्या स्वास-उस्वासावरवीं पातळटात म्हणून गर्दी आशिल्ले सुवातेर हीं दुखणीं पातळपाचो चड भंय आसता. बसी, शाळेंतले वर्ग, सिनमाघरां ह्यो सुवाती थंडेचें दुखणीं पाताळावपाक खूब जापसालदार जातात. जे लोक विडी-सिगार ओडटात तांकां आनी तांच्या लागींच्या घरच्यांक ब्रोंकीत, प्लिवमोनी सारकीं दुखणीं चड प्रमाणांत जातात. रांदनीलागीं उरपी बायलांकय धुंवराक लागून थंडेच्या दुखण्यांचो भंय चड आसता. वारो घोळनाशिल्ल्या घरांनी रावपी लोकांमदीं ह्या दुखण्यांचें प्रमाण चड आसता.
थंडेच्या दुखण्यांचीं लक्षणां दुखण्यांप्रमाण तरेकवार आसतात. सादे थंडेंत नाक व्हांवप वा चोंदप, खांक येवप, जोर येवप हीं लक्षणां दिसतात.
भिण्णां फुलतकच खर जोर येता. भुरग्याचो ताळो दुखता आनी ताका गिळपाक त्रास जातात. भिण्णां सुजून मोटीं जातात. भिण्णांचेर धवे ठिपके दिसतात. कांटेलांत भिण्णांचेर मळकट धवसो दाग दिसता.
सायनसाच्या (Sinusitis) दुखण्यांत तकली दुखता. नाकांत घाण वास आनी पाचवो-हळदुवो शेमूड येवपाचीय शक्यताय आसा.
क्रू हें दुखणें भुरग्यांचें. हातूंत स्वास भितर घेतना घरघराचो आवाज येता आनी स्वास भितर ओडटना भुरग्याक खूब त्रास जातात. ह्या दुखण्यांत जिवाक भंय आसता.
प्लिवमोनींत खांक, उबस आनी जोर हीं दुखणीं जातात. ह्या दुखण्यांत स्वास-उस्वास उथळ पूण चड गतीन जाता. हें दुखणें खर जाल्यार भुरग्याक उदक पियेवपाक त्रास जातात. ताच्या रगतांत प्राणावायूचें प्रमाण उणें जावन तें निळें पडटा. स्वास-उस्वासाक त्रास जाल्यार भुरग्याच्यो कुशीं तोंपतात. कोंकें ह्या दुखण्यांत भुरग्याक दम्याभाशेन उबस येता आनी उस्वास सोडटना कोंकें असो आवाज येता. कोंकें चड जाल्यार उस्वास सोडटना कुशी तोंपतात.
थंडेच्या दुखण्याचेर तरेकवार वखदां आसात. सादे थंडेक वखदांची कांयच गरज आसना. ती आपशींच दोन वा तीन दिसांभितर बरी जाता. थंडी सुकूंक जायना म्हणून उदक मात सदचेपरस चड पियेवंक जाय. प्लिवमोनी, क्रू, भिण्णां फुलप ह्या दुखण्यांनी ॲण्टिबायोटीक ह्या बॅक्टेरिया ना करपी वखदांची गरज आसता.
प्लिवमोनींत ॲण्टिबायोटीक वखदां, दुखण्याची पारखण जातकच बेगीन सुरू करूंक जाय. वखदां दिवपाक कळाव केल्यार भुरग्याच्या जिवाक भंय आसता. हीं वखदां उणींच दोन सप्तकांमेरेन भुरग्याक दिवंक जाय. संवसारीक भलायकी संस्थेन सुचयल्ले प्रमाण स्वास-उस्वासाची गती वाडिल्ल्या दर भुरग्याक Cotrimaxazole वा Ampicillin हीं ॲण्टिबायोटीक वखदां दिवंक जाय. अशें केल्यार प्लिवमोनीच्या दुखण्याक आळाबंद येता.
भिण्णां फुलतकच ‘पेनिसिलीन’ ह्या ॲण्टिबायोटिकाची गरज आसता. भिण्णांचेर उपाय वेळार जाले नात जाल्यार संधिवात आनी मूत्रपिंडाचीं दुखणीं जावंक शकतात. कांटेल ह्या दुखण्यांत Antidiphthric serum आनी पेनिसिलीन हीं वखदां घेवचीं पडटात.
थंडेच्या दुखण्यांत ॲण्टिबायोटीका वांगडाच पारासेतामोल (Paracetalmol) हीं वखदां जोर देंवोवपाक घेवंक जाय. मिठाच्या उदकाचे थेंबे नाकांत घाल्यार नाक चोंदपाचें बंद जाता.
