रामान लंकेचेर घुरी घालतकच अंगदाक आपलो दूत म्हणून रावणाकडेन धाडिल्लो. रामाचो रकाद ताणें रावणाक वेवस्थीतपणान सांगून आपलें दूतकार्य बरे तरेन केलें, अशें रामायणांत सांगलां.
वैदीक युगापसून गुप्त युगामेरेन दूतपरंपरा दिसता. उपरांतच्या काळांतूय अशें दूत वा राजाचे प्रतिनिधी परराज्यांत धाडटाले.इतिहासांतूय अशा कितल्याशाच दुतांचीं नांवां सांपडटात.
आधुनीक काळांत, राश्ट्रा-राश्ट्रांमदीं सलोख्याचें नातें निर्माण करपाक, तशेंच राश्ट्रां-राश्ट्रांमदलो वेव्हार सांबाळपाचे नदरेन दर एक राश्ट्र आपलो राजदूत दुसऱ्या राश्ट्रांत धाडटा. थंय ताची आपली अशी कचेरी आसता. कर्मचारी आसतात. कांय प्रमाणांत स्वातंत्र्याय आसता. पूण ज्या राश्ट्रांत दुतावास आसता, त्या राश्ट्राची मर्जी आससर ताचे वेव्हार थंय चलता. खंयच्याय राश्ट्राक परकी दूत आपल्या राश्ट्रांत नाका असो दिसलो जाल्यार तो ताका आपल्या राश्ट्राभायर काडूंक शकता. तशेंच, खंयच्याय राश्ट्राक आपलो दूत परकी राश्ट्रांतल्यान काडून घेवंचेशें दिसलें, जाल्यार तें तशें करूंक शकता. दुतांच्या अदलीबदलीच्या आंतरराश्ट्रीय कराराप्रमाण दुतांचे वेव्हार त्या त्या राश्ट्रांनी चलतात.
राजदूत हे राज्याच्या गुप्तहेरांपरस वेगळे आसतात. गुप्तहेर हे राज्याच्या हिताचेंच काम करतात आसले, तरी तांकां ते जंय वावर करतात, थंयच्या शासनाची मान्यताय आसना आनी तांच्या ह्या अनधिकृत वावराखातीर ते त्या शासनाचे शिक्षेक पात्र थरतात. -कों.वि.सं.मं.
दूद
स्तनी प्राणी, भुरग्याक जल्म दितात त्या काळात (जल्माच्या कांय दीस पयलीं आनी कांय दीस उपरांत) स्त्री प्राण्यांच्या स्तनांत पातळ द्रव पदार्थ आपसुकूच निर्माण जाता, ताका दूद म्हण्टात. हो द्रव पदार्थ जल्माक येवपी भुरग्याचें, सुर्वेच्या काळांतलें सभावीक अशें पोशण करपी पुर्णान्न आसता. दूद हें प्राणवर्धक, सगळ्या प्राण्यांक आत्मसात जावपी, कुडीचें तशेंच मनाचें बलवर्धक, बुद्दीक हितकर, श्रमहर, दोशशामक, रोगनाशक, अशें दुदाचें वर्णन आयुर्वेदांत मेळटा. इतिहास - स्त्री स्तनी प्रण्यांमदीं निर्माण जावपी दुदाचें प्रयोजन जरी नवजात भुरग्याच्या पोषणाखातीर आसलें तरी, मनीसप्राणी सोडून, हेर स्तनी प्राण्यांच्या ज्यादा दुदाचो उपेग नवजात भुरग्यावांगडाच हेरांकूय एक आहार म्हणून जाता.
दुदाचो अन्न म्हणून वापर केन्नासावन सुरू जालो हेविशीं निश्चीतपणान सांगप कठीण आसलें, तरीय खूब आदींसावन लोक दुदाचो अन्न म्हणून वापर करताले हाची गवाय मेळटा. आदांवाचो भुरगो आबेल हाणें देवदुतांक दूद दिल्ल्याचो उल्लेख बायबलांत मेळटा. चरबी(Fats) आनी संयोजी पेशींतूच दुग्धवाहक नलिका आनी दूद निर्माण जाल्ले दुग्धकोश शिंपडिल्ले आसतात. गुरवारपणांत स्त्रीमदजन (Oestrogen) गर्भरक्षक (Progesterone) हीं हार्मोनां दुग्धस्त्रावक घटकांची वाड जावपाक मदत करतात. स्तन वाडीच्या प्रमाणाचेर दूद निर्माण जावपाचें थारता. गुरवारपणांत सुरू जाल्लें अल्प दुग्धस्त्रवणाचें प्रमाण बाळंटेरा उपरांत चड जाता. पोषग्रंथीच्या दुग्धस्त्रावक आनी हेर हॉर्मोनांचें स्त्रवण मेंदवांतलो अधोथॅलॅमस हो भाग नियंत्रीत करता. गरज पडटा तेन्ना दुग्धस्त्रावक हॉर्मोनांचें उत्पादन करप आनी गरज नासताना उत्पादन आडावप हाचेर ह्या भागाचें नियंत्रण आसता. बाळंटेरा वांगडाच दूद पाझरतपाक सुरवात जाता. सुर्वेचे दोन-तीन दीस उण्या प्रमाणांत आनी उपरांत नेमान दूद गळूंक लागता. दुदाचें उत्पादन णव ते अठरा म्हयन्यांमेरेन चलता. सर्वसादारणपणान दर दिसाक एक ते देड लिटर दूद तयार जाता आनी सादारणपणान भुरग्याक 850 मीली. दूद पुरो आसता. जेन्ना भुरगें दूद पिता तेन्ना दुग्धकोशांतलें दूद भायर पडपाक आनी दुग्धस्त्रवणाचेर नियंत्रण दवरपाक आपशींच मदत जाता. 6000 वर्सांपयलींच्या सुमेरिया संस्कृतीच्या काळांतल्या कोरीव आनी चित्रकलेच्या कामांत दूद काडपाचो संकेत दिवपी चित्रां मेळटात. वैदिक आनी संस्कृत वाङ्मयांत दूद आनी दूदापसून जावपी जिनसांचो उल्लेख मेळटा. महाभारतांत श्रीकृष्ण, गवळणी आनी लोणी हांचो प्रामुख्यान उल्लेख मेळटा. प्राचीन ग्रीक आनी रोमी लोक दुदापसून जावपी लोणयाचो वापर घायांचें वखद आनी केंसांक लावपाचें तेल म्हणून करतालें. तुपाचे दिवे वापरपाची पद्दत 15 व्या शेंकड्यामेरेन बऱ्याच देशांनी चालू आशिल्ली.
सर्वसामान्यपणान गाय, म्हस, बोकडी, मेंढरी, घोडी, उंटीण आनी याक ह्या मनशाळिल्ल्या प्राण्यांच्या दुदाचो वापर करप जाता. तातूंतले तातूंत गाय, म्हस हांच्या दुदाचो वापर चड प्रमाणांत कप जाता. बोकडी आनी मेंढरेच्या दुदाचो वापर स्विकार सगळेकडेनूच जाता आसलो तरी ताचें उत्पादन प्रमाण खुबूंच उणें आसता. उंटिणीचें दूद चड करून उंट पाळप्यांमदींच वापरप जाता. तशेंच याकाचें दूद हें प्राणी मेळपी दोंगरी प्रदेशांतले लोकूच वापरतात. घोडयेचें दूद आसा तशेंच वापरिनासताना ताचेर प्रक्रिया करून हेर पदार्थांवांगडा वापरप जाता.
दुदाचे घटक - दुदाक पुर्णान्न म्हळां कारण तातूंत भुरग्यांच्या पोशणाखातीर लागपी सगळे आहार घटक संतुलीत प्रमाणांत आसतात. स्तनी प्राण्यांच्या दुदांतल्या मुखेल घटकांची सरासरी ह्या कोश्टकांत दिल्या.
उदक, प्रथिनां, चरबी, कार्बोहायड्रेट, क्षार पदार्थ, जीवनसत्वां, एन्झायमां, फॉस्फोलिपिड, क़लेस्टॅरॉल, रंगद्रव्यां अशा घटकांचो दुदांत आस्पाव आसता. पयलें पांच घटक चड प्रमाणांत आसतात जाल्यार उरिल्ले घटक उण्या प्रमाणांत आसतात. प्राण्यांच्या जातींप्रमाण ह्या
