द्राक्ष : (मराठी : द्राक्ष; हिंदी : अंगुर; गुजराती : दराक; संस्कृत : द्राक्षा, गुच्छफला, मधुरसा; इंग्लीश : ग्रेप व्हाइन; लॅटीन : व्हायटिस व्हिनिफेरा; कूळ : व्हायटेसी).
खूब वर्सां जियेवपी बळिश्ट अशी वेल. पानांचो आकार सादारण मनशाच्या काळजाच्या आकाराभशेन. फुलां ल्हान पाचवीं, फळां पोपटी वा लेव पाचव्या कोराचीं. कांय जातींचीं द्राक्षां जांबळ्या कोराचींय आसतात. फळां घोसांनी जातात फळांनी 2 ते 5 बारीक बियो आसतात. कांय जातीच्या फळांनी बियो आसनात.
ही वनस्पत मूळची अस्तंत आशियांतल्या कॅस्पियन दर्या वाठारांतली आसूं येता, अशें तज्ञाचें मत आसा. सुमार 6,000 हजार वर्सांपयलीं ही वेल इजिप्त देशांत लायतालें अशी नोंद मेळटा. नोआ हाणें लायिल्ल्या द्राक्षांच्या मळ्याचो उल्लेख बायबलांत आसा. इ. स. 1300 च्या सुमाराक इराण आनी अफगाणिस्तान ह्या देशांतल्यान द्राक्षां वेली भारतांत हाडल्यो अशे पुरावे मेळटात.
फ्रांस, इटली, स्पेन, तुर्कस्थान, रशिया, पुर्तुगाल ह्या देशांनी द्राक्षांची व्हड प्रमाणांत लागवड करतात. ते फाटोफाट अमेरिका, आल्जेरिया, रूमानिया, आर्जेंटिना, ग्रीस, इराण, अफगारिस्तान, दक्षिण आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया, भारत ह्या देशांनी द्राक्षांची लागवड जाता. देशांत सुमार 10,000 हॅक्टेर सुवातींत द्राक्षांची लागवड जाता. भारतांत महाराष्ट्रांत, कर्नाटक, आंध्रप्रदेश, तमीळनाडू, पंजाब, हरियाणा ह्या राज्यांनी द्राक्षांची लागवड जाता. गोंयचें हवामान द्राक्षांचे लागवडीक योग्य ना. ताका लागून गोंयांत द्राक्षांची लागवड करिनात.
द्राक्षांच्यो सुमार धा हजार जाती आसात. ब्लॅक प्रिन्स, खंडारी डाक, थॉमसन सिडलॅस, सुलताना, खिशमीश व्हायट, बेंगळूर ब्लू, पंचद्राक्ष, अनाब - शाही, चीमा साहेबी ह्यो कांय जाती भारतांत वेपारी तत्वाचेर लायतात.
द्राक्षांच्या पिकाक सुक्या हवामानाची गरज आसता. हें पीक वालीचें आशिल्ल्यान ताका माटवाची गरज लागता. वालींची लागवड छाट कलमापसून करतात. द्राक्षां लावपाच्यो तरेकवार पद्दती आसात. तातूंतले 'हेड सिस्टीम' हे पद्दतींत चड करून द्राक्षांची लागवड करतात. हे पद्दतींत 2.5 ते 3.0 मि. अंतराचेर छाट कलमां लायतात. द्राक्षांची लागवड जानेवारी - फेब्रुवारी ह्या म्हयन्यांनी करतात. तेउपरांत वालीक नेमान उदक दितात. तशेंच दर वालीक नेमान उदक दितात. तशेंच दर वालीक 25 - 30 किग्रॅ. शेणखत घालतात. तेभायर दर वालीक 75 ग्रॅम नत्र, 50 ग्रॅम स्फुरद आनी 125 ग्रॅम पलाश दितात. ऑक्टोबर म्हयन्यांत वालीची छाटणी करतात. द्राक्षांचें उत्पन्न हें जातीचेर आनी लावपाचे पद्द्तीचेर आदारून आसता. एका हॅक्टेरापसून सरासरी 25-30 टन उत्पन्न मेळटा. पुसा सिडलॅस आनी थॉमसन सिडलॅस ह्या बियो नाशिल्ल्या द्राक्षांचें उत्पन्न हॅक्टेराक 15-20 टन मेळटा. द्राक्षांच्यो वाली 2-3 वर्सांनी फळां दिवपाक सुरू करतात. एकदां लायले उपरांत ती वाल 15-20 वर्सां उत्पन्न दिता.
द्राक्षांच्या पिकाक खूबशा किडींचो तशेंच रोगांचो त्रास जाता. फ्ली बीटल, थ्रिपस, चाकर बीटल, स्केलस्, वाळटी, ह्यो किडी आनी शेवणीं द्राक्षांचें लुकसाण करतात. तशेंच, पानांचेर पडपी काजळी आनी भुरी हे दोन मुखेल रोग द्राक्षांचें व्हड प्रमाणांत लुकसाण करतात.
द्राक्षांचें फळ गोड आनी रोसाळ आसता. फळ पिकतकच खावपाखातीर वापरतात. फळापसून सोरो तयार करतात. द्राक्षां सुकोवन तांचेंपसून खिसमीस तयार करतात. द्राक्षासव आनी द्राक्षारिष्ट हीं द्राक्षांपसून तयार केल्लीं वखदां. सुकयल्लें द्राक्ष आंगाक थंडावो दिता, मूत लींप करता. तशेंच भूक वाडयता. - विश्राम गांवकार
द्रोणाचार्य : कौरव-पांडवांचो धनुर्विद्येंतलो गुरू आनी भारतीय झुजांतलो कौरवांचो सेनापती. द्रोणाचार्याचो बापबय भरद्वाज, गंगेर न्हावपाक गेल्लेंकडेन घृताची नांवाचे अप्सरेक पळोवन ताचें वीर्यस्खलन जालें. तें वीर्य ताणें दोण्यांत दवरलें आनी ताचेपसून दोर्णाचार्याची निर्मिती जाली अशी एक कथा आसा. द्रोणाचार्याचें दुसरें नांव कूटज.
शरद्वानाची चली कृपी ही द्रोणाचार्याची बायल आनी अश्वत्थामा हो ताचो चलो.
द्रोणाचार्य बापयकडल्यान वेदविद्या, धनुर्विद्या आनी परशुरामा कडल्यान अस्त्रविद्या शिकलो आनी ताणें कौरव-पांडवांक धनुर्विद्येंत प्रवीण केले. अर्जून हो द्रोणाचार्याचो आवडटो शिश्य आशिल्लो. ताणें एकलव्याक विषाद तशेंच कर्णाक सूतपूत्र म्हणून धर्नुर्विद्या शिकोवपाक न्हयकार दिलो. पूण एकलव्य, द्रोणाचार्याचो मातयेचो पुतळो करून, धनुर्विद्या शिकून, अर्जूनापरस तरबेज जालो. हें कळटकच द्रोणाचार्यान एकलव्याकडेन, गुरूदक्षिणा म्हणून धनुर्विद्येक आवश्यक असो ताच्या उजव्या हाताचो आखाणो मागून घेतलो.
भारतीय झुजांत द्रोणाचार्यान कौरवांटेन झुजपाचें थारायलें, तेन्ना युधिष्ठीर द्रोणाचार्याक मेळपाक गेलो. त्या वेळार दोर्णाचार्यान ताका सांगलें : "कौरवांनी म्हाका द्रव्यांत घुसपायला. कृष्ण तुमचे वटेन आसा. तुमचेंच जैत जातलें. अयोग्य उतर म्हाका आयकूंक येतलें तेन्ना हांव तुमचेंच जैत जातलें. अयोग्य उतर म्हाका आयकूंक येतलें तेन्ना हांव शस्त्रत्याग करतलों उपरांत तुमी म्हाका मारात. (महाभारत, भीष्मपर्व,43)". भारतीय झुजांत इकराव्या दिसा, भीष्माउपरांत दोर्णाचार्याकडेन सेनापतीपद आयलें. द्रोणाचार्य एकदां द्रुपदां कडेन धन मागपाक गेल्लेकडेन, द्रुपदान द्रोणाचार्याचो अपमान केल्लो. ताचो सूड, द्रोणाचार्यान ह्या झुजांत द्रुपदाक मारून घेतलो.
झुजाच्या पंदराव्या दिसा इंद्रवर्मा राजाचो, 'अश्वत्थामा' नांवाचो हती मेलो, तेन्ना कृष्णान भीमाक 'अश्वत्यामा मेलो' अशी नांवाचो हती मेलो अशी गर्जना करपाक लायली. दोणाचार्यान ही गर्जना आयकनाफुडें गळीतगात्र जावन शस्त्र
