सुटकेझुजारी. ताणें मराठीं माध्यमिक मेरेन शिक्षण घेतलें. 25 जुलय 1955 ह्या दिसा मधु लिमये हाच्या फुडारपणाखाल पेडण्यां जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो. तेन्ना पोलिसांनी ताका धरून खूब मार दिलो. 1987 वर्सा महाराट्ष्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. - कों. वि. सं. मं.
देसाई, दिनकर : (जल्मः 10 सप्टेंबर 1909, अंकोला, उत्तर कन्नड जिल्हो; मरणः 6 नोव्हेंबर, 1982).
कोंकणी आनी कन्नड लेखक. होंडदक्कल तालुक्यांतलो होंडदक्कल हो ताचो मूळ गांव. ताचो बापूय दत्तात्रेय सांब देसाय प्राथमिक शिक्षक आशिल्लो. ताचे बायलेचें नांव इंदिरा. 1938 वर्सा तो रजिस्टर पद्दतीन लग्न जालो.
ताचें मुळावें शिक्षण अलगेरीक जालें. उपरांत माध्यमिक शिक्षण ताणें अंकोला आनी कारवाराक पूर्ण करतकच इंटरमिडिएट शिक्षण बेंगळूराक घेतलें. ताचें पदवी शिक्षण म्हैसूर आनी मुंबय जालें. इतिहास हो विशय घवन तो बी. ए. पयल्या नंबरान पास जालो. उपरांत 1933 वर्सा होच विशय घेवन एम्. ए. आनी 1934 वर्सा तो एल्.एल्,बी. परिक्षा पास जालो.
उपरांत तो भारतसेवक समाज हे (Servants of India Society) संस्थेचो वांगडी जालो. थंय ताका एम्. एन्. जोशी आनी ठक्करबाप्पा हांचें मार्गद्रशन मेळ्ळें. एम्. एन्. जोशी हाचे सुचोवणेप्रमाण गोकाकाक (कर्नाटक) चलिल्ल्या गिरण कामगार संपाचें मुखेलपण घेवन ताणें संप येसस्वी करून दाखयलो. ताणें मुंबय बोट कामगारांची संस्था स्थापन केली आनी तिचो सचीव जालो. उपरांत कामगार चळवळींतल्यान निवृत्त जाय मेरेन हे संस्थेचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. मुंबय रावन कामगार संघटनेचो ताणें बरोच वावर केलो. देश-विदेशांतल्या कामगार संघटनांवांगडा संपर्क करून, परिशदांक हाजीर रावन ताणें खूब नामना जोडली. गांधीच्या विचारांनी प्रेरीत जावन ताणें सादेपणान रावप आपणायलें.
1948 ते 1961 मेरेन तो मुंबय म्हानगरपालिकेचो वांगडी आशिल्लो. काँग्रेस पक्षांतल्यान भायर येवन तो समाजवादी पक्षांत सामील जालो. मुंबय पोर्ट ट्रस्टाचो धर्मदर्शी म्हणून ताणें 10 वर्सां वावर केला. तशेंच उत्तर कन्नड जिल्ह्यांत मूंडकारांवटेन रावन, भाटकारांआड ताणें रैत संघटना उबारली आनी रैतांक येस मेळोवन दिलें.
उत्तर कन्नड जिल्ह्याच्या गरीब भुरग्यांची शिक्षणाची सोय जावंची म्हण 1953 वर्सां कॅनरा वॅल्फॅर ट्रस्ट उबो केलो. त्या जिल्ह्यांतल्या णव तालुक्यांनी मुळावें, माध्यमिक आनी पदवी मेरेनच्या शिक्षणाची सोय केली. 1967 वर्सा तो उत्तर कन्नड जिल्ह्यांचो लोकसभा वांगडी आशिल्लो.
1972 मेरेन ताणें 'जनसेवक' नांवाचें कन्नड सातोळें चलयलें. ह्या सातेळ्यांत ताणें 'चुटुकु' ह्या नांवांन राजकारणाचेर आनी लमाजकारणाचेर उपहास केल्ल्यो कविता बरयल्यो; तशेंच अग्रलेख आनी हेर बरपावळ केली.
ताचे उजवाडाक आयिल्ले कवितां-झेले अशे आसात - 'कवनसंग्रह' (1950), 'मक्कळ गीतेगळु' (1956), 'ह गोंचलु' (1958), 'मक्कळ पद्य' (1976), 'दिनकरन चौपदी' (1978), 'दासाळ' (1983). ताचे इंग्लीश संशोधन ग्रंथ अशे आसात - 'The Mahamandaleshwaras under the Chalukyas of kalyani' (1951), 'Primary Education in India' (1962), 'कोंकणी कवनां' (1981) पुस्तक रूपान उजवाडाक आयलां.
ताच्या 'मक्कळ गीतेगळु', 'कवन संग्रह' ह्या कन्नड गितां-झेल्यांक 1956 वर्सा मुंबय सरकाराचें इनाम फावो जालें. 1972 वर्सा ताका कर्नाटक विद्यापिठान डॉक्टरेट दिवन ताचो भोवमान केलो. ताच्या 'दिनकरन चौपदी' चुटुक झेल्याक 1980 वर्सा साहित्य अकादमी पुरस्कार मेळ्ळो. तशेंच ह्या वर्सा ताका गोकर्ण-पर्तगाळ मठाचो 'विद्याधिराज' पुरस्कार फावो जालो. - एस्. एम्. कृष्णाराव
देसाई, भुलाभाई : (जल्मः 13 ऑक्टोबर 1877, बलसाड; मरणः 6 मे 1946, मुंबय).
भारतांतलो एक नामनेचो विधिज्ञ आनी राश्ट्रीय फुडारी. ताच्या बापायचें नांव जीवनजी. तो सरकारी वकील आशिल्लो. ताची आवय रमाबाय ही धर्मीक वृत्तीची आशिल्ली. भुलाभाईचें मुळावें शिक्षण बलसाडाक जालें. 1895त तो मॅट्रीक जालो. फुडें 1901त ताणें एलफिस्टन म्हाविद्यालयांतल्यान एम्. ए. ची पदवी घेतली. रोखडीच ताका अहमदाबादच्या गुजरात म्हाविद्यालयांत प्राध्यापकाची नोकरी मेळ्ळी. 1882त तो शिकता आसतनाच इच्छबेन नांवाचे चलयेकडेन ताचें लग्न जालें. ताका धिरूभाई नांवाचो चलो जालो.
अहमदाबादेक आसतना भुलाभाई हाणें एल.एल.बी.चें शिक्षण घेतलें. 1905त ताणें वकिली वेवसाय सुरू केलो आनी थोड्याच काळाभितर एक हुशार वकील म्हणून मांव मेळयलें. फुडें मुंबय राज्यांत तो अॅडवोकेट जनरल जालो.
होम रूल लिगाचे चळवळींत ताणें वांटो घेतिल्लो. म. गांधीच्या असहकार चळवळीचो ताचेर बरोच परिणाम जालो. 1925त ताणें ब्रूमफिल्ड समिती मुखार बार्डोलीच्या शेतकारांवतीन बाजू मांडली. 1932त ताका कायदेभंगाचे चळवळींत वांटो घेतिल्लेखातीर एक वर्स ख्यास्त आनी 10,000 रूपया दंड भरचो पडलो.
बंदखणींतल्यान सुटका जातकच तो वकिलीच्या कामानिमतान इंग्लंडाक गेलो. थंयसावन परत येतकच ताणें काँग्रेसीचे वतीन पार्लमँटरी बॉर्ड स्थापपाचो यत्न केलो. सुर्वेक तो ह्या बोर्डाचो सचीव आशिल्लो, फुडें अध्यक्ष जालो. मध्यवर्ती कायदे मंडळांत तो गुजरातांतल्यान वेंचून आयलो आनी विरोधी पक्षाचो फुडारी जालो. काँग्रेस वर्किंग कमिटीचो कांय वर्सां तो वांगडी आशिल्लो. दुसरें म्हाझूज सोंपतकच आझाद हिंद सेनेच्या फुडाऱ्यांचेर दिल्लींतल्या लाल किल्ल्याचेर जे खटले चलताले ते भुलाभाई हाणेंच हाताळ्ळे आनी तातूंत ताका येसूय मेळ्ळें. लियाकत अली हाचेवांगडा जातीय प्रस्नांविशीं करार चालींत आयलोना. काँग्रेस वर्कींग कमिटीन भुलाभाईचेर गांधीजीचो विचार घेना आसतना हो करार केलो असो आरोप दवरलो. फुडें हंगामी मंत्रिमंडळांत ताचो आस्पाव
