टॉलस्टॉय,लिओ:(जल्म:२८ ऑगस्ट १८२८,यास्नया पल्याना-तूला प्रांत;मरण:२० नोव्हेंबर,१९१०). नामणेचो रशियन कादंबरीकार.ताचो जल्म एका गिरेस्त सरदर घराण्यांत जालो.ताच्या बापायचें नांव निकोलस इल्यीच आनी आवयचें नांव मेरी वॉलॉनस्की आशिल्लें.पांच भावांतलो लिओ चवथो भुरगो.लिओचे बायलेचें नांव सोफी बर्स.
कॅझन विद्यापिठांत १८४४ ते १८४७ मेरेन शिक्ष्ण जातकच ताणें कॉकेशस नगरांत सैन्यांत नोकरी धरली.क्रिमियन झुजांत सिव्हॅस्तपोलाच्या झगड्यांत वांटो घेतलो.
शिकप आनी शिक्षणशास्त्र हाचेवयलीं आपलीं मतां प्रत्यक्षांत हाडपाखातीर टॉलस्टॉयान यास्नया पॉल्याना गांवांत १८४९ वर्साअ शेतकामत्यांच्या भुरग्यांखातीर शाळा काडली.तशेंच,'यास्नया पॉल्याना'ह्या नेमाळ्यांत बरेच लेख बरयले.
ताचे आपजिणेच्या ग्रंथत्रयीचे पयलो वांटो द्येत्स्त्व(चायल्डहूड)ही १८५२त उजवाडायल्ली टॉलस्टॉयाची पयली लेखनकृती.उपरांत १८५४त ओत्रोचिस्त्व(बॉयहूड)आनी १८५६त यूनस्त् (यथ)असो दुसरो आनी तिसरो वांटो उजवाडायलो.तशेंच उत्रो पमेश्शिका(मॉर्निंग ऑफ ए लॅंडलॉर्ड)ह्या प्यलींच्या बरपांतूय ताणें चड करून साद्या मनशाची जीण आनी सरदार-जमीनदार हांचेकडेन जावपी ताचो संघर्श चितारपाचेरूय चड ब्भर दिला.क्रिमियन झुजांत ताणें स्वता वांटो घेतिल्ल्यान आपल्या सिवास्तोपल्स्कीये रस्काझी(सिव्हॅस्तपोल स्टोरीस)हातूंत त्या झुजाचें वर्णन बरोवपाक ताका चड आदार मेळ्ळो.१८६३ वर्सा बरयल्ले ताचे कझाकी(कॉसेक्स)हे कादंबरींतूय हेंच खाशेलपण दिसता.
१८६३ ते १८६९ ह्या काळांत टॉलस्टॉयान,नेपोलियनाकडेन जाल्यार झुजाचे फाटभुंयेवयली आपली राश्ट्रीय म्हत्वाची कादंबरी व्हय्ना इ मीर् (वॉर अॅंड पीस)बरयली.हातूंत १८०५ ते १८२५ ह्या इतिहासीक नदरेन म्हत्वाच्या काळांतल्या रशियन मनशाचें चित्र पितारला.उंचेल्या लिकांचो अहम् ,सुवार्थ,नीच वृत्ती आनी सामन्य जनतेचो देशाभिमान खर पणान जाणवता.
१८७५ ते १८७७ ह्या काळांत ताणें'टॉलस्टॉय अॅना केरनिना'ही कादंबरी बरयली.सरदार घराण्यांत जल्मल्ल्या पूण महत्वाकांक्षी आनी वैयक्तिक अहंभावान पोखरिल्ल्या उच्चभ्रू समाजाच्या ढोंगी नीतीमत्तेआड,झूजपी अॅना हे रशियन बायलेची काणी हे कादंबरेंत आसा.एक आवय आनी एक मोगिका ह्या नात्यांक लागून तिच्या मनांत जावपी झुजाचें मन हालोवपीचित्र ताणें तशें पितारलां.
ताची तिसरी म्हत्वाची कादंबरी वस्क्रिसेनिये(रॅझरॅक्शन) ही १८९९ वर्सा उजवाडा आयली.हातूंत विचरीक गोंदळ आसलो तरी वास्तव चितारपी ती एक अप्रतीम नमुनो जावन रावल्या.कठोर आनी घृणास्पद अशा समाजीक आनी नैतिक न्यायपद्दतीकडेन जोडिल्ल्या मुळाव्या प्रस्तांक हातूंत सुटावे करपाचो यत्न टॉलस्टॉयान केला.
ताच्यो हेर म्हत्वाच्यो साहित्यकृती म्हळ्यार ष्मेर्त इवाना इलिचा(डॅथ ऑफ इवान इलिच),क्रेश्तसरोवा सनाता(द क्रायट्स्र सोनाता),हाजी मुरात आनी पोस्लि बाला(आफ्टर ध बॉल).
१८८६ वर्सा व्लास्त तमी(द पॉवर ऑफ डार्कनॅस) हें नाटक ताणें बरयलें.१८९० वर्सा उजवाडायल्ली'प्लदी प्रस्विश्शेनिया'(ध फ्रुटस ऑफ एनलायटनमॅंट) ही साहित्यकृती बरयतकच १९०० वर्सा ताणें झिवोय त्रूप् (ध लिव्हींग कॉर्प्स)हें नाटक बरयलें.
टॉलस्टॉय तत्त्वज्ञ असहकार आनी सत्याग्रह ह्या कल्पनंकडेन लागशिल्लीं आसात.रशियांतल्या अधिकृत धर्मपिठाकडेन टॉलस्टॉयाचे झगडें ताच्या वेगळ्या धर्मासंबंदीच्या कल्पनांक लागुनूच जाल्लें.पोथीनिश्ठ धर्मांतल्या कडकपणाक ताचो विरोध आसलो.धर्मीक कलेक तो चड मानतालो.ताचे भुमिकेचें प्रतिपादन 'वॉट ईझ आर्ट'ह्या प्रबंधांत मेळटा.१९०१त ताका धर्मपिठान धर्माभायरो केलो.
टॉलस्टोयाचे कलेन रशियन वाङ्मयीन इतिहासांत एक यूग निर्माण केलां.ताकाच लागून लॅनिन हाणें टॉलस्टॉयाक 'रशियन क्रांतीचो हारसो'अशें म्हळां आसतलें.१९०५ ते १९१७ मेरेनच्या काळांत रशियेंत घडिल्ल्या घडणुकांचीं समाजीक कारणां समजूंक आमकां टॉलस्टॉयाच्या बरपाची मदत जाता.
एकुणिसाव्या शेंकड्यांतल्या जगांतल्या दरेक म्हान लेखकाचेर टॉलस्टॉयाचे बुध्दिमत्तेचो प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष परिणाम जाला.रशिया आनी रशियेभायल्या सगळ्या लेखकांक टॉलस्टॉयाची शिकवण आनी मार्गदर्शन मेळ्ळां.१० नोव्हेंबर १९१० दिसा टॉलस्टॉयान आपले जहागिरीचो त्याग केलो आनी तो ना जालो.ह्या ना जावपा फाटल्यान ताच्या लग्नाचे जिणेविशींचें तीव्र वैफल्य आशिल्लें.तेच अवस्थेंत ताका,लीओ टॉलस्टॉय नांव दिल्ल्या अस्पपोक ह्या रेल्वे स्थानकाचेर अकस्मात दुयेंत जावन मरण आयलें.
टॉलेमी:(इसवी सन सुमार ९०-१६९). नामनेचो ग्रीक ज्योतीशशास्त्रज्ञ आनी गणिततज्ञ.ताचें लॅटीन नांव क्लॉदियस टॉलेमस.कांय जाणांच्या मताप्रमाण ताचो जल्म अॅलेक्झांड्रिया (इजिप्त) गांवांत जालो जाल्यार कांय जाणांच्या मताप्रमाण तो नायल न्हंयेवयल्या टॉलेमेयस हेर्मी गांवांत जल्मलो.अॅलेक्झांड्रिया लागसारच्या देवळाचे एके गच्चेर ताची वेधशाळा आशिल्ली.ताच्या जिविताविशीं आनी कालखंडाविशींची निश्र्चीत म्हायती मेळना.पूण ताच्या वावराविशींची म्हायती मात पुर्विल्ल्या ज्योतीशशास्त्रज्ञां कडल्यान मेळटा.
Megal Syntaxis Tes Astronomias हें ताचें म्हत्वाचे पुस्तक आसून तातूंत पुर्विल्ल्या ग्रीक ज्योतीशशास्त्रज्ञाअंच्या वावराची म्हायती दिल्या.हें पुस्रत अरबांनी युरोपांत Almagist ह्या नांवान हाडलें.मध्ययुगांत हेंच ज्योतिशशास्त्राचें पाठ्यपुस्तक अशें मानताले.ताचे वट्ट १३ खंड आसात.
